آرتروز مفصل لگن و ران: علت، علائم و درمان

انواع مختلفی از بیماری‌های رده‌ی آرتریت ممکن است مفصل لگن را درگیر کنند. شایع‌ترین نوع آرتریت مفصل لگن، آرتروز لگن و دررفتگی لگن می‌باشد که برخی از افراد آن را فرسایش یا ساییدگی مفصل لگن هم می‌نامند. آرتروز زمانی ایجاد می‌شود که غضروف سطح مفصل دچار فرسایش شود و در نتیجه استخوان زیر آن بیرون بزند و نمایان شود.

علائم آرتروز لگن

علائم اولیه

درد و خشکی مفصل لگن، مهم‌ترین و اصلی‌ترین علائم آرتروز لگن هستند. زمانی که بیماری پیشرفت بیشتری کند، می‌تواند منجر به دفورمیتی مفصل و تغییر در اندازه‌ی پاها بشود.

درد ناشی از آرتروز مفصل لگن معمولا در کشاله‌ی ران یا باسن احساس می‌شود. این درد عموما با انجام حرکاتی که باعث وارد آوردن وزن به مفصل لگن می‌شود، بیشتر می‌شود (مانند راه رفتن، ایستادن و یا چرخش مفصل لگن).

برخی از بیماران اظهار می‌کنند که زمانی که می‌خواهند بعد از یک مدت طولانی نشستن، از جای خود بلند شوند، درد بیشتری در لگن خود احساس می‌کنند. این درد معمولا بعد از چند قدم راه رفتن بهتر می‌شود.

آرتروز لگن یک وضعیت اورژانسی نیست. اما ممکن است در مواردی عود کند و موجب درد شدید و خشکی بیشتر مفصل شود. بسیاری از بیماران که دچار عود ناگهانی آرتروز لگن می‌شوند، برای اقدامات اورژانسی به پزشک مراجعه می‌کنند. در بسیاری از بیماران، همین عود‌های ناگهانی درد لگن منجر به تشخیص آرتروز می‌شود.

روند پیشروی

در دوره‌ی اولیه آرتروز لگن، ممکن است علائم به صورت دوره‌ای بروز کنند و یا تنها پس از انجام فعالیت خاصی علائم آرتروز تشدید شوند. با پیشروی بیماری آرتروز، علائم ناشی از آن نیز بیشتر ثبات دارند (دوره‌ای نیستند) و ممکن است علائم شدید‌تر بشوند. برای مثال ممکن است راه رفتن ساده روی زمین صاف منجر به درد لگن شود. زمانی که آرتروز لگن وخیم می‌شود، ممکن است دردی که با انجام فعالیت خاصی آغاز شده، حتی پس از متوقف کردن آن فعالیت نیز ادامه پیدا کند. زمانی که آرتروز لگن بسیار شدید باشد، درد لگن حتی پس از توقف پیاده روی نیز ادامه پیدا می‌کند.
هر چه قدر که بیماری پیش می‌رود، نسبت به درمان‌های دارویی، مانند قرص یا تزریق، کمتر پاسخگو خواهد بود. در بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز پیشرفته، خصوصا افرادی که درمان‌های دارویی برای آن‌ها موثر نیست، انجام جراحی می‌تواند موجب بهبودی علائم بیمار شود. برخی از بیماران مبتلا به آرتروز بسیار شدید، ممکن است نیاز به انجام جراحی تعویض مفصل لگن پیدا کنند.

علت‌ها و دلایل

نمی‌توان پیش بینی کرد که چه افرادی به آرتروز لگن مبتلا می‌شوند. اما برخی عوامل خطر وجود دارند که احتمال ابتلا به آرتروز لگن را افزایش می‌دهند. این عوامل خطر عبارتند از:

• ژنتیک- افراد مبتلا به آرتروز معمولا سابقه خانوادگی در ابتلا به آرتروز دارند.
• ابتلا به بیماری‌های لگن در دوران کودکی مانند دیسپلازی لگن (دررفتگی مادرزادی لگن، در صورت عدم درمان دررفتگی لگن، در طولانی مدت می تواند باعث مشکلات بیشتر مانند آرتروز مفصل لگن و درد مفصل ران شود.)، بیماری پرتس (نکروز یا سیاه شدن استخوان ران در لگن بچه‌ها) و بیماری اسلیپ (لغزش سر استخوان ران در ناحیه لگن)، می‌تواند باعث شود که فرد مستعد ابتلا به آرتروز زودرس مفصل لگن شود.
• ابتلا به بیماری‌های اکتسابی مانند نکروز آواسکولار، در صورت عدم اقدام برای درمان یا درمان ناموفق، می‌تواند منجر به آرتروز لگن شود. نکروز آواسکولار می‌تواند بر اثر مصرف بیش از حد الکل، مصرف برخی داروها (مانند پریدنیزون یا استروئید با دوز بالا) و برخی بیماری‌های دیگر که بر نحوه لخته شدن خون تاثیر می‌گذارند، ایجاد شود.
• غیرعادی‌بودن آناتومی ‌لگن (وجود انحراف یا مانند آن) مانند سندرم گیرافتادگی مفصل رانی-لگنی که می‌تواند موجب بروز آرتروز لگن شود.
• ‌آسیب‌دیدگی شدید- شکستگی یا دررفتگی استخوان ران از داخل لگن، بر اثر ضربه یا تصادف، می‌تواند منجر به ابتلای ناگهانی به آرتروز لگن شود. این که این گونه ‌آسیب‌دیدگی لگن، “آرتروز مفصلی” محسوب می‌شود یا نوع دیگری از آرتریت مانند “آرتروز بعد از تروما” محسوب می‌شود، همچنان مورد بحث است. اما در هر حال هر دوی این بیماری‌ها در مراحل پیشرفته، دارای درمان‌های مشابهی هستند.
• چاقی- برخی از مطالعات نشان‌دهنده‌ی ارتباط بین چاقی و بروز آرتروز لگن بوده‌اند. البته، داشتن اضافه وزن و چاقی بیشتر با آرتروز زانو در ارتباط است تا آرتروز لگن.

تشخیص

برای تشخیص آرتروز لگن، ابتدا پزشک از شما شر‌ح‌حال می‌گیرد و در مورد سوابق پزشکی شما سوال می‌کند و همچنین شما را معاینه فیزیکی می‌کند. سپس، در حالت ایستاده از لگن بیمار تصاویر رادیوگرافی گرفته می‌شود تا پزشک بتواند مشکل بیمار را بهتر تشخیص دهد.

تست‌های تشخیصی

ساده‌ترین تست تسخیصی برای تشخیص آرتروز لگن، رادیوگرافی با اشعه ایکس است. بررسی تصاویر رادیوگرافی از لگن بیمار که در حالت ایستاده گرفته شده است، می‌تواند با دقت بالایی تشخیص آرتروز لگن را ممکن کند.

در مواردی که آرتروز، بسیار خفیف است و پیشرفت زیادی نکرده و در تصاویر رادیوگرافی قابل تشخیص نیست، می‌توان آن را به کمک اسکن استخوانی یا اسکن ام.آر.آی تشخیص داد، اما در حقیقت، به ندرت پیش می‌آید که از این تست‌ها برای تشخیص آرتروز استفاده شود.

درمان

رژیم غذایی

 داشتن وزن سالم و تناسب وزن با قد می‌تواند احتمال بروز آرتروز مفاصل را کاهش دهد و در افرادی که به آرتروز مبتلا شده‌اند، این کار موجب بهبودی علائم می‌شود.

داروها

مکمل‌های غذایی- مصرف گلوکوز آمین و کوندورتین می‌تواند برای بیماران مفید باشد، البته برخی از متون علمی، با مصرف این مکمل‌ها  موافق نیستند.

مسکن‌های غیر مخدر- (مانند استامینوفن) یا داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی در صورتی که توسط پزشک توصیه شده باشند و برای وضعیت شما مناسب باشند، می‌توانند در کاهش درد موثر باشند.

داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی- برای برخی از بیماران مفید هستند، اما به طور کلی مصرف بلند‌مدت این داروها توصیه نمی‌شود.

تزریق در مفصل- تزریق داروی کورتیکاستروئید یا کورتیزون در مفصل می‌تواند مفید باشد.

تسکین درد بدون دارو و درمان‌های جایگزین

افراد مبتلا به آرتروز می‌توانند از طریق بسیاری از روش‌های غیردارویی نیز درد خود را تسکین بدهند، برخی از این روش‌ها در ادامه آمده است.

سرمادرمانی و گرمادرمانی

سرما درمانی یا گرما درمانی(یا ترکیب هر دو با هم) می‌تواند برای تسکین درد مفصل مفید باشد. گرما درمانی به منظور افزایش جریان خون و کاهش درد و خشکی مفصل انجام می‌شود و می‌توان گرما را با روش‌های مختلفی مثل گذاشتن حوله گرم، کمپرس گرم یا حمام آب گرم، اعمال کرد. در برخی موارد استفاده از کمپرس سرد یا یخی که در حوله پیچیده شده است، می‌تواند موجب کاهش التهاب و بی‌حس شدن ناحیه‌ی دردناک شود.

الکتروتراپی با دستگاه TENS

الکتروتراپی با TENS، تکنیکی است که طی آن از وسایل الکتریکی کوچکی برای فرستادن پالس‌های الکتریکی ضعیف به عصبهای زیر پوستی در ناحیه دردناک، استفاده می‌شود. دستگاه TENS می‌تواند برخی دردهای ناشی از آرتروز را تسکین دهد. به نظر می‌رسد این تکنیک موجب مسدود شدن راه انتقال سیگنال‌های درد به مغز و تغییر نحوه‌ی حس کردن درد، می‌شود.

درمان دستی

درمان دستی شامل تکنیک‌های مانورهای دستی بر روی بدن بیمار و تکنیک‌های حرکتی مخصوص برای کشش عضلات و مفاصل می‌باشد. هدف از درمان دستی بهبود انعطاف‌پذیری در کپسول مفصلی و ماهیچه‌های اطراف آن است. درمان دستی توسط فیزیوتراپیست‌هایی انجام می‌شود که در این زمینه آموزش‌های تخصصی دیده‌اند.

ماساژ

در این روش یک متخصص ماساژ درمانی، به آرامی ‌نقاط دردناک و ماهیچه‌ها را با مانورهای مخصوص دست مالش می‌دهد. این کار موجب افزایش جریان خون و گرم شدن ناحیه‌ی ملتهب می‌شود. هرچند مفاصل مبتلا به آرتروز معمولا بسیار حساس هستند، اما متخصص ماساژ درمانی با این مشکلات به خوبی آشنایی دارد.

طب‌سوزنی

زمانی که درد بیماران با درمان‌های معمول پزشکی به نحو رضایت بخشی بهبود نیابند، آن‌ها معمولا مایلند که روش‌های درمانی مکمل و جایگزین را امتحان کنند. برای برخی از بیماران، انجام طب‌سوزنی می‌تواند در تسکین درد موثر باشد. در این روش یک متخصص آموزش‌دیده، سوزن‌های بسیار باریکی را در نقاط خاصی از بدن در پوست فرو می‌کند. دانشمندان معتقدند که این سوزن‌ها موجب تحریک سیستم عصبی برای آزادسازی مسکن‌های طبیعی در بدن می‌شود.

اولتراسوندتراپی

استفاده از اولتراسوندتراپی یکی از تکنیک‌های فیزیوتراپی است که برای بهبود درد مفصل و اختلال در عملکرد مفصل که ناشی از آرتروز است، به کار می‌رود. معمولا اولتراسوند‌تراپی در یک کلینیک فیزیوتراپی یا در مطب پزشک انجام می‌شود. هرچند این روش به عنوان یکی از گزینه‌های درمانی آرتروز شناخته می‌شود، اما تاثیرپذیری آن هنوز مورد بحث است.

تزریق در مفصل

تزریق دارو در مفصل می‌تواند در مواردی بسیار موثر باشد و علائم بیمار را بهبود دهد. یه طور کلی دو نوع تزریق مفصلی وجود دارد:

تزریق کورتیزون- بیش از 50 سال است که از تزریق کورتیزون برای بهبود علائم ناشی از آرتروز –مانند تورم و التهاب- استفاده می‌شود. با این وجود مطالعات علمی ‌کمی ‌در مورد تاثیرات و نتایج این عمل، مفید بودن آن برای بیماران و مدت زمان تسکین درد حاصل از اجرای این روش درمانی، انجام شده است.

تزریق ژل در مفصل- ترکیبات مختلفی وجود دارند که از ژل اسید‌هیالورونیک ساخته شده‌اند، ماده‌ای که به طور طبیعی در مایع مفصلی موجود است. تزریق ژل در مفصل معمولا به صورت یک دوره درمان 3 تا 5 هفته است که طی آن هر هفته یک تزریق انجام می‌شود.

تزریق پی.آر.پی (PRP)

روش تزریق پی.آرپی یا پلاکت غنی از پلاسما، مشابه روش درمان با سلول‌های بنیادی است. در این روش فاکتورهای رشد و پلاکت‌هایی که از خون خود شما گرفته شده است، در مفصل تزریق می‌شود. ابتدا مقداری از خون شما گرفته می‌شود و سپس مواد جداسازی شده از خون در مفصل تزریق می‌شود و این کار در یک جلسه مراجعه به کلینیک و به صورت سرپایی انجام می‌شود.

اثبات شده است که روش پی.آر.پی موجب تحریک بافت‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف‌های بدن برای بازسازی می‌شود. در واقع روش پی.آر.پی با فعالسازی پلاسما‌ها، موجب آغاز شدن واکنش طبیعی بدن به ‌آسیب‌دیدگی می‌شود. فعالسازی پلاکت‌ها نقشی پویا در بازسازی بافت‌های آسیب دیده ایفا می‌کند. تحقیقات نشان دادهاند که روش تزریق پی.آر.پی در مقایسه با سایر روش‌های تزریق مفصلی دارای نتایج بسیار بهتری در درمان آرتروز و تاندونیت‌های مزمن می‌باشد.

اوزون درمانی

اوزون مولکول تشکیل شده از اتم‌های اکسیژن است که  در صورتی که  به صورت کاملا کنترل‌ شده  به بدن تزریق شود سبب بهبود درد می‌شود. اوزن موجب بهبود گردش خون در بدن می‌شود: اوزون موجب می‌شود که خون به عنوان یک مایع، روان‌تر شود و سیالیت آن افزایش پیدا کند. این تاثیر همچنین موجب می‌شود که خون بتواند هموگلبوبین‌های بیشتری را به مویرگ‌ها و نهایتا به سلول‌ها برساند. بیاری از بیمارانی که به اختلالات التهابی مزمن مبتلا ستند، گردش خون ضعیفی دارند که با این تاثیر اوزون درمان می‌شود.

فیزیوتراپی

تمرینات فیزیوتراپی، شامل ورزش در آب یا ورزش‌های معمول، می‌تواند درد ناشی از آرتروز لگن را کاهش درد و عملکرد مفصل لگن را بهبود بخشد.

جراحی

تعویض مفصل لگن یک عمل جراحی است که می‌تواند برای بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز لگن، موجب تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی شود. معمولا بیمارانی این جراحی را انجام می‌دهند که سایر روش‌های درمانی غیرجراحی (مانند اصلاح الگوهای حرکتی، مصرف داروهای ضدالتهاب یا تزرق در مفصل لگن) را امتحان کرده‌اند اما هیچ یک از این روش‌ها موجب تسکین درد و بهبود علائم آن‌ها نشده است.