فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
یکی از ناخوشایندترین جنبه های افزایش سن، شروع شدن فرسایش دیسک بدون دلیل خاصی است. این فرسایش و فتق دیسک در گردن معمولاً رایج است؛ دلیل دقیق شروع فرسایش مفاصل در گردن یا فتق دیسک گردن مشخص نیست. اما ممکن است ترکیبی از فاکتورهایی مانند بلند کردن زیاد اجسام سابقه مشکل گردن و ستون فقرات یا آسیب دیدگی در گردن و ستون فقرات باشد. این فرسایش مفاصل و بیرون زدگی، شکلی از آرتروز و فتق دیسک گردن است که در آن غضروف مفاصل گردنی شروع به از بین رفتن میکند. صرف نظر از دلیل این پدیده، خوب می دانیم که آرتروز یا فتق دیسک گردن معمولاً بدون دلیل مشخصی با افزایش سن افزایش می یابد.
بعضی از عباراتی که برای تشخیص درد گردن در نتیجه فتق دیسک گردن و آرتروز گردن به کار برده می شود، ممکن است گیج کننده باشد و این موضوع زمانی اهمیت بالاتری پیدا میکند که کارشناسان پزشکی نیز برای اشاره به مشکلاتی به خصوص از عبارت های دیگری استفاده می کنند. در این مقاله درباره تفاوت میان فتق دیسک گردن و آرتروز گردن در نشانه ها، دلایل و روش های درمان خواهید خواند. باید بدانید که برای درمان فتق دیسک گردن و آرتروز گردن، باید به یک پزشک ماهر و مجرب مراجعه کنید که بر درمان و مدیریت مشکلات به خوبی مسلط باشد.
نشانه های دیسک گردن و آرتروز گردن
دیسک گردن
عمدتاً فتق دیسک گردن، حتی زمانی که با برآمدگی در تصاویر به وضوح نمایان است، علائم خاصی ایجاد نمیکند. در افراد سالمند این وضعیت بیشتر دیده میشود؛ اما فتق دیسک گردن ممکن است با درد کم یا حتی شدیدی همراه باشد. حرکت فرد عمدتاً منجر به افزایش و تشدید درد میشود، و درد با سرفه، عطسه، ایجاد کشش، یا تکیه دادن به سمت جلو بیشتر میشود.
موقعیت درد به دیسکی بستگی دارد که بیرون زده و ریشه عصب نخاعی را تحت تاثیر قرار داده باشد. درد ممکن است در طول مسیری که عصب تحت فشار دیسک گردن، کشیده شده، توسط بیمار حس شود. فتق دیسک در پایین کمر معمولاً منجر به درد سیاتیک خواهد شد، یعنی دردی که در طول عصب سیاتیک تا پشت پاها کشیده می شود. فتق دیسک گردن منجر به دردی در گردن خواهد شد که معمولا دستها و پاها و انگشتان دست کشیده می شود. درد در یک نقطه شروع میشود، اما به نقطه دیگر و معمولاً در راستای عصب منتشر میشود که به آن درد منتشر گفته می شود.
فتق دیسک گردن همچنین می تواند بیحسی و گرفتگی عضلات را به همراه بیاورد. اگر فشار وارد بر روی ریشه عصب زیاد باشد، ممکن است منجر به معلولیت اعضا شود. دیسک در موارد نادری ممکن است خود نخاع را تحت فشار قرار دهد؛ اما در صورت وقوع می تواند بی حسی یا بی حرکتی هر دو پارا ایجاد کند. اگر دسته اعصاب قرار گرفته در انتهای نخاع در پایین کمر یا کاودا اکویینا تحت تاثیر قرار بگیرد، منجر به بی اختیاری فرد خواهد شد. بکارگیری مراقبتهای پزشکی در صورت وقوع این نشانه های جدی، ضروری است.
آرتروز گردن
بعضی افراد مبتلا به آرتروز گردن به هیچ وجه نشانه ای ندارند، اما اکثر افراد حداقل با سوزش یا درد موضعی و خشکی گردن مواجه می شوند. با پیشرفت مشکل، به خصوص اگر اعصاب نخاعی یا کانال نخاعی درگیر شده باشد، نشانههای دیگری ممکن است ایجاد شود. این نشانه ها عبارتند از:
- درد گردن فرد با فعالیت در حالت ایستاده بدتر میشود.
- درد گردن که به شانه و دست آن منتشر میشود.
- بی حسی، گزگز کردن و ضعف دستان، انگشتان، پا و انگشتان پا
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- صدایی در مفاصل گردن در هنگام حرکت
- سر درد
آرتروز گردن همچنین ممکن است بر خواب یا توانایی کار یا انجام فعالیت های روزانه فرد تاثیر بگذارد و ممکن است منجر به ناتوانیهای حرکتی موقت یا دائمی می شود. یکی از این مشکلات، تنگی کانال نخاعی کمری است که در آن خاری در مهره ها تشکیل می شود و با باریک کردن کانال نخاعی منجر به بروز مشکلاتی در بیمار خواهد شد. نشانههای این مشکل می تواند عبارت باشد از دردی که به صورت تیر کشیدن در دستها یا پا ایجاد میشود و همچنین ناتوانی در پیاده روی و همچنین مشکلات حرکتی دیگر. مشکل دیگر در این زمینه، تنگی کانال نخاعی گردنی است که با باریک شدن بازشوهای طرفین هر مهره، بر روی عصب عبوری فشار وارد میکند و منجر به درد در دستان می شود.
دلایل دیسک گردن و آرتروز گردن
فتق دیسک گردن
دیسک ممکن است باد کند یا بیرون بزند و این مشکل میتواند در نتیجه بلند کردن نامناسب اجسام یا آسیب دیدگی و یا هردو رخ دهد. افزایش سن در این فرایند بسیار تاثیرگذار است، چرا که با بالا رفتن سن مایع درون دیسک خشک میشود و حالت سفت تری به خود می گیرد، یعنی انعطاف و کشسانی خود را از دست میدهد. در این حالت رباط ها و الیاف دیوارهای خارجی دیسک، ضعیف و شکننده تر می شوند و ساده تر پاره می شوند. ماده ژله مانند درون دیسک ممکن است بیرون بزند و یا از پارگی ایجاد شده در دیواره دیسک خارج شود، که تماس آن با اعصاب منجر به ایجاد درد در بیمار خواهد شد. ژنتیک و استعمال دخانیات، و دلایل دیگر در فعالیت های بیمار می تواند وقوع زودهنگام دیسک را ایجاد کند. وقتی با فتق دیسک گردن مواجه می شوید، فشاری بر نخاع یا کانال نخاعی وارد می شود که منجر به نشانه های دردناکی در بیمار خواهد شد.
آرتروز گردن
ستون فقرات گردن از هفت مهره تشکیل شده است که بالاترین مهره آن زیر جمجمه قرار دارد. بین هر دو مهره در این ناحیه، دیسکهای بینمهرهای واقع شده که علاوه بر عمل به عنوان ضربه گیر، حرکت فلکشن را هم فراهم میکنند. زمانی که غضروف سر مهرهها فرسوده یا از بین میرود، ممکن است فرد به آرتروز گردن مبتلا شود، که گاهاً منجر به شکل گیری خار مهره میشود. کاهش ضخامت دیسک باعث نزدیک شدن مهرهها به یکدیگر و کاهش فضای موجود برای عبور اعصاب نخاعی از کانال نخاعی میشود.
فرسایش ساختار ستون فقرات در گردن که در طول زمان رخ می هد، دلیل اصلی این تغییرات است. دیسک ها با افزایش سن، خشک و نازک تر می شود.
از دلایل دیگری که می تواند منجر به ایجاد آرتروز گردن شود، عبارتند از آسیب دیدگی، تکرار حرکات گردن یا بلند کردن اجسام فشار زیادی بر ستون فقرات ایجاد میکند و همچنین اضافه وزن هم عامل دیگری است. ژنتیک هم میتواند عامل موثری باشد و بین استعمال دخانیات و افزایش درد گردن نیز ارتباط است.
تشخیص دیسک گردن و آرتروز گردن
فتق دیسک گردن
بعد از تجربه اولین درد، با پزشکتان صحبت کنید. او سابقه پزشکی شما را برای درک نشانه ها، آسیب دیدگی ها و مشکلات قبلی و تشخیص عاداتی که ممکن است عامل بروز درد باشد، مورد بررسی قرار می دهد. سپس از یک معاینه فیزیکی برای تعیین عامل درد استفاده می کند و بی حسی و ضعف عضلانی را بررسی می کند و پزشکتان ممکن است یک یا چند مورد از عکس برداری های زیر را تجویز کند:
ام آر آی
این یک روش غیر تهاجمی با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیوفرکوئنسی برای دستیابی به تصویری جزئی از بافت نرم در ستون فقرات است. برخلاف اشعه ایکس، اعصاب و دیسک ها در این تصویر به صورت کامل مشخص هستند. این تصویربرداری را میتوان با کمک ماده رنگی انجام داد. از تصویر ام آر آی میتواند در تشخیص دیسک آسیب دیده و فشردگی اعصاب استفاده کرد. مورد دیگری که با کمک تصویر ام آر آی می توان بررسی کرد، رشد بیش از اندازه یا تومور و یا حتی آبسه در کانال نخاعی است.
میلوگرام
این روش یک نوع به خصوص از تصویربرداری اشعه ایکس با استفاده از ماده تزریق شده در جریان خون است. سپس از یک دستگاه فلوئوروسکوپی برای ثبت تصاویر تشکیل شده به کمک ماده رنگی استفاده می شود. ماده رنگی استفاده شده در این فرایند در تصاویر اشعه ایکس به رنگ سفید مشخص است و به پزشک امکان بررسی جزئیات و کانال نخاعی را میدهد. تصویر میلوگرام همچنین برای تعیین اعصابی که تحت فشار دیسک قرار دارند، رشد زیاد مهره ها، تومورهای کانال نخاعی و آبسه نخاعی استفاده می شود. بعد از این فرآیند نیز میتوان از سی تی اسکن استفاده کرد.
سی تی اسکن
یک روش غیر تهاجمی با استفاده از از اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای تشکیل تصاویر دو بعدی از ستون فقرات است. میتوان این روش را با کمک تزریق ماده رنگی در جریان خون نیز انجام داد؛ این روش بخصوص در تعیین یا تایید دیسک آسیب دیده بسیار موثر است.
نوار عصب عضله و NCS (مطالعه روی هدایت جریان عصبی)
EMG و NCS، هدایت الکتریکی اعصاب و عضلات را اندازه گیری می کند. در این روش سوزن های ریز یا الکترودهایی در درون عضلات قرار میگیرند و نتایج بر روی یک دستگاه بخصوص ثبت می شود. با توجه به فشار دیسک بیرون زده بر روی ریشه عصب، حرکت و حسی توسط عصب در عضله ایجاد نمی شود. از این آزمایشات می تواند در تشخیص آسیب عصبی و ضعف عضلانی استفاده کرد.
تصاویر اشعه ایکس
در این تصاویر می توان مهره های ستون فقرات را مشاهده کرد و اگر به هم خیلی نزدیک باشند، یا تغییرات آرتروزی و شکستگی داشته باشید، و یا خار مهره ایجاد شده باشد، مشخص خواهد بود. نمی توان تنها با کمک این روش، وجود فتق دیسک گردن را تشخیص داد.
آرتروز گردن
پزشک برای تشخیص آرتروز گردن ابتدا سراغ سابقه پزشکی شما خواهد رفت. آنها سوالاتی درباره نشانه ها، مانند زمان شروع آن و چیزی که باعث بدتر شدن یا بهتر شدن درد میشود و غیره از شما خواهند پرسید. سپس برای ارزیابی بازه حرکتی گردن و بررسی واکنش ها، عملکرد عضلات دست ها و پاهایتان به معاینه فیزیکی خواهند پرداخت. از شما خواهد خواست که کمی راه بروید، چرا که مشکل در قدم برداشتن به معنای وارد شدن فشار بر اعصاب یا نخاع خواهد بود.
برای دستیابی به اطلاعات جزئی و شدت آسیب دیسک گردن باید از آزمایشات تصویربرداری استفاده کرد. از جمله این موارد می توان به اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی برای نمایش استخوان، دیسک، عضلات و اعصاب گردن و نخاع اشاره کرد.
میلوگرافی، برهمکنش میان دیسک و خار با اعصاب گردن و کانال نخاعی را نشان میدهد. نوار عصب عضله به برقراری ارتباط سیگنالی میان نخاع و عضلات می پردازد.
درمان دیسک گردن و آرتروز گردن
فتق دیسک گردن
با توجه به کوچکتر شدن دیسک در طول زمان، صرف نظر از انجام درمان یا عدم انجام آن، نشانه ها کاهش خواهد یافت. اکثر افراد بدون انجام هر کاری، در بازه سه ماهه بهبود می یابند. اقداماتی برای کاهش درد مانند اعمال بسته سرد یا گرم، یا استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه می تواند در کاهش درد موثر باشد. اگر نشانه هایتان با استفاده از مسکن کاهش نیافت، ممکن است با تجویز کورتیکواستروئید از سوی پزشک و تزریق آن در فضای اپیدورال (بین ستون فقرات و لایه خارجی بافت پوشاننده نخاع) مواجه شوید.
خوابیدن در یک حالت راحت و روی یک تشک مدیوم (نه نرم، نه سفت) توصیه میشود. افرادی که به پشت میخوابند، میتوانند یک بالشت در زیر زانوهایشان قرار دهند. افرادی که به طرفین میخوابند، باید بالشتی زیر سرشان قرار دهند تا از قرارگیری سر در حالت طبیعی خود مطمئن شوند (نه اینکه سرشان به سمت پایین یا بالا باشد). آنها همچنین باید یک بالشت در میان زانوهایشان قرار دهند و لگن و زانوهایشان را کمی خم کنند (اگر باعث کاهش درد می شود).
با کاهش درد، از فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی در خانه می توان برای بهبود حالت بدن و تقویت عضلات کمر و کاهش تحرک نخاعی و آسیب بیشتر ریشه عصب استفاده کرد.
جراحی
اگر فتق دیسک منجر به درد سیاتیک مداوم و مزمن، ضعف حرکتی، بی حسی یا بی اختیاری ادرار شود، ممکن است انجام جراحی برای برداشتن بخش بیرون زده دیسک (دیسککتومی) و یا گاهی بخشی از مهره (لامینکتومی کمر) ضروری شود. در این جراحی از بیهوشی کامل استفاده میشود و نیاز به یک تا دو روز بستری در بیمارستان خواهد بود. معمولاً از روشهای میکروجراحی با ایجاد یک برش بسیار کوچک و استفاده از بیحسی موضعی برای برداشتن بخش برون زده دیسک استفاده میشود، که در این حالت نیازی به بستری شدن نیست. بعد از گذشت ۶ هفته تا ۳ ماه، اکثر افراد میتوانند به فعالیتهای روزمره خود بازگردند. افراد ممکن است پس از جراحی سریعتر به فعالیتهای معمول خود بازگردند، اما نتیجه درمان در افرادی که از جراحی یا روشهای دیگر استفاده کردهاند، تقریباً مشابه خواهد بود.
آرتروز گردن
هدف اصلی درمان آرتروز گردن، کاهش درد، پیشگیری از فشردگی عصب و بازیابی عملکرد است. اما یک رویکرد ثابت را نمیتوان در تمامی افراد به کار بست. اگر تشخیص شما مبنی بر آرتروز گردن باشد طرح درمانتان از مولفههایی تشکیل خواهد شد که به صورت خاص نشانه های شما و فاکتور های مخصوص دیگر را در بر بگیرد.
از روشهای درمانی میتوان به استراحت و کاهش حرکت گردن اشاره کرد. همچنین، از داروهای مصرفی نیز میتوان به داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، داروهای بی حسی بدون مخدر یا تزریق کورتیکواستروئید اشاره کرد. برای موارد شدیدتر آرتروز گردن، ممکن است شل کننده عضلانی یا مواد بی حسی حاوی مواد مخدر تجویز شود. همچنین، داروهای ضدصرع ممکن است در برخی افراد به کاهش درد آسیب عصبی کمک کنند، و داروهای ضدافسردگی نیز ممکن است موثر باشند.
فیزیوتراپی شامل تمرینات کششی گردن، تراپی سرد و گرم و تمرینات کششی و تقویتی برای گردن و شانه و ماساژدرمانی نیز توصیه می شود.
از جمله روشهای جراحی ممکن می توان به برداشتن استخوان، خار استخوانی یا بافت دیسکی که بر روی نخاع و اعصاب فشار وارد می کند، اشاره کرد. یکپارچهسازی مهره های گردن می تواند به ثابت سازی گردن کمک کند.
چه کسی به فتق دیسک گردن یا آرتروز گردن مبتلا میشود؟
فتق دیسک گردن
فتق دیسک گردن در میان افرادی که در دهه سوم و چهارم زندگی خود هستند بسیار شایع است، البته افراد میانسال و سالمندی که به فعالیت های فیزیکی شدید میپردازند، در خطر بیشتری قرار دارند.
آرتروز گردن
این افراد ممکن است به آرتروز گردن مبتلا شوند:
- افراد سالمند در خطر ابتلای بالاتری به آرتروز قرار دارند.
- شواهدی مبنی بر ارثی بودن استئوارتریت وجود دارد، بنابراین برخی از قبل در معرض این مشکل هستند.
- افرادی که شغلشان مستلزم حرکات مداوم گردن است که فشار بیشتری بر گردن وارد می آورد.
- اگر قبلاً با آسیب دیدگی گردن مواجه شده باشید، در معرض خطر بالاتری از ابتلا به آرتروز گردن قرار دارید.
- استعمال دخانیات می تواند درد گردن را افزایش دهد که در این صورت ممکن است به آرتروز گردن هم مبتلا شوند.
- افراد دارای اضافه وزن با فشار بیشتری در مفاصل مواجهند که زودتر هم به آرتروز گردن مبتلا خواهند شد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر با درد ناشی از فتق دیسک گردن یا آرتروز گردن مواجه شدید که بیش از چند روز ادامه پیدا کرد، باید به یک پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر با مشکلات زیر برخورد کردید، باید با پزشکتان صحبت کنید:
- نشانه های غیر از درد و خشکی مفاصل داشته باشید.
- با درد، گزگز کردن، بیحسی یا ضعف دست و پا مواجه شوید.
- بعد از افتادن یا آسیب دیدگی، با درد ناگهانی شدید مواجه شوید.
- ناگهان با خشکی گردن و دشواری بالا آوردن دستهایتان به بالای سر مواجه شوید.
سوالات متداول
آیا فتق دیسک و آرتروز یکی است؟
آرتروز ناشی فرسایش و از بین رفتن دیسک معمولا در پایین کمر دیده می شود. گاهی ممکن است با درد پا یا درد منتشر شونده مانند درد سیاتیک برخورد کنید. در فتق دیسک معمولا با درد کمر و پا مواجهیم، چرا که مواد بیرون زده از دیسک در حال اعمال فشار بر روی اعصاب است.
تفاوت میان بیماری دیسک دژنراتیو و آرتروز چیست؟
بیماری دیسک دژنراتیو در بعضی از بیماران می تواند منجر به بروز آرتروز شود. تفاوت اصلی آن است که بیماری دیسک دژنراتیو، موید اتفاقات رخ داده روی دیسک گردن است و این تغییرات در دیسک ها ممکن است منجر به آرتروز یا رادیوکلوپاتی مانند درد سیاتیک یا فشردگی عصب گردنی شود.
آیا فتق دیسک منجر به آرتروز می شود؟
این مشکل منجر به از بین رفتن فضای ایجاد شده توسط دیسک و چسبیدن مهره ها به یکدیگر می شود. نهایتا خاصیت ضربه گیری دیسک کاهش می یابد و فشار بیشتر اعمالی بر سطح مفصل منجر به فرسایش و ایجاد آرتروز (مشابه با اتفاقی که در زانو و کمر رخ میدهد) خواهد شد.
آیا آرتروز منجر به دیسک دژنراتیو می شود؟
خود این مشکل نشان دهنده فرایند فرسایش و تحلیل رفتن در ستون فقرات است و ممکن است با مشکلات دژنراتیو دیگری در ستون فقرات همراه باشد. به طور خاص، آرتروز با دیسک دژنراتیو در ستون فقرات همراه است.
