آرتروز شانه: علت، علائم و درمان
آرتروز شانه، دلیل معمول و عمدۀ درد مزمن شانه و از‌کار‌افتادگی آن است که بیش از 20% از جمعیت سالمندان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. دو مفصل متمایز در ناحیۀ شانه وجود دارد یکی مفصل اخرمی-چنبری -که به اختصار به آن مفصل AC می‌گویند- که در محل پیوند چنبر (ترقوه) به استخوان سر شانه قرار دارد؛ و دیگری مفصل شانه است که در محل اتصال استخوان بازو به استخوان شانه قرار گرفته است؛ آرتروز شانه این دو مفصل را درگیر می‌کند. اساساً آسیب دیدن پوشش غضروف ها به طور معمول دلیل عمدۀ آرتروز شانه است.
انواع اصلی التهاب مفصل شانه
آرتروز: از این عارضۀ تخریب‌گر شانه، عموماً به عنوان التهاب "فرساینده و ساینده " مفصل یاد می‌شود زیرا در این عارضه اساساً پوشش صاف بیرونی (غضروف مفصلی) ازبین می‌رود. معمولاً افراد بالای 50 سال دچار آرتروز می‌شوند و نوعی از آن در مفصل اخرمی-چنبری (مفصل AC) بسیار شایع است (اگرچه این همیشه نشانه بیماری نیست) و نوع دیگر آن در مفصل شانه نسبتاً شایع می‌باشد.
روماتيسم مفاصل:این نوع از آرتروز ممکن است هر شخصی را با هر سنی درگیر سازد و معمولاً چندین مفصل از هر دو طرف بدن را درگیر این بیماری می‌کند. برای مثال، علاوه بر در گیر کردن شانه، زانو و مفصل مچ پا نیز ممکن است علائم و نشانه‌هایی از رماتیسم مفاصل را بروز دهند . رماتیسم مفاصل عارضه‌ای خود ایمن و التهابى پوشش مفصل است.
التهاب مفاصل پسا آسیب: التهاب مفاصل پسا آسیب شکلی از آرتروز است که بعد از آسیب‌هایی از قبیل شکستگی شانه یا درفتگی شانه شکل می‌گیرد. این نوع از آرتروز نیز می‌تواند بعد از پارگی مزمن عضله گرداننده مفصل شانه در مفصل شانه شکل بگیرد.
علائم
- ایجاد درد در هنگام فعالیت
- محدودیت در میزان حرکت
- خشکی و سفتی شانه
- بلند کردن دست به سختی
- کشیدن یا باز و بست کردن بازو به سختی
- متورم شدن مفصل
- حساس شدن اطراف مفصل
- احساس سایش و گرفتگی درون مفصل
نشانه های مکانیکی هنگام حرکت عبارتند از:
- تلق تلق کردن
- ترق تروق کردن
- قرچ قروچ کردن
چرا تورم مفاصل در شانه به وجود می‌آید؟
این بیماری اساساً بدون علت شناخته شده‌ای، توسعه می یابد. فرض بر این است که آسیب‌های جزئی در غضروف یا ساختار، آناتومی و سازه‌هایی که شانه را استحکام و ثبات می بخشند اولین دلیل این بیماری است. افزایش اصطکاک، روند التهابی و آسیب بیشتر سطوح مفصل را ادامه می‌دهد تا زمانی‌که تمامی علائم آرتروز شانه ظاهر شوند.
علائم این بیماری اغلب به دلیل برخی از صدمات زیر را ظاهر می شوند:
- جوش خوردن نادرست شکستگی‌های بازو یا کاسۀ مفصل شانه
- سستی مزمن شانه به دنبال تکرار یا پیچش دائمی
- حرکت‌ها و جنبش‌ها
- بیماری مزمن التهابی به وجود آمده توسط بیماریهای رماتیسمی یا باکتریایی
- اختلالات گردش خون در سر استخوان بازو
- وجود عیب و نقص طولانی مدت در عضلۀ گردانندۀ شانه
تشخيص بيمارى
اشعۀ ایکس- در بیشتر موارد، تاباندن اشعۀ ایکس به مفصل شانه از چندین زاویۀ مختلف کافی می‌باشد. اشعه ایکس تغییرات در ساختار استخوان‌های مفصل شانه (مانند خارهای استخوانی، گردشدگي، ضخیم‌شدگی یا تخریب کیست مانند در استخوان و همچنین عیوب و نقصان‌های اطراف لبۀ کاسۀ مفصل یا آسیب شدیداستخوان) را نشان می‌دهد.
اِم‌آر‌آی(MRI)- آزمایش مکمل با تصویربرداری رزونانسی مغناطیسی، که در بسیاری از موارد مورد نیاز می‌باشد و همچنین ممکن است مقداری اطلاعات اولیه از میزان آسیب رسیده به استخوان ارائه دهد.
سی‌تی اسکن- اگر درمان دیگری در این شکل از جایگزینی شانه درنظر گرفته شود، راديولوژى کامپيوترى (سی‌تی اسکن) در بیشتر موارد، برای ارائه تصاویر بیشتر از قسمت‌های مختلف شانه، مورد نیاز خواهد بود.
درمان
استراحت
اندکی درد و ناراحتی به دلیل شل کردن مفاصل سخت‌شده در صبح یا ابتدای تمرینات ورزشی عادی است. هرچند، وقتی افراد درد یا سوزش در استخوان خود احساس می‌کنند، نبایستی با داشتن درد کار کنند. درد متوسط تا خیلی زیاد شانه نشانه آن است که مفصل شانه نیاز به استراحت دارد.
فشار گرما و سرما
استفاده از گرمای مرطوب، از قبیل کیسه آب جوش، بالشتک حرارتی یا جکوزی، می تواند برای چند دقیقه با نرم کردن مفصل سخت‌شده، شانه را نرم و انجام فعالیت‌ها را آسان‌تر کند.گذاشتن کیسۀ یخ بر روی مفصل شانه به مدت 15 تا 20 دقیقه بعد از انجام فعالیت می‌تواند تورم را کاهش داده و فورا مقداری درد را تسکین دهد. گرم کردن یا یخ گذاشتن بر روی یک مفصل علائم را به صورت موقتی بهبود می‌دهد: این روش عوامل درد شانه را به طور اساسی تسکین نمی‌دهد و عملکرد طولانی مدت مفصل را به خودی خود بهبود نمی‌دهد.
داروهای ضد درد و ضد التهاب
داروهای ضد درد و ضد التهاب NSAID)ها) داروهای تجویزی و غیرتجویزی هستند که به درمان درد و التهاب کمک می‌کنند. قبل از مصرف کردن داروهای ضد التهابی مربوط به درمان آرتروز شانه با پزشک‌تان مشورت نمایید.
كورتيزون
در موارد حاد، تزریق كورتيزون می‌تواند به کاهش التهاب و درمان آرتروز شانه در کوتاه مدت کمک نماید و از درد درون مفصل بکاهد. گرچه این کار درمان التهاب مفصل شانه به حساب نمی‌آید، ولی ممکن است از شدت علائم بکاهد و به مهار درد نیز کمک کند.
فیزیوتراپی
برای درمان به روش كايروپراكتيك، بررسی و ارزیابی انعطاف پذیری و استحکام ، الگوهای حرکتی، نوع و شدت ورم مفاصل امر مهمی به حساب می‌آید. كايروپراكتيك روشی است که درمان با ماساژ و جا اندازى مفاصل و استخوان‌ها به درمان ساییدگی مفصل شانه می پردازد.
ورزش‌های شانه
ورزش های شانه برای درمان کسانی که درد کمی در شانه دارند عالی است. کشش و تقویت عضلات اطراف مفصل شانه می تواند به کاهش بار شانه کمک کند. جلوگیری از تحلیل عضلات، بخش مهمی از حفظ عملکرد شانه است.
اولتراسوند (فراصوت)
اولتراسوند یا همان فراصوت، درمانی است که برای درد بسیاری از بیماری‌ها تجویز می‌شود و برای سرعت بخشیدن به بازسازی و مرمت بافت نیز سودمند است.
تنس‌ها
تنس‌ها ابزارهایی هستند که به صورت غیرتهاجمی (بدون ایجاد خراش و خونریزی) به تسکین درد کمک می‌کنند. استفاده منظم از ماشین تنس باعث کاهش درد، تا 4 ساعت پس از استفاده از آن می‌شود. تنس‌ها به عنوان ابزاری برای تسکین درد در نظر گرفته شده‌اند نه برای درمان. با استفاده طولانی از این دستگاه‌ها میزان تسکین درد کاهش می‌یابد؛ تغییر الکترود جایگذاری‌شده می‌تواند تا حدودی این مشکل را حل کند.
ماساژ درمانی
هیچ جایگزینی برای درمانگر حرفه‌ای ماساژ وجود ندارد. هرچند می توانید با ماساژ دادن گردن یا شانه‌تان با دست مخالف تسکینی موقت به آن‌ها بدهید، ولی یک متخصص بهتر می داند چگونه فشار مستقیم وارد کند تا بهترین نتایج به‌دست آید.
شما ممکن است برخی برآمدگی‌ها را در هنگام فشار زیر دست‌تان احساس کنید، که نشان می‌دهد که اتصالات عضله و بافت باعث توقف درد شما می‌گردد. درمانگر شما می‌تواند بهترین میزان مناسب فشار را تجویز کند ، اما در نظرگرفتن توان دریافتی شما، برای اطمینان از اینکه شانه شما به بهترین شکل ماساژ شود نیز مهم است.
طب سوزنى
طب سوزنى روشی شگفت انگیز برای درمان و التیام درد شانه است. در کنار استفاده از طب سوزنى، کشش و ورزش نیز توصیه می‌شود. اغلب، نسخه‌های طب گیاهی چینی نیز به عنوان مکمل و پشتیبان طب سوزنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بهبود و بهينه سازي فعالیت‌ها
برخی از فعالیت‌ها و تمرینات ورزشی، وضعیت مفصل شانه را وخیم تر می‌سازد. فعالیت‌های روزانه ممکن است برای پیشگیری از ایجاد درد نیاز به اصلاح و تعدیل داشته باشند. باید به طور کل از کارهایی مانند بلند کردن چیزهای سنگین، اره کردن چوب، قایق سواری و هرکاری که موجب فعالیت شدید شانه می گردند، اجتناب کرد.
درمان با لیزر کم توان
یک درمان خوب دیگر که به کاهش التهاب و تسریع روند بهبود آن کمک می‌کند، استفاده از لیزر درمانی است.
اوزون درمانی
اوزون گازی است که در طبیعت شکل می‌گیرد. این گاز شامل سه مولکول اکسیژن است. این مولکول سوم که ناپایدار است باعث می‌شود که اوزون یک گاز بسیار قدرتمند باشد که نه تنها محیط زیست را سالم نگه می‌دارد، بلکه در حال حاضر برای سلامت بدن انسان نیز استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید اوزون درمانی را انتخاب کنید. اوزون به افزایش گردش خون کل بدن کمک می‌کند و اکسیژن را در سطح سلولی فراهم می‌کند. همچنین باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر پاتوژن‌ها را از بین می‌برد. این گاز به حذف سموم از بدن کمک می‌کند و در نتیجه خون را فیلتر و تصفیه می‌نماید. بنابراین می‌تواند التهاب را کاهش دهد، تورم را کم کند، اسید اوریک را از بین ببرد و سرعت بهبود تاندون‌ها، رباط‌ها و استخوان‌های آسیب دیده را افزایش دهد.
تزریق پی آر پی
تزریق پی آر پی حاوی غلظت بالایی از پلاکت‌های خود شما است. این پلاکت‌ها حاوی مقدار زیادی از فاکتورهای رشد، از جمله فاکتور رشد گرفته شده از پلاکت (PDGF)، فاکتور رشد انتقالی بتا (TGF-β) و دیگر فاکتورهای رشد است. این عوامل رشد باعث تحریک بافت در روند بهبودی و بازیابی طبیعی ما می‌شود. هنگامی که غلظت بالایی از این عوامل رشد به ناحیه جراحت یا مفصل دچار آرتروز وارد می‌شود، روند بهبودی جهش خواهد داشت.
عمل جراحی
برای بسیاری از افراد تحت درمان، علائم آرتروز می‌توانند به خوبی از طریق مراقبت‌هایی، غیر از عمل جراحی مدیریت شوند. هر چند، برای برخی هم که آسیب شدید مفصلی ، درد شدید، یا محدودیت شدید حرکتی دارند، جراحی می‌تواند گزینه‌ای با امکان موفقیت بالا باشد. انواع متداول جراحی برای آرتروز مفصل ران (کپل) یا آرتروز زانو شامل جراحی آرتروسكوپی، استئوتومی (برش استخوان) و آرتروپلاستی (تعویض کامل مفصل) می‌باشد.
پیشگیری از آرتروز شانه
- پیگیری فعالیت‌های عادی کارهای روزانه تا جای ممکن.
- حفظ وزن مناسب
- ادامه فعالیت به منظور جلوگیری از کاهش قدرت عضله. اگر برای شما برنامه ورزشی خوبی طراحی شده باشد، می‌توانید انعطاف‌پذیری مفصل را حفظ و حتی بهبود ببخشد.
- فعالیت‌های معمول پرتکرار را به حد اقل برسانید.
- تنها وقتی مفاصل درد شدید دارند استراحت کنید.
