شکل گیری بافت جای زخم (که همچنین فیبروز اپیدورال نامیده می شود) پس از جراحی کمر بسیار شایع است،این عوارض پس از جراحی دیسک کمر به قدری شایع است که اغلب هم برای بیمارانی که عمل جراحی دیسک کمر موفقیت آمیزی دارند و هم در بیمارانی که کمردرد یا پا درد مکرر یا مستمری حتی بعد از عمل دارند، پیش می آید. به همین دلیل، اهمیت بافت جای زخم به عنوان علت بالقوه کمر درد پس از جراحی دیسک کمر بحث برانگیز است. شکل گیری بافت جای زخم بخشی از فرآیند طبیعی درمان دیسک کمر پس از جراحی دیسک کمر است. با وجود این که بافت جای زخم می تواند علت کمردرد یا پادرد باشد، به خودی خود به ندرت باعث کمر درد بعد از جراحی کمر می شود، زیرا بافت هیچ پایانه عصبی ندارد. بافت جای زخم در صورتی که ریشه عصب کمر را با چسبندگی پس از عمل درگیر کند، علت بالقوه درد بیمار شناخته می شود.
علت کمردرد بعد از عمل
ممکن است اشکالات تشخیص وجود داشته باشد
مثلا ممکن است عصب سیاتیک در تعداد زیادی از افراد از بین عضله ای به نام عضله پریفورمیس عبور می کند و درگیری و اسپاسم ان علائم شبیه به علایم انتشاری دیسک کمر را ایجاد می کند . عدم توجه به این سندرم به راحتی می تواند موجب جراحی غیر ضروری دیسک کمر و عدم بهبود بیمار شود.
- صدمات ناخوداگاه بعد از جراحی دیسک کمر
- آسیب قبلی و غیر قابل برگشت عصب از قبل
- بیمار دیسک کمر انقدر دیر مراجعه کرده که دیسک کمر آسیب زیادی به ریشه اعصاب زده .انجام نوار عصب و عضله در این زمینه بسیار شاخص می باشد.
درد بلافاصله بعد از عمل ديسك كمر کم می شود ولی بعد از چند هفته دوباره پیدا شود
عفونت یا چسبندگی دیسک بعد عمل از علایم اصلی هستند.
درد چند ماه بعد از عمل دیسک ایجاد شود
دیسک کمر در یک سطح دیگر ممکن است باشد و عمل دیسک کمر قبلی روی ان تمرکز نکرده یا اصلا قبلا در این سطح بیرون زدگی دیسک کمر نداشته ایم. التهاب در ریشه های کمری دستکاری شده به راحتی علایم قبلی را تقلید می کند.
چند سال بعد عمل دیسک دوباره علایم ایجاد می شود
درگیری چند دیسک کمری که منجر به تنگی کانال نخاعی شود.و یا جابجائی یا لیزخوردگی در مهره های دیسک کمر در یک سطح دیگر ممکن است باشد و عمل دیسک کمر قبلی روی ان تمرکز نکرده یا اصلا قبلا در این سطح بیرون زدگی دیسک کمر نداشتیم.
روش های درمان کمر درد پس از جراحی
روش های درمانی قابل استفاده برای درمان عوارض پس از جراحی کمر مانند کمر درد به شرح زیر هستند:
فیزیوتراپی
همه انواع دردهای مشاهده شده در ناحیه کمر پس از عمل جراحی دیسک کمر مشابه نیستند. به همین خاطر لازم است روش درمانی با توجه به علائم و شرایط خاص بیمار انتخاب شوند. هنگامی که معاینات لازم بر روی بیمار بطور کامل انجام شد، متخصص فیزیوتراپی می تواند نتایج حاصل از عمل جراحی را ارزیابی کرده و با توجه به فاکتورهای موثر بر مشکلات خاص کمر، از یک برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل بیمار استفاده کند. روش درمانی انتخاب شده در این حالت می تواند شامل موارد زیر باشد:
درمان دستی شامل تغییر در وضعیت ستون فقرات و بهبود قابلیت حرکت مفاصل و بافت های نرم بدن
انجام تمرین های حرکتی تقویتی و انعطاف پذیری
آموزش بیمار درباره نحوه مراقبت بعد از جراحی دیسک کمر ومراقبت از وضعیت کمر
آموزش بیمار در ارتباط با نحوه صحیح بلند کردن اجسام، خم شدن، و نشستن؛ در ارتباط با فعالیت های عادی روزمره در محل کار و در خانه و در ارتباط با نحوه صحیح خوابیدن
کمک به بیمار جهت اجرای ایمن برنامه فیزیوتراپی بعد از عمل دیسک کمر به نحوی که بتواند سلامت کلی فرد را بهبود بخشد
استفاده از سرما یا گرما درمانی یا تحریک الکتریکی به منظور کاهش درد
انجام تمرین های حرکتی کششی
حرکات کششی در زمان بهبود یافتن مشکل پس از عمل جراحی کمر می تواند احتمال ابتلا به فیبروز اپیدورال را به حداقل برساند. اکثر موارد تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم در طول ۶ تا ۱۲ هفته پس از عمل جراحی ایجاد می شود. در این حالت فرض بر این است که اگر عصب در طول دوره بهبود بافت زخم در حال حرکت باشد، بیمار به مشکل چسبندگی دچار نمی شود و بافت محل التیام زخم برای بیمار مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
برای مثال، انجام حرکت پدال زدن در ناحیه قوزک پا به صورت منظم می تواند باعث کشیده شدن عضله زرد پی شده (بزرگترین عضله ای که در ناحیه پشت هر یک از ران ها امتداد دارد) و باعث حرکت عصب از محل جراحی دیسک در ناحیه کمر شود. به این ترتیب می توان از مشکل چسبندگی و گیر افتادن عصب به خاطر بافت همبند محل التیام زخم پیشگیری کرد.
تکنیک‌های درمان دستی
استفاده از این تکنیک ها در نواحی آسیب دیده می تواند باعث وارد شدن فشار به مفاصل، عضلات، و رباط ها شده و وضعیت آنها را اصلاح نماید. امروزه شواهد مشخص درباره تاثیرگذاری استفاده از این تکنیک ها بر بهبود وضعیت بیمار وجود دارد.
الکترو درمانی
رایج ترین روش شناخته شده الکترو درمانی روش تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) است. در این روش سعی می شود درد کمر با استفاده از تحریک الکتریکی با ولتاژ پایین کاهش پیدا کند. به هر حال بررسی های تصادفی انجام شده در این حوزه نشان دهنده تاثیر مثبت یا بدون تاثیر بودن این روش درمانی در ارتباط با درمان کمر درد پس از عمل جراحی است.
دارو درمانی
داروهای مسکن درد و سایر داروهای مانند آن در تمام مراحل کمر درد می تواند مورد استفاده قرار گیرد. رایج ترین داروهای موجود برای درد مزمن در ناحیه کمر به شرح زیر هستند:
داروهای مسکن یا تخفیف دهنده درد مثل استامینوفن.
داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) شامل آسپیرین، ایبو پروفن، ناپروکسین و بازدارنده های COX-2.
داروهای شل کننده عضلات که برای درمان درد ناشی از اسپاسم عضلات و حمایت از مکانیزم های حرکتی استفاده می شود.
داروهای مخدر که در اکثر موارد به منظور تسکین درد شدید یا درد پس از عمل جراحی برای بیمار تجویز می شود.
داروهای ضد افسردگی و ضد صرع که برای درمان درد ناشی از اختلالات عصبی مورد استفاده قرار می گیرد.
داورهای سیستم عصبی که برای درمان درد های عصبی و عضلانی استفاده می شوند.
تزریق
این روش شامل تزریق مستقیم مواد استروئید یا بی حسی به مفاصل، رباط ها، عضلات، یا اعصاب اطراف آن است. این تزریق ها می توانند باعث تسکین درد (اغلب موقت) شده و برای تایید اینکه محل تزریق علت اصلی ایجاد درد است، مورد استفاده قرار گیرد. تزریق های استروئید می توانند باعث تسکین موقت درد در نواحی بالا تنه و پایین تنه به خاطر گیر افتادن عصب در ستون فقرات شوند.
لیزر کم توان
در این روش اعصاب دردناک از طریق گرم کردن با یک سوزن کوچک بی حس می شوند. در صورتی که بیمار به نحو دقیق برای این درمان انتخاب شود، نتایج درمان می تواند برای حدود ۶۰% بیماران موثر بوده و برای ماه ها یا سال ها دوام و ماندگاری داشته باشد.
تکرار عمل جراحی
در صورتی که کمر درد بیمار پس از عمل جراحی دیسک کمر با گذشت چند سال دوباره باز گردد، احتمال اینکه این درد فقط به خاطر بافت همبند محل التیام زخم ایجاد شده باشد، بسیار کم است. در حقیقت بافت های محل زخم نمی توانند برای چند سال پس از عمل جراحی ستون فقرات به رشد خود ادامه دهند و به همین خاطر نمی توانند دلیل بازگشت مجدد درد بیمار باشند. در این حالت احتمالاً عصب مجدداً به خاطر فتق دیسک محدود یا رشد استخوان جدید نزدیک به عصب (تنگ شدن مجرای نخاعی) تحت فشار قرار گرفته شده است.