فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
متاتارسالژی یا درد زیر انگشت پا، یک مشکل شایع است که ناشی از استفاده مکرر و بیش از حد از پاها میشود. در این حالت، درد و التهاب در ناحیه زیر انگشتان پا (ممکن است در قسمت کف پا یا سینه پا) ایجاد میشود. معمولاً متاتارسالژی به عنوان نشانه‌ای از وجود یک مشکل یا بیماری خاص در نظر گرفته میشود.
دلایل مختلفی میتوانند در بروز متاتارسالژی نقش داشته باشند، از جمله استفاده از کفش نامناسب، مبتلا شدن به آرتروز (بیماری مفصلی) و انجام فعالیت‌های ورزشی با تنش و حرکت زیاد. این عارضه ممکن است به حدی دردناک و ناراحت‌کننده باشد که گاهی اوقات مانع انجام فعالیت‌های روزمره فرد میشود. اما خوشبختانه، در بیشتر موارد، با درمان‌های ساده در خانه، بهبود قابل مشاهده‌ای خواهد داشت.
متاتارسالژی چیست؟
در حوزه پزشکی به درد و التهاب زیر انگشتان پا، متاتارسالژی گفته میشود. ناحیه درگیر شده در این عارضه، ناحیه‌ای است که در زیر پا و ما بین قوس پا و انگشتان پا قرار دارد. این درد و التهاب بر اثر وارد شدن فشار زیاد به استخوان‌های متاتارس در پا ایجاد میشود.
متاتارسالژی یا درد زیر انگشتان پا میتواند دلایل متعدد و همچنین درمان‌های مختلفی نیز داشته باشد.
احتمال اینکه هر فردی به این عارضه دچار شود وجود دارد اما عمدتا ورزشکاران، دوندگان و افرادی که در ورزش‌های پرتحرک شرکت میکنند یا افرادی که مدت زمان‌های طولانی را سر پا میگذرانند بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
افرادی که قوس و گودی کف پای زیادی دارند نیز بیشتر از دیگران دچار متاتارسالژی میشوند چرا که قوس زیاد کف پا میتواند منجر به وارد شدن فشار زیاد به استخوان‌های متاتارس و پاشنه پا شود. افرادی که انگشت دوم پای آنها از انگشت شست پایشان بلندتر است نیز ممکن است بیشتر از دیگران دچار این عارضه شوند.
افرادی که به دفورمیتی یا ناهنجاری (بد شکلی) در پاهای خود اعم از عارضه انگشت چکشی و بونیون دچار هستند نیز عمدتا نسبت به دیگران درد بیشتری در انگشتان پای خود تجربه میکنند.
علت درد انگشتان پا (متاتارسالژی)
درد زیر انگشتان پا از وارد شدن فشار بیش از حد بر روی یک نقطه در پا ایجاد میشود. این فشار غالبا از ضربات وارده به پاها در حین ورزش‌های پر تحرک ناشی میشود. این احتمال نیز وجود دارد که فرد ناهنجاری یا بد شکلی در استخوان‌ها یا عضلات خود داشته باشد که این ناهنجاری به نحوه توزیع فشار و وزن مناسب بروی پاهای او تاثیر داشته باشد که این عامل از موارد زیر ناشی میشود:
- کوتاهی استخوان متاتارس اول یا بلند بودن استخوان متاتارس دوم
- بیرون زدگی یا برجستگی سر استخوان متاتارس
- سفتی ماهیچه بازکننده انگشتان پا (عضلات)
- ضعیف بودن ماهیچه جمع کننده انگشت پا (عضلات)
- تغییر شکل انگشتان پا در اثر عارضه انگشت چکشی
- هایپر موبیلیتی یا سندرم انعطاف زیاد استخوان انگشت اول
- کوتاهی و سفتی تاندون آشیل
سایر عواملی که می توانند باعث ایجاد درد انگشتان پا شوند عبارتند از:
- پرونیشن بیش از حد (چرخش یا متمایل شدن پا به سمت پهلو حین راه رفتن یا دویدن)
- استفاده از کفش نامناسب
- چاقی و اضافه وزن
- شکستگی استرسی استخوان متاتارس یا سایر استخوان‌های کف پا
- پینه پا
- پارگی رباط‌های پا
عارضه دیگری که علائمی شبیه به متاتارسالژی ایجاد میکند، نورومای مورتون (نوروم بین انگشتی) نام دارد. طی این عارضه معمولا در بین انگشتان سوم و چهارم، بافت اضافی در اطراف عصب تشکیل میشود که در پی آن، عصب تحریک شده و باعث ایجاد درد و التهاب میشود. نورومای مورتون علاوه بر درد در قسمت جلویی پا، باعث بی حس شدن انگشتان پا نیز میشود.
علائم و نشانه‌های متاتارسالژی یا درد زیر انگشتان پا
شاخص‌ترین نشانه و علائم متاتارسالژی، دردی است که در انتهای یک یا چند استخوان متاتارس ایجاد میشود. استخوان‌های متاتارس نزدیکترین استخوان‌ها به انگشتان پا هستند.
- این درد می تواند دردی تیز یا مبهم بوده و یا به حالت سوزش احساس شود.
- ممکن است حتی این حس را داشته باشید که روی سنگریزه قدم میزنید.
- درد معمولاً حین راه رفتن یا دویدن بدتر میشود.
- ممکن است حس گزگز یا بی حسی در انگشتان پای خود داشته باشید.
- ورزشکارانی که در رشته‌های ورزشی پر تنش فعالیت دارند و یا به بیماری‌های التهابی مانند بورسیت مبتلا هستند، اغلب درد شدیدتر و گسترده‌تری در ناحیه توپی کف پا و وسط پای خود دارند.
در اغلب موارد این درد نه بصورت ناگهانی، بلکه در طی یک دوره چند ماهه بروز میکند.
چه زمانی باید برای درمان درد زیر انگشت پا به پزشک مراجعه کنید
معمولا درد زیر انگشتان پا را میتوان در منزل و بدون نیاز برای مراجعه به پزشک درمان کرد.
با این حال، چنانچه شرایط زیر را داشته باشید، باید مشاوره پزشکی دریافت کنید:
- با وجود تلاش برای خودیاری و درمان در منزل، درد شما بهبود نمی‌یابد.
- درد شما بقدری شدید است که فعالیت‌های عادی و روزمره شما را مختل میکند.
- شما دچار درد ناگهانی و بسیار شدید یا دچار تغییر شکل در پاهای خود شده‌اید. این مورد میتواند نشانه‌ای از ابتلا به بیماری یا مشکل جدی‌تر باشد که به درمان فوری نیاز خواهد داشت.
نحوه تشخیص درد زیر انگشت پا
پزشک برای تشخیص علت درد، انگشتان پای شما را هم در حالت ایستاده و هم نشسته معاینه خواهد کرد. همچنین، پزشک ممکن است از شما بخواهد راه بروید تا نحوه راه رفتن شما را ارزیابی کرده و سوالاتی نیز در مورد سبک زندگیتان از شما بپرسد. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- روزانه چه مدت سر پا هستید؟
- معمولا چه نوع کفشی میپوشید؟
- آیا به تازگی فعالیت جسمانی جدیدی شروع کرده‌اید؟
برای تشخیص اینکه آیا شما دچار شکستگی استرسی یا پارگی عضلات هستید، پزشک ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس را تجویز کند. در صورتی که به دیابت مبتلا باشید، باید پزشک خود را از این امر مطلع کنید. در افراد مبتلا به دیابت، درد کف پا نیاز به مداخله و درمان فوری دارد.
در برخی موارد نیز ممکن است برای بررسی احتمال ابتلا به نقرس، آرتروز، بورسیت یا نورومای مورتون، تست‌های تشخیصی مانند سونوگرافی یا ام آر آی (MRI) نیز استفاده شوند.
درمان درد زیر انگشت پا
درمان‌های خانگی متعددی برای درد زیر انگشتان پا وجود دارد. چنانچه علائم شما نشان دهنده ابتلا به دیابت یا بیماری فرایبرگ (سیاه شدن استخوان‌های کف پا) نباشد، احتمالا پزشک برخی از موارد زیر یا حتی همه آنها را به شما توصیه کند. در اینصورت، درد شما در عرض چند روز با درمان‌های خانگی زیر تسکین می‌یابد.
استراحت دادن به پاها
اگر با درد زیر انگشتان پا مواجه هستید، استراحت دادن به پاها یکی از بهترین راه‌ها برای تسکین درد است. برای این منظور، کافی است فعالیت جسمانی خود را متوقف کرده و پاهای خود را روی یک مبل یا سطح نرم قرار دهید. این کار باعث کاهش فشار و فشار اضافی بر روی پاها میشود و بهبودی آنها را تسریع میکند. اگر مجبور به ادامه فعالیت جسمانی هستید، بهتر است ورزش‌های کم فشار مانند شنا را انتخاب کنید. در این ورزش‌ها، فشار کمتری به پاها وارد میشود و از آسیب اضافی جلوگیری میکند.
سرما درمانی
برای تسکین درد ناشی از متاتارسالژی، آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین راه سرما درمانی است. سرما درمانی، به تسکین درد و کاهش تورم کمک میکند. برای این کار میتوانید از کیسه یخ استفاده کنید. کیسه یخ را به مدت ۲۰ دقیقه بروی توپی کف پای خود قرار دهید اما دقت داشته باشید که با بودن کیسه یخ بر روی ناحیه خوابتان نبرد. هر زمان میتوان از کیسه یخ استفاده کرد اما حتما بعد از فعالیت ورزشی نیز از کیسه یخ استفاده کنید تا هرگونه تورم کنترل شود.
رعایت بهداشت پا
درمان متاتارسالژی باید با رعایت کامل بهداشت پا همراه باشد. این امر برای سلامتی پاها بسیار حائز اهمیت است اما در اغلب موارد نادیده گرفته میشود. حتما با درمان میخچه و پینه پا و با شستن منظم و حتی ماساژ ملایم پاها، از بهداشت آنها مطمئن شوید. عواملی نظیر انگشت چکشی، بونیون و نورومای مورتون همگی میتوانند از علل ابتلا به متاتارسالژی باشند. بنابراین، برای درمان عارضه خود، ابتدا باید دلایل زمینه‌ای آنرا درمان کنید.
پوشیدن کفش مناسب
اهمیت استفاده از کفش مناسب در صورت ابتلا به متاتارسالژی، دو چندان میشود. برای این منظور، باید به دنبال کفش‌هایی باشید که قسمت پنجه پهنی دارند تا پاهای شما در داخل کفش راحت باشند. همچنین، کفشی که انتخاب میکنید باید دارای بالشتک مناسب بوده و از پاشنه پای شما نیز بخوبی محافظت کند. از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند خودداری کنید، چرا که این نوع کفش‌ها فشار زیای به پاشنه و توپی کف پا وارد میکنند.
استفاده از کفش‌های طبی ارتوتیک
استفاده از کفش‌های ارتوتیک یا کفی طبی علاوه بر متاتارسالژی از چندین بیماری دیگر مربوط به پاها مانند التهاب کف پا، نورومای مورتون و افزایش قوس کف پا جلوگیری میکند.
کفی کاور دهنده قوس کف پا
کفی ساپورت کننده و کاور دهنده قوس کف پا باعث کاهش استرس و فشار وارده بر پاها حین راه رفتن یا ورزش کردن میشود. استفاده از این نوع کفی موجب میشود تا کفش‌های شما نرم‌تر و راحت‌تر باشند. برخی از انواع کفی‌های کاور کننده قوس کف پا نیز میتوانند مشکلات ناشی از پرونیشن پا را اصلاح کنند. برای تعیین کفی و ارتز مناسب و برای تعیین اینکه آیا برای درمان به دارو نیاز دارید یا خیر، باید با پزشک یا متخصص مشکلات پا مراجعه کنید.
پد متاتارس
پدهای متاتارس، پدهای محافظتی در بخش قوس دار کفش یا سینه پا هستند و با قرارگیری در زیر توپی پا، از کل ناحیه متاتارس محافظت میکنند. داخل این پدها ماده ژله‌ای قرار دارد که مانند بالشتک عمل کرده و ضربه‌های ناشی از راه رفتن را جذب میکند. برخی از این پدها دارای حلقه‌ای هستند که برای ثابت ماندن پد، دور انگشت دوم پا قرار میگیرند.
کفی کفش
کفی طبی نیز از فوم یا مواد ژل مانند ساخته میشود که جایگزین آستر داخلی کفش میشود. این کفی‌های طبی در اندازه‌های مختلف موجود بوده و از کف پا محافظت میکند. برای درد زیر انگشتان پا، بهترین کفی نوعی است که به تسکین علائم ناشی از متاتارسالژی کمک کند.
کینزیو تیپ
کینزیو تیپ یا نوار درمانی، کشی است که برای محافظت از مفاصل و عضلات استفاده میشود. این نوار پزشکی میتواند حتی با خیس شدن نیز به مدت چندین روز بروی پوست بماند. در موارد درد زیر انگشتان پا، استفاده از این نوار موجب تسکین درد و بهبود گردش خون شده و از آسیب بیشتر جلوگیری میکند.
دارو
متاتارسالژی باعث درد، التهاب و تورم توپی پا میشود. برای درمان این عارضه از داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده میشود. این داروهای بدون نسخه، روند التهاب را کاهش داده و موجب تسکین درد میشوند. چنانچه سابقه مصرف این داروها را ندارید، برای مطمئن شدن از اینکه با سایر داروهای مصرفی شما تداخل دارویی ندارند و موجب ایجاد عوارض جانبی نخواهند شد، باید با پزشک خود مشورت کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست‌ها برای درمان عارضه‌های متعدد از جمله متاتارسالژی یا درد زیر انگشتان پا آموزش دیده‌اند. این متخصصین بوسیله یک سری تمرینات ورزشی و حرکات کششی مخصوص موجب بهبود توانایی و قدرت عضلات و همچنین افزایش انعطاف پذیری میشوند. چنانچه شما به جراحی نیاز داشته باشید نیز این متخصصین از طریق برنامه توانبخشی شما را به حد آمادگی مناسب قبل از جراحی خواهند رساند.
تزریق استروئید
برای جلوگیری از التهاب، در برخی موارد متاتارسالژی از تزریق استروئید استفاده میشود. استروئید نوعی داروی ضد التهاب بسیار قوی است که تزریق مستقیم موجب میشود دوز بالایی از این دارو به ناحیه منتقل شود.
جراحی
ممکن است در مواجهه با متاتارسالژی شدید، پزشک شما را به یک جراح ارتوپد ارجاع دهد تا بهبود وضعیت پاهای شما را بررسی کند. این جراح ممکن است از آزمایش‌های تشخیصی از جمله تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده کند تا به دقت وضعیت استخوان‌ها را ارزیابی کند. در جراحی، ممکن است جراح به تغییر طول یا تراز برخی از استخوان‌های کف پا بپردازد تا عملکرد پای شما در حین فعالیت بهبود یابد.
نحوه پیشگیری از آسیب مجدد
با رعایت نکات زیر میتوانید از بروز آسیب‌های مجدد که منجر به ابتلای به متاتارسالژی میشوند جلوگیری کنید:
- از کفش‌های مناسب مخصوصا برای ورزش و دویدن استفاده کنید.
- کفش پاشنه بلند نپوشید.
- از کفی طبی، پد متاتارس یا سایر ارتزهای تجویزی پزشک استفاده کنید.
- از ایجاد میخچه و پینه پا جلوگیری کنید. پاهای خود را مرتبا بشویید و ناحیه را با ملایمت سنگ پا بکشید.
- وزن سالم را حفظ کنید.
- میزان و شدت تمرینات ورزشی خود را بصورت تدریجی و پلکانی افزایش دهید.
- همیشه قبل از شروع ورزش، بدن خود را گرم کرده و حرکات کششی انجام دهید.
سوالات متداول
چشم انداز درمان متاتارسالژی یا درد زیر انگشتان پا چگونه است؟
اکثریت موارد درد زیر انگشتان پا با درمان و استراحت برطرف میشوند. حفظ وزن متعادل و پوشیدن کفش مناسب میتواند به جلوگیری از بروز درد کمک کند. اگر درد شما با فعالیت جسمانی تشدید میشود باید مدتی از ورزش و فعالیت دور باشید تا درد شما تسکین یابد.
در هر مرحله از پزشک متخصص خود مشورت بگیرید. رعایت توصیه‌های پزشک موجب بهبودی سریع شما خواهد شد.
عدم درمان متاتارسالژی چه عوارضی در پی دارد؟
عدم درمان متاتارسالژی میتواند منجر به ابتلا به سایر مشکلات شود. در صورت عدم درمان شما احتمالا برای گریز از درد مجبور خواهید بود که نحوه راه رفتن خود را تغییر دهید که این امر موجب میشود تا نواحی دیگری در پای شما یا قسمت پایین تنه دچار درد شوند. این امر حتی میتواند باعث ابتلا به عارضه انگشت چکشی شود.
آیا ماساژ دادن کف پا برای تسکین درد کف پا موثر است؟
بله. ماساژ ملایم کف پا موجب خونرسانی به این نواحی میشود. طبق اعلام انجمن ماساژ درمانی آمریکا، موثرترین تکنیک برای ماساژ کف پا استفاده از انگشت شست است.
آیا متاتارسالژی همان فاسیا پلانتار (التهاب فاسیای کف پا) است؟
التهاب فاسیای کف پا منجر به ایجاد درد در زیر پاشنه میشود اما متاتارسالژی موجب بروز دردی در سطح جلویی کف پا میشود که این درد به انگشتان پا ساطع میشود.
برطرف شدن متاتارسالژی چه مدت طول می کشد؟
درمان متاتارسالژی و بهبود درد زیر انگشتان پا معمولا ۶ الی ۸ هفته زمان میبرد و هرگونه فعالیت اضافی در این مدت که موجب فشار بر استخوان و مفاصل پای شما شود، موجب طولانی‌تر شدن این مدت زمان خواهد شد.
آیا انجام دادن حرکات کششی به تسکین درد کف پا کمکی میکند؟
برنامه حرکات کششی به کاهش درد و در عین حال تقویت عضلات مهم بدن شما کمک میکند که این امر در جلوگیری از ابتلای به متاتارسالژی موثر است.
آیا میتوان با وجود ابتلا به متاتارسالژی باز هم ورزش کرد؟
تا زمانی که در حال درمان متاتارسالژی هستید، باید برنامه ورزشی و یا دویدن خود را متناسب با برنامه درمانی خود تنظیم و اصلاح کنید. بهترین حرکات ورزشی در طول درمان، ورزش کراس ترینینگ میباشد. اگر با پیشرفت در برنامه ورزشی خود تسکین چندانی نمیبینید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
