فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
زخم پای دیابتی زخمی در پا است که حدود ۱۵ درصد بیماران مبتلا به دیابت، در طول زندگی خود ممکن است آن را تجربه نمایند. هنگامی‌که زخمی در این افراد توسعه می‌یابد، خطر قطع عضو اندام تحتانی آن‌ها تا ۸ برابر افزایش می‌یابد. زخم پای دیابتی شایع‌ترین جراحت پا است که می‌تواند منجر به قطع عضو اندام تحتانی شود.
در کلینیک ما مراقبت‌های تخصصی به‌صورت سرپایی به بیماران ارائه می‌شود. یکی از روش‌های بسیار موثر برای درمان زخم پای بیماران دیابتی که در کلینیک ما ارائه می‌شود کیسه اوزون است. همچنین کفش‌ها و کفی‌های طبی ارائه شده در مرکز ما که بر اساس شرایط بیمار ساخته می‌شوند، می‌تواند در جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی بسیار مؤثر باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین رزرو وقت ملاقات لطفا با کلینیک تماس حاصل فرمایید. همچنین جهت مراجعه به متخصصین ما در کلینیک فوق تخصصی درد و ستون فقرات در روزهای سه‌شنبه از ساعت ۹ الی ۱۵ می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۸۴۴۴۹۹۰ تماس بگیرید.
چه چیزی باعث ایجاد زخم پای دیابتی می‌شود؟
زخم پای دیابتی در اثر آسیب‌دیدگی و عوارض نوروپاتیک (مربوط به عصب‌ها) و عروقی (مربوط به رگ‌های خونی) ناشی از بیماری دیابت ایجاد می‌شوند.
آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)
آسیب عصبی ناشی از بیماری دیابت، باعث تغییر یا از دست دادن کامل حس پا می‌شود. فشار وارده از کفش، بریدگی‌ها، ضرب‌دیدگی و کبودی و یا هرگونه آسیب به پاها می‌تواند مورد غفلت قرار بگیرد. از دست دادن حس پا باعث می‌شود بیمار از مجروح شدن پوست خودآگاهی پیدا نکرده و درنتیجه ممکن است پوست پای او از بین برود، تاول بزند و یا به یک زخم تبدیل گردد.
عوامل مساعدکننده آسیب‌های عصبی
• افرادی که از انسولین استفاده می‌کنند (بیماران دیابتی که به بیماری‌هایی مانند کلیه، چشم و بیماری‌های قلبی مبتلا شده‌اند)
• اضافه‌وزن داشتن
• استفاده از الکل و دخانیات
ایجاد زخم با توجه به ترکیبی از عوامل، ازجمله:
• عدم حس در پاها، گردش خون ضعیف
• تحریک شدن پا (مانند وارد آمدن فشار بر پا یا سایش آن)
• انواع نوروپاتی
• ناهنجاری‌های پا (مانند پینه پا یا پا چکشی)
• قند خون کنترل نشده
• تروما یا ضربه
• پوشیدن کفش نامناسب
• وجود سابقه زخم پای دیابتی
بیماری‌های عروقی
بیماری‌های عروقی می‌توانند شرایط یک زخم پای دیابتی را پیچیده‌تر کنند، زیرا که توانایی بدن در درمان و بازسازی خود کاهش‌یافته و خط ابتلای به عفونت‌ها افزایش می‌یابد.
محل زخم پای دیابتی
علائم و نشانه‌ها
علائم شایع اولیه زخم پای دیابتی عبارت‌اند از:
• درد مداوم
• قرمزی
• تورم پا یا ساق پا
• گرم بودن موضع زخم
• هرگونه ترک‌خوردگی در پوست
• ترشحات چرکی از زخم
• لنگیدن یا مشکل در راه رفتن
• تب یا لرز در ارتباط با زخم پا
• وجود هاله‌ای قرمزرنگ در اطراف زخم
• بی‌حسی جدید و یا پایدار در پا یا ساق پا
• وجود بو و ترشحات از پا
بیماران دیابتی اغلب دچار مشکلات عصبی می‌شوند و ممکن است توانایی آن‌ها در احساس درد کاهش یابد، به همین دلیل گاهی اوقات ممکن است متوجه صدمات و آسیب‌دیدگی‌های جزئی در پای خود نشوند. این امر می‌تواند خطر ابتلا به‌پای دیابتی را افزایش دهد، چراکه بیمار از وجود زخم آگاه نشده و در اثر عدم درمان ممکن است زخم گسترش‌یافته و یا دچار عفونت گردد.
در موارد جدی‌تر زخم پای دیابتی، ممکن است علائم زیر مشاهده گردد:
• تیره شدن پوست در اطراف ناحیه مبتلا.
• همچنین ممکن است فرد مبتلا به قانقاریا یا سیاه‌مُردِگی اندام شده و در پی آن دچار درد و بی‌حسی گردد.
درجه و شدت زخم پای دیابتی
ازآنجاکه افراد مبتلا به دیابت ممکن است دچار بی‌حسی اندام گردند، غیرمعمول نیست که هنگام مراجعه به پزشکان، زخم آن‌ها توسعه یافته باشد، زیرا که غالباً درد را حس نخواهند کرد.
بسته به‌شدت زخم پای دیابتی ممکن است آن را بین ۰ تا ۳ امتیازبندی نمایند:
۰: در معرض خطر قرار داشتن پا، اما بدون زخم
۱: وجود زخم سطحی، بدون عفونت
۲: وجود زخم عمیق که می‌تواند تاندون‌ها و مفاصل را درگیر کرده باشد.
۳: زخم گسترده و یا آبسه
تشخیص زخم پای دیابتی
پزشک سابقه و علائم شما را بررسی کرده و درنهایت از پا و یا زخم موجود معاینه به عمل خواهد آورد. همچنین ممکن است پزشک به ارزیابی کفش شما نیز بپردازد. ممکن است برحسب مورد موارد زیر نیز برای شما درخواست گردد:
• آزمایش خون برای مشخص نمودن عفونت.
• آزمون شاخص پایی/بازویی که می‌تواند چگونگی جریان خون پا را مشخص سازد.
• آزمایش مونوفیلمان که به کمکان می‌توان آسیب‌دیدگی‌های اعصاب پا را تشخیص داد. در این آزمایش پزشک به کمک یک سیم مخصوص حس کف پای شما را ارزیابی می‌کند.
• نمونه‌برداری بافت، ترشحات یا استخوان از زخم، که می‌تواند در تشخیص نوع عفونت مؤثر باشد.
• سونوگرافی، اشعه ایکس، سیتی اسکن (CT)، ام.آر. آی (MRI) که می‌تواند عفونت و عمقان را مشخص نماید.
درمان زخم پای دیابتی
داروها
• آنتی‌بیوتیک‌ها برای کمک به درمان پای دیابتی یا جلوگیری از ایجاد عفونت باکتریایی.
• داروهای ضد پلاکت، مانند آسپرین که به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کنند. داروی ضد پلاکتی خود را دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف نمایید. این داروها، شانس شما را در ابتلای به خونریزی و یا کبودی افزایش می‌دهند. اگر به شما گفته شو باید آسپرین مصرف کنید، بجایان از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده ننمایید.
• فاکتورهای رشد، آن‌ها سلول‌های ترمیمی بدن را افزایش می‌دهند، درنتیجه التیام زخم شما بهبود خواهد یافت. ممکن است فاکتور رشد به‌صورت یک ژل مستقیماً بروی زخم قرار داده شود.
• بازکننده‌های عروقی که با متسع کردن عروق خونی، جریان خون را بهبود می‌بخشند.
• داروهای مسکن نسخه‌ای که ممکن است برای تسکین درد تجویز شوند. نحوه صحیح مصرف آن‌ها را از پزشک خود سؤال نمایید.
بانداژ
بانداژ کمک می‌کند سطح زخم مرطوب شده و احتمال عفونت را کاهش می‌دهد. ممکن است بانداژ آغشته به وردی باشد که فرایند التیام زخم را افزایش داده و از رشد بافت نا سلم جلوگیری به عمل آورد.
کاهش فشار روی زخم
برای قرار دان شرایط بهبود زخم در بهترین حالت ممکن، به‌ویژه زخم‌هایی که در کف پا ایجادشده‌اند، فشار وارده بر زخم باید کاهش یابد. ممکن است از شما خواسته شود از ابزارهای کمکی زیر استفاده نمایید:
• بریس یا پابند طبی
• گچ‌های مخصوص
• صندلی چرخ‌دار
• عصا
• پوشش‌های فشرده‌ساز
• درج کفی مخصوص کفش برای جلوگیری از میخچه و پینه
این وسیله‌ها فشار و تحریک ناحیه زخم شده را کاهش داده و فرایند بهبود زخم را سرعت می‌بخشند.
تخلیه زخم
تخلیه زخم به عنوان یک راهکار درمانی گسترده‌ای برای زخم پای دیابتی به‌شدت تأیید شده است. این فرآیند با تحریک لبه زخم منجر به آزاد شدن فاکتورهای رشد در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود. این تحریک باعث کاهش التهاب و ایجاد یک محیط کمتر پروتئولیتیک (کاهنده پروتئین‌ها) می‌شود. همچنین، با حذف بافت مرده، عفونی یا آلوده از بستر زخم، احتمال بهبود و التیام زخم را افزایش می‌دهد. این فرآیند باعث از بین رفتن منابع باکتری‌ها می‌شود که ممکن است به عفونت، درد و درنهایت قطع عضو منجر شوند. بنابراین، تخلیه زخم بهترین شرایط را برای بهبود و التیام زخم ایجاد می‌کند.
درمان زخم پای دیابتی با سلول‌های بنیادی
سلول‌های بنیادی در درمان زخم پای دیابتی بسیار مؤثر هستند، این شیوه درمانی کاملاً جدید کمک زیادی به درمان افراد خواهد نمود. این روش نه‌تنها علائم بیمار را کاهش داده و شرایط بیماری را کنترل می‌کند، بلکه به‌صورت ریشه‌ای به حل مشکل می‌پردازد. بدن ما به‌طور طبیعی به‌عنوان بخشی از سیستم ترمیمی بدن، دارای سلول‌های بنیادی می‌باشد، هنگامی‌که این سلول‌ها غنی شوند و غلظتشان افزایش یابد، بازده آن‌ها افزایش یافته و توان آن‌ها درترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده بدن بیشتر می‌شود. هنگامی‌که سلول‌های بنیادی به منطقه هدف برسند، آن‌ها نه‌تنها از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کنند، بلکه روند آسیب‌دیدگی موجود توسط بیماری دیابت را معکوس می‌کنند. سلول‌های بنیادی از بدن بیمار (از بافت چربی و یا مغز استخوان) استخراج می‌شوند. سپس، سلول‌های بنیادی جدا و فعال می‌شوند. درنهایت، آن‌ها آماده‌شده تا درحالی‌که بیمار در حال استراحت است، به‌صورت داخل وریدی تزریق شوند. پس از اتمام دوره درمان زخم پای دیابتی ، بهبودی بیمار را می‌توان مشاهده نمود، اما بهبودی قابل‌توجه و مشاهده نشانه‌های معکوس شدن بیماری ظرف ۲ الی ۴ ماه پس از درمان پدیدار خواهد شد.
درمان با اکسیژن پرفشار (هایپرباریک)(HBOT)
درمان با اکسیژن پرفشار به معنای دریافت اکسیژن خالص از طریق تنفس است و در یک محیط کنترل‌شده و تحت فشار اکسیژن انجام می‌شود. این فرایند منجر به افزایش میزان اکسیژن تحویلی به بافت‌ها می‌شود. هنگامی که فشار اکسیژن بیشتر از فشار معمول اتمسفر است، بدن قادر است مقدار بیشتری از اکسیژن را جذب کند. این افزایش اکسیژن در سلول‌های خون، پلاسما، مایع مغزی-نخاعی و سایر مایعات بدن را افزایش می‌دهد، که در نتیجه توانایی بدن در زمینه التیام زخم‌ها افزایش می‌یابد.
با افزایش فشار اکسیژن در بافت‌ها، مزایایی مانند افزایش بهبود فیزیولوژیک زخم، کاهش تورم، نابودی اکسیداتیو باکتری‌ها، تولید انرژی سلولی بیشتر، تقویت توان آنتی‌بیوتیک‌ها، بهبود رگ زایی، افزایش سلول‌های اپیتلیال (پوشش سطح زخم)، بهبود تولید کلاژن و شکل‌گیری بافت گرانوله (نسج تازه) را دارد.
اوزون درمانی
متاسفانه، استفاده از گاز اوزون به عنوان روش درمانی برخی از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی هنوز به‌طور رسمی توسط جامعه علمی تأیید نشده است. در حقیقت، برخی از محققان و سازمان‌های بهداشتی به دلیل عدم اطلاعات کافی و اطمینان از ایمنی و اثربخشی گاز اوزون، از استفاده گسترده آن در زمینه‌های پزشکی هشدار داده‌اند.
اگر تصمیم به استفاده از اوزون برای درمان زخم پای دیابتی یا هر مشکل پزشکی دیگری دارید، حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید و به نظرات و توصیه‌های او اعتماد کنید. همچنین، همواره به‌روز بودن اطلاعات و تحقیقات پزشکی در این زمینه را در نظر بگیرید تا تصمیمات بهتری برای سلامتی خود بگیرید.
تحریک الکتریکی
در روش تحریک الکتریکی برای درمان زخم پای دیابتی، با استفاده از یک جریان الکتریکی سطح پایین بر روی زخم، فرایند التیام زخم را بهبود می‌بخشند.
درمان زخم پای دیابتی از طریق مکانیسم فشار منفی
این روش که به عنوان “درمان زخم با فشار منفی” یا “تراپی واکوم” (Vacuum-Assisted Closure یا VAC Therapy) نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی پیشرفته است که در بهبود التیام زخم‌ها و جلوگیری از عفونت‌ها تاثیرگذار است.
در این روش، یک دستگاه خاص ایجاد فشار منفی بر روی زخم و ناحیه اطراف آن اعمال می‌شود. این فشار منفی باعث کاهش تورم، افزایش جریان خون، و ایجاد یک محیط مناسب برای التیام زخم می‌شود. در عین حال، مایعات و مواد زائد در ناحیه زخم به سمت دستگاه خارج می‌شوند.
این روش به ویژه در درمان زخم‌های پای دیابتی و زخم‌های عمیق و پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشاوره با پزشک و تیم درمانی متخصص برای انتخاب و استفاده صحیح این روش ضروری است.
کنترل دقیق قند خون
برای درمان مناسب زخم پای دیابتی، کنترل دقیق قند خون بسیار حیاتی است. از طریق همکاری نزدیک با پزشک خود و یا یک متخصص غدد، کنترل قند خون فرایند درمان را بهبود بخشیده و خطر ابتلا به عوارض احتمالی را کاهش می‌دهد.
جراحی
اکثر زخم‌های غیر عفونی پای دیابتی، بدون نیاز به جراحی التیام می‌یابند، بااین‌حال اگر درمان‌های غیر جراحی مؤثر نباشند، ممکن است برای بیمار عمل جراحی توصیه گردد.
نمونه‌هایی از عمل جراحی برای برداشتن فشار در منطقه آسیب‌دیده عبارت‌اند از:
• اصلاح و یا برداشتن استخوان
• اصلاح بدشکلی‌های مختلف:
• مانند انگشتان چکشی
• انحراف شست
• اصلاح برآمدگی‌های استخوانی
پیشگیری
- بهترین راه برای درمان زخم پای دیابتی، نخست جلوگیری از ایجادان و پیشرفت بیماری است.
• باید از عوامل خطرساز دیگر، مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل، کلسترول بالا و قند خون بالا، اجتناب ورزید.
• پوشیدن کفش و جوراب مناسب ازجمله جوراب دیابتی، یک راه مطمئن برای کاهش خطر در افراد دیابتی محسوب می‌گردد.
