تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
مفصل‌های فاست اتصال‌های کوچکی هستند که در بین استخوان‌های ستون فقرات یا همان مهره‌ها قرار گرفته‌اند. این مفصل‌ها از حرکت بیش از اندازه مهره‌ها جلوگیری می‌کنند و از این طریق باعث جلوگیری از آسیب دیدن نخاع و کمک به حفاظت از آن می‌شوند. مفاصل فاست همچنین به ما امکان می‌دهند که بتوانیم کمر خود را بچرخانیم، به اطراف نگاه کنیم و فعالیت‌ها و تحرکات بدنی معمول خود را انجام دهیم.
کلینیک امید در مواجه با بیماری آرتروز کمر و ستون فقرات، رویکرد پلکانی دارد و پس از انجام معاینات پزشکی دقیق و یافتن ریشه مشکل، ابتدا استفاده از درمانهای ساده‌تر را در اولویت خود قرار می‌دهد متخصصین طب فیزیکی این کلینیک که بی‌شک از بهترین‌ها و مجرب‌ترین فیزیوتراپیست‌ها هستند با استفاده از تجهیزات کامل کلینیک، ابتدا درمانهای ساده و کم تهاجمی مانند ورزش، بریس و فیزیوتراپی را به بیماران ارائه می‌دهند. در صورتی که بیمار به درمانهای ساده پاسخ نداد، استفاده از درمانهای تهاجمی‌تر مانند انواع تزریق‌ها و جراحی‌های بسته از جمله تزریق اوزون تحت هدایت دستگاه سونوگرافی، تزریق در فاست تحت هدایت سونوگرافی و رادیوفرکوئنسی تحت هدایت فلوروسکوپ توصیه می‌شود. در نهایت اگر شرایط بیمار به گونه‌ای است که هیچ کدام از این درمان‌ها برای او مفید واقع نشد، متخصص طب فیزیکی بیمار را به جراح متبحر ارجاع می‌دهد. اما بیماران در اکثر موارد با استفاده از خدماتی که در این کلیینک ارائه می‌شود، از درمان جراحی بی‌نیاز می‌شوند. جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین رزرو وقت ملاقات لطفا با کلینیک تماس حاصل فرمایید. همچنین جهت مراجعه به متخصصین ما در کلینیک فوق تخصصی درد و ستون فقرات در روزهای سه‌شنبه از ساعت ۹ الی ۱۵ می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۸۴۴۴۹۹۰ تماس بگیرید.
علائم و نشانه‌ها
تشخیص بیماری در بیمارانی که از سندرم مفصل فاست یا همان آرتروز ستون فقرات رنج می‌برند، گاهی به اشتباه انجام می‌گیرد و یا اصلاً تشخیص داده نمی‌شود. به طوری که حتی دوستان و افراد خانواده گاهی احساس می‌کنند که بیمار در مورد شدت درد کمر خود اغراق می‌کند و درد ناشی از این عارضه در عمل، اینقدر شدید نیست. اما هیچ شکی نیست که درد و سایر علائم همراه آن کاملاً واقعی و شدید هستند و نباید تصور کرد که بیمار در مورد آن اغراق می‌کند. علائم این عارضه از نظر جراح ستون فقرات شامل موارد زیر است:
- درد مفصل
- احساس سوزش در اعصاب ناحیه کمر
- درد شدید کمر در هنگام کشیدن آن
- درد شدید کمر در هنگام خم شدن به پشت
- صدای تق تق همراه با درد در ناحیه کمر
- کاهش شدید انعطاف‌پذیری عضلات کمر
- درد پایین کمر
- درد در ناحیه لگن و باسن
- درد شدیدی که به سمت اندام تحتانی و ران پاها کشیده می‌شود.
- درد در ناحیه شانه‌ها
- درد در قسمت بالای کمر
- اسپاسم عضلات
- دردی که در هنگام صبح و در پایان روز شدیدتر می‌شود.
- دردی که با تغییر در وضعیت آب و هوا، شدیدتر می‌شود.
- سوت کشیدن گوش‌ها
- احساس سر درد در قسمت قاعده جمجمه
- احساس درد در ناحیه پشت چشم‌ها
- احساس ضعف و بی‌حسی در پاها
- احساس ضعف و بی‌حسی در بازوها
- درد ناحیه کمر که هنگام ایستادن، نشستن یا رانندگی کردن به مدت طولانی، شدیدتر می‌شود.
- انحنای غیر طبیعی ستون مهره‌ها
عوامل خطرزا
مهم‌ترین دلایل و عوامل خطرزا برای بروز سندرم مفصل فاست عبارتند از:
- داشتن اضافه وزن
- وجود سابقه خانوادگی و فامیلی در ابتلاء به سندرم مفصل فاست
- کارکرد سنگین مفاصل در اثر کار زیاد یا ورزش‌های سنگین
- ابتلاء به بیماری‌هایی از قبیل آرتروز ستون فقرات یا نقرس
- پیری
- مصدومیت (مانند حرکت شلاقی کمر، خوابیدن با گردن پیچ خورده، آسیب‌های نخاعی و غیره)
تشخیص
آزمایش اشعه ایکس – از عکسبرداری با اشعه ایکس برای مشاهده وضعیت مهره‌های ستون فقرات استفاده می‌شود. نتیجه این آزمایش به پزشک شما کمک می‌کند تا در صورتی که مهره‌ها خیلی به هم نزدیک شده‌اند بتواند آن را تشخیص دهد. همچنین در صورتی که علائم مربوط به عوارض آرتروز ستون فقرات ، خار استخوانی، شکستگی یا جا به جایی مهره‌ها وجود داشته باشد، پزشک می‌تواند آن را مشاهده کند.
اسکن عکسبرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) – این یک آزمایش غیر تهاجمی است که با استفاده از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیوفرکانس انجام می‌شود و جزئیات کاملي از وضعيت بافت‌های نرم ستون مهره‌ها را نشان می‌دهد. در اسکن ستون فقرات ام آر آی برخلاف اشعه ایکس، اعصاب و دیسک‌های ستون فقرات به وضوح قابل مشاهده هستند. این تصاویر به پزشک شما امکان می‌دهد که بخش‌های مختلف ستون فقرات را به صورت سه بعدی ببیند. در این روش تصاویر قسمت‌های مختلف ستون مهره‌ها به صورت لایه به لایه و شبیه به قطعات یک قرص نان که به تکه‌های مختلفی تقسیم شده و از هر تکه آن یک عکس گرفته شده است، نشان داده می‌شود. این تصاویر را می‌توان هم از زاویه کنار ستون مهره‌ها و هم از مقطع عرضی آن تهیه کرد. پزشک شما می‌تواند با استفاده از تصاویر ام آر آی، محل دقیق آسیب‌دیدگی در ستون مهره‌ها و هر گونه فشردگی عصب که در آن وجود داشته باشد را تشخیص دهد. همچنین این تصاویر می‌تواند زائده‌های استخوانی، تومورهای نخاع و آبسه‌ها را نیز نشان دهد. قیمت ام آر آی با توجه به محل آسیب‌دیده متفاوت است.
سی تی اسکن – یک روش ایمن و غیر تهاجمی است که در آن با استفاده از یک پرتو اشعه ایکس و یک دستگاه کامپیوتر، تصاویر دو بعدی از ستون مهره‌های شما تهیه می‌شود. در تصاویر سی تی اسکن نیز همانند ام آر آی، پزشک می‌تواند قسمت‌های مختلف ستون مهره‌ها را به صورت لایه به لایه و با تصویری که از هر قطعه به صورت مجزا گرفته شده است، مشاهده نماید. برای انجام این آزمایش ممکن است یک رنگ مخصوص (به عنوان عامل تأمین کنتراست تصاویر) به جریان خون شما تزریق شود.
اسکن توموگرافی رایانه‌ای تک فوتونی (اسپکت) – یک ابزار تشخیصی با حساسیت فوق العاده بالا استفاده می شود که به پزشک کمک می کند تا جریان خون در یک بخش از بدن را بررسی کند و عملکرد آن بخش را تعیین کند. در این روش، یک مقدار بسیار کم از یک ماده رادیواکتیو به یکی از رگهای بدن تزریق می شود. این ماده رادیواکتیو درون خون جریان پیدا کرده و توسط بافت های بدن جذب می شود و در بافت ها انرژی را از خود تابان می کند. این انرژی توسط یک دوربین ویژه ثبت می شود و اطلاعات به یک دستگاه کامپیوتر منتقل می شود. در آنجا، این اطلاعات به تصویر سه بعدی تبدیل می شود. این تصویر قادر است تفاوت های موجود بین بافت های سالم و آسیب دیده را از نظر میزان جذب ماده رادیواکتیو نشان دهد و در نتیجه هرگونه عوارض احتمالی مانند شکستگی ها ناشی از فشار، اسپوندیلولیزیس، عفونت و یا تومور در محل مورد نظر تشخیص داده می شود.
درمان‌ها
کمپرس گرم یا سرد
که در آن، بسته‌های یخ یا اجسام داغ بر روی مفصل آسیب‌دیده، گذاشته و فشار داده می‌شود.
بریس‌ها
ممکن است لازم باشد که شما برای مدت کوتاهی که مشغول تقویت عضلات شکم و پایین کمر هستید، از یک بریس مخصوص کمر استفاده کنید. بریس می‌تواند شدت اسپاسم عضلانی و درد کمر را کاهش دهد و نیز به بی‌حرکت ماندن ستون مهره‌ها در طول مدت بهبودی عارضه کمک می‌کند.
داروها
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، از قبیل آسپرین، ناپروکسن و ایبوپروفن برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می‌شوند.
مسکن‌ها، از قبیل استامینوفن می‌توانند به تسکین درد کمک کنند، اما خاصیت ضد التهابی مشابه با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، نخواهند داشت.
استروئیدها، را می‌توان برای کاهش ورم و التهاب اعصاب استفاده کرد. این داروها به صورت خوراکی با یک دوز رو به کاهش در عرض یک دوره ۵ روزه مصرف می‌شوند.
تزریق استروئید در ناحیه گودی کمر – این یک عمل با حداقل تهاجم است که طی آن، یک داروی کورتیکواستروئید همراه با یک عامل مسکن و بی‌حس کننده در فضای پایین کمر (اپیدورال) تزریق می‌شود تا تورم و التهاب اعصاب این ناحیه را کاهش دهد. در حدود ۵۰ درصد از بیمارانی که تزریق اپیدورال انجام می‌دهند، آثار تسکین درد مشاهده شده است، هر چند که این آثار به صورت موقتی بوده است.
تزریق در مفصل فاست – این یک عمل با حداقل تهاجم است که طی آن، یک داروی کورتیکواستروئید همراه با یک عامل مسکن و بی‌حس کننده در محل مفصل فاست که دردناک شده است، تزریق می‌شود. تزریق این ماده ممکن است در داخل کپسول مفصلی و یا در بافت‌های اطراف این کپسول انجام شود.
درمان دستی ستون مهره‌ها
پزشکان ما درمانهای دستی، اختصاصی برای ستون مهره‌ها را با استفاده از دست یا یک وسیله مخصوص و از طریق وارد کردن فشار کنترل شده بر روی مفصل آسیب‌دیده در ستون فقرات انجام می‌دهند. شدت نیرویی که بر روی مفصل وارد می‌شود به نوع روش درمان دستی مورد استفاده بستگی دارد. هدف این روش درمانی آن است که درد کمر را تسکین دهد و قابلیت کارکرد فیزیکی آن را بهبود ببخشد.
ماساژ درمانی برای آرتروز کمر
ماساژ دادن نیز به عنوان روش مؤثری برای درمان آرتروز کمر و ستون مهره‌ها شناخته می‌شود. این روش از طریق آرامسازی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و آزاد کردن اندورفین‌ها در تسکین درد مؤثر واقع می‌شود. اندورفین‌ها مواد شیمیایی طبیعی هستند که موجب سرکوب علائم درد در بدن می‌شوند. ماساژ درمانی از طریق افزایش خونرسانی، کاهش کشیدگی عضلات و فشار وارد بر استخوان‌ها و افزایش میزان اندورفین‌ها در خون، به درمان آرتروز کمر و ستون مهره‌ها کمک می‌کند.
طب سوزنی
طب سوزنی از طریق افزایش آزادسازی مواد شیمیایی سرکوب کننده درد که اندورفین نام دارند، به کاهش درد کمک می‌کند. بسیاری از نقاط مخصوص طب سوزنی در بدن در نزدیکی اعصاب واقع شده‌اند. وقتی که این اعصاب از طریق نقاط طب سوزنی تحریک می‌شوند، یک درد خفیف و احساس سنگینی در عضلات ناحیه مورد نظر ایجاد می‌کند. سپس عضله تحریک شده، یک پیام به سیستم عصبی مرکزی در مغز یا نخاع می‌فرستد که باعث آزاد شدن اندورفین‌ها می‌شود. اندورفین‌ها مواد شیمیایی شبیه به مورفین هستند که در زمان درد به طور طبیعی در بدن ما تولید می‌شوند.
پلاسمای غنی از پلاکت ( PRP)
پلاکت‌های انسانی به طور طبیعی حامل مقدار زیادی عوامل رشد بافت همبند میباشند. تزریق این عوامل رشد به درون مفصل‌ها، رباط‌ها و تاندون‌های آسیب‌دیده در بدن باعث می‌شود که فرایند طبیعی ترمیم و بازسازی در این بافت‌های آسیب‌دیده تحریک شود. اما برای آنکه بتوان از قابلیت‌های بالای این پروتئین‌های ترمیمی طبیعی استفاده کرد، لازم است که ابتدا پلاکت‌ها جداسازی و تغلیظ شوند. به عبارت دیگر در روش PRP، قابلیت طبیعی بدن در ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده خود، تحریک و از آن بهره‌برداری می‌شود.
پرولوتراپی
پرولوتراپی که با عنوان درمان بازسازی به روش تزریق نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی مبتنی بر تزریق است که برای درمان دردهای مزمن ناشی از آسیب‌دیدگی رباط‌ها و تاندون‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، مقدار بسیار کمی از ماده‌ای که مخلوطی از نووکائین و دکستروز (یک قند) یا محلول‌های مشابه آن می‌باشد، مستقیماً در محل آسیب‌دیدگی تزریق می‌شود. ماده قندی که در این ترکیب وجود دارد، قابلیت طبیعی بدن در ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده خود را تحریک می‌کند.
درمان با سلول‌های بنیادی
سلول‌های بنیادی از چندین قابلیت منحصر به فرد برخوردار هستند. این سلول‌ها می‌توانند به انواع دیگر سلول از قبیل استخوان، غضروف، ماهیچه یا تاندون تبدیل شوند. علاوه بر آن، این سلول‌ها به عنوان عوامل مهم انتقال دهنده سیگنال‌ها عمل می‌کنند و می‌توانند سایر سلول‌های بنیادی را نیز به ناحیه هدف (موضع آسیب‌دیده) گسیل کنند و نیز سلول‌های مجاور را تحریک به شروع فرایند ترمیم و بازسازی نمایند.
درمان به روش اولتراسوند
در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود که شدت فرکانس آنها بسیار بالاتر از امواج صوتی قابل شنیده شدن به وسیله گوش انسان می‌باشد. این امواج صوتی می‌توانند برای کمک به درمان و بازسازی جراحت‌ها و آسیب‌دیدگی بافت‌ها مورد استفاده قرار گیرد. روش اولتراسوند می‌تواند التهاب موضعی را کاهش دهد، سرعت بهبودی را بیشتر کند و درد موجود در بافت‌های نرم از قبیل عضلات، تاندون‌ها و کیسه‌های مفصلی (ضربه‌گیر مفصل‌ها) را تسکین دهد.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)
در روش TENS، یک دستگاه کوچک که با باطری کار می‌کند، جریان الکتریکی ضعیفی با ولتاژ پایین را از طریق الکترودهایی که بر روی پوست در نزدیکی موضع محل درد قرار داده شده‌اند، به داخل بدن می‌فرستد. جریان الکتریکی که از این الکترودها منتقل می‌شود، باعث تحریک اعصاب در ناحیه آسیب‌دیده می‌گردد و سیگنال‌هایی را به مغز می‌فرستد که منجر به آزادسازی مسکن‌های طبیعی در بدن خواهد شد. روش TENS هیچ گونه دردی به همراه ندارد و کارایی بالای آن در تسکین درد، به خوبی به اثبات رسیده است.
تزریق برای بلوک اعصاب مفاصل فاست
بلوک اعصاب مفاصل فاست، به معنی تزریق داروی بی حسی در اعصاب مسئول انتقال پیام درد است. اعصاب انتقال دهنده پیام درد در مفصل فاست، اعصاب منشعب میانی هستند و بلوک کردن، به معنی از کار انداختن این اعصاب است. این روش باعث درمان درد در بخش پایینی کمر می‌شود.
ابلیشن رادیوفرکانس
ابلیشن رادیوفرکانس یک روش درمانی جدید است که در آن به جای سیم‌های گرم کننده، از فرکانس‌های رادیویی برای تجزیه کردن قسمت کوچکی از ماده غلیظ موجود در مرکز دیسک استفاده می‌شود. نتیجه این کار آن است که فشار مقطعی وارد بر دیسک آزاد می‌شود و درد ناشی از فشرده شدن ریشه عصب نخاعی به وسیله دیسک‌های برآمده، تسکین پیدا می‌کند.
اوزون درمانی
اکسیژن – اوزون درمانی یکی از کارآمدترین روش‌های درمانی با حداقل تهاجم است که در حال حاضر برای تسکین درد وجود دارد. نحوه عملکرد این روش به صورت زیر می‌باشد:
- کاهش حجم دیسک‌هایی که دچار فتق و بیرون‌زدگی شده است. کوچک‌تر شدن حجم دیسک باعث کاهش فشار وارد بر ریشه عصب مجاور آن می‌شود.
- کوچک‌تر شدن دیسک همچنین به رفع گرفتگی سیاهرگ‌ها در اثر فشار وارد بر رگهای خونی از طریق دیسک کمک می‌کند و از این طریق باعث بهبود گردش خون موضعی و افزایش خونرسانی و اکسیژن‌رسانی به موضع مورد نظر می‌شود.
- این خاصیت اوزون درمانی، تأثیر مثبت زیادی بر کاهش درد دارد. زیرا ریشه‌های اعصاب نسبت به کمبود اکسیژن، حساسیت بسیار زیادی دارند.
- تنظیم واکنش‌های سیستم ایمنی بدن
- اثرات ضد درد و ضد التهاب
- استفاده از اوزون پزشکی و به دنبال آن، تزریق یک داروی کورتیکواستروئید و یک عامل بی‌حسی در همان جلسه درمانی، موجب دستیابی به نتایج بهتری خواهد شد.
ورزش‌ها
حرکات کششی – انجام حرکات کششی باعث بازیابی طول کامل ماهیچه‌ها و کاهش گرفتگی آنها بعد از فعالیت‌های ورزشی می‌شود. افراد مبتلا به آرتروز در صورتی که دچار لقی مفصل (تحرک بیش از حد یا انعطاف‌پذیری زیاد مفصل) یا ناهنجاری شکل مفاصل (مانند بدشکلی دست‌ها، انحنای غیر طبیعی پاها و …) هستند، باید این حرکات را با احتیاط بسیار بیشتری انجام دهند. ورزش‌هایی از قبیل یوگای آرام و تای چی نیز می‌توانند همانند حرکات کششی، به افزایش انعطاف‌پذیری اندام‌ها کمک کنند.
ورزش‌های تقویتی – انجام ورزش‌های تقویتی می‌تواند به بهبود پایداری مفصل و کاهش درد آن کمک کند. مثال‌هایی از ورزش‌هایی که باعث تقویت مفاصل می‌شوند شامل وزنه زدن، استفاده از دستگاه وزنه و استفاده از وزن خود بدن (برای مثال چمباتمه زدن برای تقویت زانو) میباشند.
ورزش‌های استقامتی – این ورزش‌ها باعث افزایش ضربان قلب می‌شوند و از این طریق بر سلامت قلب، کاهش فشار خون و افزایش تناسب اندام، تأثیر مثبت مي‌گذارد. دقت کنید که اصلاً لازم نیست این ورزش‌ها به صورت سخت و با فشار زیاد انجام گیرد. در واقع شدت ورزش‌های استقامتی باید در حد ملایم و به گونه‌ای باشد که در زمان انجام آن بتوانید به راحتی با یک نفر گفتگو کنید.
درمانهای جراحی
اگر بیرون‌زدگی دیسک همچنان ادامه داشته باشد و یا در صورتی که درد ناشی از آرتروز کمر به روش‌های درمانی حفاظتی پاسخ ندهد، ممکن است لازم باشد که از عمل جراحی استفاده شود. با استفاده از عمل جراحی می‌توان هم ناپایداری مفاصل ستون فقرات را برطرف کرد و هم فشار وارد بر ریشه اعصاب را آزاد نمود. ممکن است پزشک جراح ابتدا یک عمل لامینکتومی در ناحیه پایین ستون مهره‌ها انجام دهد تا فشار وارد بر ریشه عصب را برطرف نماید. سپس یک عمل پیوند استخوان انجام می‌دهد تا مهره‌های لق شده را به هم متصل کند و از لغزش مجدد آنها به بیرون از جای خود، جلوگیری نماید.
