فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
شایع‌ترین دلیل درد شانه، مشکلات تاندون‌ها و عضلات روتاتور کاف شانه هستند. شاید قبلاً در اخبار مربوط به آسیب‌دیدگی‌های بازیکنان بسکتبال، تنیس بازان، گلف بازان و سایر ورزشکاران نام این عضلات را شنیده باشید. حقیقت این است که، اکثر مردم کم و بیش دچار این آسیب‌دیدگی‌ها می‌شوند.
در شکل بالا، دو تصویر از عضلات و تاندون‌های روتاتور کاف دیده می‌شود. این عضلات کوچک بوده و به پنج دلیل زیر شدیداً آسیب‌پذیر هستند:
۱- این عضلات، علی‌رغم اندازه کوچکشان، عامل اصلی پایداری مفصل شانه هستند. هر حرکت بازو، با فعالیت شدید این عضلات همراه است.
۲- در اکثر برنامه‌های وزشی و آمادگی جسمانی توجه چندانی به تقویت آن‌ها نمی‌شود که به همین دلیل عموماً در وضعیت فیزیکی مناسبی قرار ندارند.
۳- در اکثر افراد، به دلیل وضعیت بد قرارگیری بدن و انجام مکرر برخی حرکات، هماهنگی مناسبی بین مفاصل شانه، گردن و قسمت بالایی کمر وجود ندارد. این وضعیت باعث اصطکاک و ساییدگی تاندون‌ها و عضلات روتاتور کاف می‌شود.
۴- در آن دسته از آسیب‌دیدگی‌های شانه که تنها با استراحت و دارو درمان می‌شوند، شانه به خوبی توانبخشی نشده و تا زمانی که توسط تمرینات اصلاحی و ماساژ عمقی به وضعیت فیزیکی مناسبی نرسد همچنان مستعد آسیب‌دیدگی مجدد خواهد بود.
۵- بعد از سن ۴۰ سالگی، جریان خون به عضلات روتاتور کاف شروع به کاهش می‌کند.
انواع آسیب‌ها
رتاتور کاف دچار پارگی‌هایی با اندازه‌های کوچک تا بسیار بزرگ می‌شود. این پارگی‌ها را می‌توان به شکل زیر دسته‌بندی کرد:
- پارگی کوچکی که تنها شامل تاندون سوپرااسپیناتوس می‌شود
- پارگی بزرگی که شامل سوپرااسپیناتوس و اینفرااسپیناتوس می‌شود
- پارگی بزرگ روتاتور کاف که با پایین آمدن کیفیت بافت همراه است
- پارگی بزرگ روتاتور کاف که با از دست رفتن زود هنگام غضروف سر استخوان بازو (آرتروپاتی پارگی روتاتور کاف) همراه است
- پارگی بزرگ روتاتور کاف که قابل ترمیم نیست
- پارگی گسترده روتاتور کاف به همراه آرتروپاتی پارگی روتاتور کاف
- پارگی کامل روتاتور کاف به همراه آرتروپاتی پارگی روتاتور کاف
- آرتروپاتی پارگی روتاتور کاف به همراه کلاپس سر استخوان بازو
علت‌ها و دلایل اختلالات روتاتور کاف
پارگی‌ها یا کشیدگی‌های روتاتور کاف اغلب ناشی از استفاده بیش از حد یا آسیب دیدگی حاد می‌شوند. در برخی موارد، تاندون‌هایی که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند، به طور جزئی یا کامل دچار کشیدگی یا پارگی می‌شوند، که این امر ممکن است برای عضلات روتاتور کاف هم رخ دهد. به عنوان مثال، افرادی که در بیس‌بال به عنوان توپ‌انداز فعالیت می‌کنند و مکرراً از روتاتور کاف برای پرتاب استفاده می‌کنند، ممکن است به طور دیرینه دچار چنین نوع آسیب‌دیدگی شوند. اگر تاندونیت (تندینیت) درمان نشود، احتمالاً باعث بروز چنین آسیب‌هایی خواهد شد.
علاوه بر این، پس از حوادث ناگهانی مانند سقوط، تصادفات رانندگی یا سایر آسیب‌دیدگی‌های حاد، روتاتور کاف ممکن است کشیده یا پاره شود. این نوع آسیب‌دیدگی‌ها معمولاً باعث درد شدید و ناگهانی می‌شوند.
علائم و نشانه‌های اختلالات روتاتور کاف
علائم اصلی این اختلالات عبارتند از وجود درد در مفصل شانه و اطراف آن و بروز درد در هنگام حرکت دادن شانه. اگر مشکل ناشی از یک آسیب‌دیدگی باشد، درد به صورت ناگهانی بروز می‌کند. هنگام استفاده از بازو برای انجام فعالیت‌هایی در بالاتر از سطح شانه، درد بدتر می‌شود. این یعنی درد بر توانایی فرد در بالا بردن بازو (برای مثال، برای شانه کردن موها یا لباس پوشیدن) تأثیر می‌گذارد. شنا کردن، بسکتبال و نقاشی کردن، باعث درد شده اما نوشتن یا تایپ کردن تنها کمی باعث ناراحتی می‌شوند. همچنین، درد در هنگام شب بدتر شده و خواب فرد را مختل می‌کند.
گاهی‌اوقات فرد در ناحیه شانه یا بازو احساس ضعف کرده و ممکن است دامنه حرکتی شانه او نیز کاهش یابد. برخی افراد هم هنگام حرکت دادن شانه احساس می‌کنند چیزی در شانه‌شان تق تق کرده یا گیر می‌کند.
تستهای آسیب‌دیدگی روتاتور کاف
معمولاً تشخیص پارگی یا تندینیت روتاتور کاف بر اساس علائم شخص و یک معاینه فیزیکی انجام می‌شود. همچنین، از آنجا که این نوع آسیب‌دیدگی‌ها به ندرت با التهاب تاندون شانه همراه می‌شوند، خصوصاً اگر بیش از ۳۶ ساعت از حادثه گذشته باشد، اکثر متخصصان ترجیح می‌دهند به جای عبارت تندینیت از عبارات تندینوپاتی یا تندینوز استفاده می‌کنند.
برای آنکه پزشک تشخیص دهد که روتاتور کاف شخص دچار پارگی شده یا تندینیت، یک بی‌حسی موضعی به شانه تزریق می‌کند. اگر شخص دچار تندینوپاتی شده باشد، داروی بی‌حسی باعث تسکین درد شده و معمولاً قدرت عضله به حد طبیعی‌اش برمی‌گردد. اما اگر روتاتور کاف پاره شده باشد، بی‌حسی درد را تسکین می‌دهد، اما عملکرد عضله بهبود نمی‌یابد.
در اکثر موارد، برای تشخیص تندینوپاتی نیازی به عکس رادیولوژی و سایر تستهای تصویربرداری نیست. البته، اگر بعد از انجام یک دوره درمان محافظه‌کارانه علائم شخص بهبود نیافتند، برای تأیید تشخیص، یک تست تصویربرداری (مانند، عکس رادیولوژی، اولتراسوند و/یا ام‌آرآی) تجویز می‌شود.
معمولاً در مواردی که پزشک احتمال می‌دهد روتاتور کاف پاره شده، برای تأیید وجود پارگی یک تست تصویربرداری (اولتراسوند یا ام‌آرآی) تجویز می‌کند. عمدتاً، پارگی‌های کوچکتر با درمانهای محافظه‌کارانه‌ای مثل استراحت، گذاشتن یخ و تمرینات کششی و تقویتی درمان می‌شوند.
درمان
پارگی‌های روتاتور کاف به طور خودبه‌خود بهبود نمی‌یابند و معمولاً بزرگ‌تر می‌شوند یا در بهترین حالت، در همان اندازه باقی می‌مانند. در واقع، این پارگی‌ها ممکن است تا حد زیادی ثابت بمانند و بهبود آن‌ها به معنای اصلاح کامل آسیب نرسیده است. با این حال، برای کاهش علائم و تسکین درد، نیازی به بهبود کامل پارگی نیست. بسیاری از افراد پارگی روتاتور کاف دارند اما به دلیل آن درد شانه نمی‌کنند.
بنابراین، هدف درمان پارگی روتاتور کاف عمدتاً بهبود پارگی نیست، بلکه هدف اصلی تسکین علائم و درد آن است. روش‌های درمانی برای مشکل تاندونیت (التهاب تاندون) شامل انجام تمرینات کششی و کنترلی، استفاده از داروهای ضد التهاب، الکترو درمانی، ماساژ، و کمپرس سرد یا گرم می‌شوند. همچنین، در سال‌های اخیر، درمان التهاب تاندون با لیزر پرتوان نیز به عنوان یک روش درمانی سریع و ایمن برای مشکل تاندونیت مورد استفاده قرار گرفته است.
استراحت
در مواردی که علائم پارگی روتاتور کاف حاد هستند، یعنی علائم به طور ناگهانی شدت می‌گیرند، با استراحت دادن شانه امکان فروکش کردن التهاب ناشی از آسیب‌دیدگی فراهم می‌شود. البته باید به یاد داشت که شانه بی‌حرکت نشود، زیرا امکان بروز خشکی شانه وجود دارد. به علاوه، با انجام برخی حرکات ورزشی ساده شخص می‌تواند شانه را طوری حرکت دهد که باعث کشیده شدن روتاتور کاف نشود؛ این حرکات به تسکین التهاب نیز کمک می‌کنند.
اصلاح فعالیت‌ها
نحوه بالا بردن بازو، حمل اجسام و خوابیدن در هنگام شب، همگی می‌توانند باعث وارد آمدن فشار به روتاتور کاف شوند. یادگیری نحوه صحیح استفاده از شانه باعث می‌شود فشار کمتری به عضلات روتاتور کاف وارد شود. روتاتور کاف تنها شامل چهار مورد از چندین عضله موجود در اطراف مفصل شانه است. بیماران می‌توانند با کمک یک فیزیوتراپ یاد بگیرند که چگونه از سایر عضلات شانه استفاده کرده و کمتر به عضلات روتاتور کاف متکی باشند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی، مهمترین بخش درمان آسیب‌دیدگی روتاتور کاف است. تقویت عضلات روتاتور کاف نقش مهمی در حفظ عملکرد طبیعی شانه دارد. شخص آسیب‌دیده، طی چند جلسه کار با یک فیزیوتراپ حرکاتی را یاد می‌گیرد که درد شانه او را تسکین داده و از بروز مجدد آن جلوگیری می‌کنند. فیزیوتراپ، همچنین می‌تواند با استفاده از برخی تکنیک‌ها مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی و برخی روش‌های درمانی دیگر، درد و التهاب را تسکین دهد.
داروهای ضدالتهاب
داورهای ضدالتهاب به کنترل علائم پارگی روتاتور کاف کمک می‌کنند. معمولاً، می‌توان به مدت کوتاهی از داروهای ضدالتهاب استفاده کرد و در مواقعی که علائم پارگی روتاتور کاف شدت می‌گیرند، از آن‌ها بهره برد. همچنین باید توجه داشت که مصرف این داروها تنها با نظر پزشک مجاز است و باید طبق دستورات و نسخه پزشک مصرف شوند. داروهای ضدالتهاب عمدتاً به خوبی می‌توانند علائم پارگی روتاتور کاف را تسکین دهند.
استفاده از یخ
قرار دادن یخ روی شانه باعث تسکین درد شده و به کاهش التهاب کمک می‌کند. از یخ می‌توان به تناوب و بعد از فعالیت‌هایی که باعث درد شانه می‌شوند استفاده کرد. اگرچه به راحتی می‌توان با وسایل موجود در خانه کیسه یخ درست کرد، اما برخی افراد ترجیح می‌دهند از نوعی کیسه یخ استفاده کنند که مخصوص شانه ساخته شده و باعث می‌شود شانه به صورت یکنواخت خنک شود.
تزریق کورتیزون
تزریق کورتیزون به شدت در کاهش التهاب حاد ناشی از پارگی روتاتور کاف و کشیدگی تاندون شانه مؤثر بوده و شرایط را برای شروع درمان فراهم می‌کند. البته، حتی اگر بعد از یک تزریق، شانه بهتر شد هم می‌بایست درمان ادامه یافته و حرکات ورزشی تجویز شده انجام شوند. در همان حال که کورتیزون به کاهش التهاب شانه کمک می‌کند، حرکات ورزشی درمانی نیز به جلوگیری از بروز مجدد علائم پارگی روتاتور کاف کمک می‌کنند.
اوزون درمانی
برای درمان بیماران مبتلا به تندینوپاتی التهابی روتاتور کاف و تندینیت عضله سوپرااسپیناتوس ناشی از ضربه، از مخلوط اکسیژن-اوزون درمانی استفاده می‌شود. این روش از رویکرد خلفی با یک سوزن ۲۲G و از زیر لبه پایینی آکرومیون به شانه انجام می‌شود. پس از ضدعفونی کامل محل تزریق، حدود ۱۰ سی‌سی از مخلوط اکسیژن-اوزون به آرامی به شانه تزریق می‌شود. غلظت این مخلوط بر اساس شرایط بیمار متغیر است، اما هرگز بیش از ۲۵ میکروگرم در میلی‌لیتر نخواهد بود. همچنین، با استفاده از یک سوزن ۲۷G و تزریق دوزهای کوچک ۵/۰ تا ۱ سی‌سی، سوراخ کردن بورس ساب‌آکرومیال و تاندون سر دراز عضله دو سر بازویی انجام می‌شود. درصورت امکان، درمان اکسیژن-اوزون باید با یک دوره توانبخشی همراه شود که شامل تمرینات طراحی و تجویز شده برای بیمار می‌شود.
بیوفیدبک
درمان بیوفیدبک بسیار موثر برای کاهش درد و التهاب ناشی از پارگی تاندون شانه است.در این روش به بیمار اموزش داده می شود که چگونه با روش های بیوفید بک وبا بهره گیری از شکل امواج مغزی، درد را در بدن خود از بین ببرد.
