فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
یکی از علل شایع درد زانو، مربوط به التهاب غضروف پشت استخوان کشکک میشود، این عارضه “نرمی کشکک” یا ” کندرومالاسی پاتلا ” خوانده میشود. التهاب غضروف پشت استخوان کشکک موجب ایجاد دردی عمیق و مبهم در پشت کشکک زانو میشود. این درد هنگام استفاده از پلهها و یا پس از نشستن طولانیمدت با زانو خمشده، مانند نشستن در پشت میز و یا نشستن در سالن سینما بدتر میشود. نرمی کشکک یا کندرومالاسی زانو در افراد ۲۰ الی ۴۵ ساله بیشتر شایع است.
علل کندرومالاسی یا نرمی کشکک
معمولاً مشکل نرمی غضروف زانو زمانی ایجاد میشود که استخوان کشکک تحت استرس و فرسایش قرار میگیرد. غضروف پوششدهنده استخوان کشکک ضعیف و تخریب میشود، شرایطی که بیشتر در ورزشکاران جوان شاهد آن هستیم. هر شخصی که زانوی خود را تحت استرس و تنش قرار میدهد، بیشتر در معرض ابتلای به کندرومالاسی زانو قرار میگیرد.
ساییدگی و فرسایش مفصل میتواند به دلایل متنوعی رخ دهد، از جمله:
- آسیبدیدگی حاد کشکک یا اصطکاک طولانیمدت بین کشکک و استخوان ران، که ممکن است باعث “سندروم درد پاتلوفمورال” گردد.
- نرمی کشکک به دلیل روند طبیعی افزایش سن، مانند اتومبیلی که به مرور زمان مسافت طی میکند.
- ضعف عضلات اطراف ران که بهطور غیرمستقیم بر کشکک تأثیر گذاشته و به درد مفصل پاتلوفمورال منجر شود.
- استفاده بیشازحد از مفصل زانو، بهویژه در برخی از ورزشکاران.
- عدم تطابق و تراز استخوانهای مفصل زانو.
- آسیبدیدگی زانو، از جمله شکستگی کاسه زانو یا دررفتگی آن. خطر ابتلای به این شرایط در گروههای زنان، افرادی که قبلاً آسیبدیدگی زانو داشتهاند، و افرادی که در فعالیتهای ورزشی یا فعالیتهایی که فشار و استرس زیادی بر زانو اعمال میشود (مخصوصاً فعالیتهایی که شامل پریدن است)، بیشتر است.
علائم نرمی کشکک زانو
- شایعترین علامت نرمی کشکک درد در زیر و یا اطراف لبههای کشکک است.
- این درد زانو در اثر هرگونه فعالیتی که بر مفصل پاتلوفمورال فشار وارد میکند، مانند دویدن، چمباتمه زدن و یا استفاده از پلهها، بدتر خواهد شد. در اغلب موارد، زانو زدن بیشازحد دردناک خواهد شد و شما نمیتوانید حتی آن را امتحان کنید.
- خم نگهداشتن زانو برای مدت طولانی، مانند هنگام رانندگی و یا نشستن در سالن سینما، میتواند درد را شدت ببخشد.
- ممکن است احساس کنید، کشککتان دچار لغزش میشود. تصور میشود این حالت یک پاسخ انعکاسی نسبت به وجود درد است و ربطی به بیثباتی مفصل ندارد.
- برخی از افراد یک درد مبهمی را در زانوی خود احساس میکنند، که بر روی نقطه خاصی از زانو متمرکز نیست.
- ممکن است هنگام چمباتمه زدن و یا استفاده از پلهها، حس کنید چیزی در زانویتان خرد میشود یا صدای خرد شدن شیئی را در زانو بشنوید.
- اگر زانوی شما به مقدار قابلتوجهی دچار ساییدگی و فرسایش شده باشد، هنگام خم کردن زانو، سروصدا ایجاد خواهد کرد.
- این حالت زمانی رخ میدهد که سطح ناهموار زیرین کشکک بر شیار استخوان ران ساییده میشود.
- ممکن است زانو در اثر استفاده بیشازحد متورم، سفت و خشک بشود.
- این حالت معمولاً به دلیل تجمع مایعات در داخل مفصل زانو به وجود میآید که گاهی اوقات به این حالت “آب آوردن زانو” میگویند.
- البته این علامت نشانه منحصر مشکلات کشکک نیست، اما گاهی اوقات در اثر التهاب زانو رخ میدهد.
نحوه تشخیص نرمی کشکک زانو
- تشخیص اختلالات زانو با دریافت شرححال کامل بیمار و معاینه او بهخصوص استخوان کشکک، آغاز میشود.
- با کمک تصویربرداری اشعه ایکس میتوان مشخص نمود که آیا استخوان کشکک بهدرستی در شیار استخوان ران قرارگرفته است یا نه.
- سیتیاسکن. به کمک اشعه ایکس و تصاویر سهبعدی، نمای بهتری از بافتهای نرم به دست میآید. در این تصویربرداری درحالیکه زانو خمشده است، نماهای مختلفی تهیه میگردد.
- در مواردی که تشخیص مشکلات کشکک دشوار میشود، تصویربرداری MRI میتواند کمککننده باشد:
- تصاویر مختلفی از مقاطع گوناگون زانو تهیه میکند.
- غضروف مفصلی را در اسکن قابلمشاهده میکند، درنتیجه در تعیین آسیبدیدگی غضروف کمککننده است.
- آرتروسکوپی. در این روش یک دوربین کوچک با کمک فیبر نوری مخصوص وارد مفصل میشود و بهصورت مستقیم تصویر ساختارهای مفصلی را بر روی مانیتور نمایان میکند. به کمک این وسیله بهخوبی شرایط پشت استخوان کشکک قابلمشاهده است.
درمان نرمی کشکک زانو
درمانهای غیرتهاجمی (غیر جراحی)
معمولاً برای درمان نرمی غضروف زانو درمانهای غیر جراحی توصیه میشود. کنترل درد و التهاب، اولین گام درمان است.
استراحت. سعی کنید شبها هنگام خواب با پاهای صاف بخوابید، از خم کردن پاها و خوابیدن بهصورت چمباتمه پرهیز نمایید.
سرما درمانی (ماساژ با یخ). سرما درمانی یکراه کار مناسب برای به کنترل درآوردن درد محسوب میشود. توجه داشته باشید که بیش از ۵ دقیقه یخ را مستقیماً بر روی پوست خود قرار ندهید، زیرا که ممکن است پوست آسیب ببیند.
گرما درمانی. گاهی اوقات پس از برطرف شدن درد اولیه زانو، گرما میتواند سودمند باشد. گرما درمانی میتواند برای درمان خشکی مفصل زانو سودمند باشد.
داروهای ضدالتهابی. درمانهای ضدالتهاب، بهویژه زمانی که مشکل مفصل از افزایش استفاده ناشی میشود، میتواند به شما کمک کند. در صورتی که از داروهای ضدالتهابی استفاده نمیتوانید کنید، مصرف استامینوفن برای کنترل درد ممکن است مفید باشد.
زانوبندهای مخصوص یا بانداژ. استفاده از این موارد به منظور محافظت از کشکک میتواند در هنگام انجام تمرینات ورزشی و فعالیتها، به کاهش درد کمک کند. زانوبندهای مخصوص برای مشکلات پاتلوفمورال عمدتاً از مواد نرم مانند کتان یا نئوپرن تولید میشوند.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و سلولهای بنیادی. استفاده از این شیوه درمانی میتواند در بهبود نرمی کشکک موثر باشد. PRP و سلولهای بنیادی میتوانند رشد غضروف را تحریک کرده و رباطها و تاندونها را تقویت نمایند. این تقویت از قرارگیری استخوان کشکک در محل خود حمایت میکند و درنتیجه، غضروف را در برابر آسیبدیدگیهای ناشی از اصطکاک مفصلی، حفظ میکند.
تحریک الکتریکی. تحریک الکتریکی که توسط یک دستگاه قابلحمل ارائه میشود، پالسهای متناوب الکتریکی را به فیبرهای عضلانی انتقال میدهد، این پالسها از طریق الکترودهایی انتقال مییابند که بر روی پوست نصب میشوند. این امر باعث تحریک عصبهای حرکتی میشود، درنتیجه عضلات منقبض میشوند.
سوزن خشک. سوزن خشک نیز یک شیوه درمانی برای بهبود نرمی کشکک زانو محسوب میشود. تصور میشود در اثر استفاده از سوزن خشک، میزان اندورفین در CSF (مایع مغزی – نخاعی) و سروتونین در خون محیطی افزایش مییابد، درنتیجه احساس درد مهار میگردد.
طب سوزنی الکتریکی. طب سوزنی الکتریکی، میتواند اثرات زیر را در درمان نرمی کشکک داشته باشد:
- تحریک مستقیم جریان الکتریکی توسط سوزنها در ناحیهای که دچار اختلال شده است، میتواند به بازسازی غضروفها کمک نماید.
- نفوذ سوزنهای طب سوزنی در داخل کپسول مفصل، میتواند سینوویت (التهاب غشا یا کپسول مفصل) را کاهش دهد، درنتیجه ترشحات غشاء سینوویال کاهشیافته و درد تسکین مییابد.
- شاید تماس مستقیم جریان الکتریکی بر سطح مفصل و یا تماس مستقیم سوزن با غضروف، فشار داخل مفصل را کاهش داده و علائم بیمار را تسکین دهد.
- احتمال دیگر این است که تحریک الکتریکی ویسکوزیته و pH مایع سینوویال مفصل را تغییر میدهد، درنتیجه در پی این موضوع تحریکپذیری غشاء سینوویال کاهش مییابد.
اولتراسونیک تراپی. یکی از سریعترین راهها برای از بین بردن التهاب پشت کشکک زانو، استفاده از امواج اولتراسوند است. پزشکان ما با دقت بسیار میتوانند به کمک امواج اولتراسوند و تکنیکهای ملایم فیزیوتراپی، به تشخیص و درمان نرمی کشکک زانوی شما بپردازند. امواج اولتراسوند از طریق تولید ارتعاشات مکانیکی موجب، افزایش دمای بافت موردنظر میشوند. با توجه به جذب انتخابی امواج اولتراسوند توسط بافتهای پیچیده غیر همگن (معمولاً بافتهایی که حاوی مقادیر زیادی از پروتئین هستند)، به کمک امواج اولتراسوند ساختارهای موردنظر تحت گرما قرار میگیرند.
ورزش.
بعد از کنترل درد و التهاب، متخصص فیزیوتراپی به شما کمک میکند تا انعطافپذیری، قدرت، و تعادل عضلانی زانو خود را افزایش دهید.
تمرینات تقویتی عضلات چهار میتواند در بهبود شرایط زانو مؤثر باشند. این تمرینات شامل موارد زیر میشوند:
- تمرینات بدون اعمال وزن بر مفصل منفرد:
– بهعنوانمثال، تمرینات کششی مفصل زانو که به آن “ورزشهای زنجیره حرکتی باز” هم گفته میشود. - تمرینات تحمل وزن بر بروی چند مفصل:
– بهعنوانمثال، پرس پای نشسته که به آن “ورزشهای زنجیره حرکتی بسته” نیز گفته میشود.
تمرینات حرکتی زنجیره بسته فشار و استرس کمتری بر مفصل پاتلوفمورال وارد میکنند. این تمرینات معمولاً قبل از شروع تمرینات حرکتی زنجیره باز برای بهبود شرایط بیمار مورداستفاده قرار میگیرند.
در برنامه کلی باز توانی زانو میتوان از تمرینات خانگی نیز کمک گرفت، ازجمله:
- تمرینات کششی
- تمرینات افزایشدهنده چابکی
- تمرینات افزایشدهنده تعادل
- تمرینات تقویتی
تمرینات مربوط به عضلات چهار سر ران
- پرس پا
- کشش پا
- حرکت اسکات
تمرینات مربوط به عضله همسترینگ
- خم کردن عضله همسترینگ
- تمرین ساق پا
- بلند کردن ساق پا
جراحی
در صورتی که درمانهای غیر جراحی به بهبود شرایط بیمار کمک نکنند، ممکن است پیشنهاد شود که به عمل جراحی بپردازید. در حالات شدید، ممکن است نیاز به یک یا ترکیبی از روشهای جراحی زیر باشد.
- روش جراحی آرتروسکوپی
- روش جراحی اصلاح غضروف
- روش رهاسازی جانبی یا لترال
- روش تنگ کردن رباطها
- روش تراز سازی مجدد استخوانها