مورتون نوروما (علت و درمان گزگز و سوزش بین انگشت سوم و چهارم پا)

مورتون نوروما اعصاب کف پا واقع در بین استخوان‌های بلند پا را درگیر می‌کند. این اعصاب می‌توانند در اثر فشار و آسیب ناشی از اصطکاک بافت اطراف تحریک شوند. اگر این آسیب به صورت ثابت و مکرر باشد منجر به ضخیم شدن مزمن و تورم غشای عصبی می‌شود که بین انگشتان پا قرار دارد. «بلبوس» ضخیم شده در بافت پوششی عصب ملتهب تحت عنوان مورتون نوروما شناخته می‌شود. مورتون نوروما می‌تواند وضعیتی نسبتاً دردناک باشد که شما در سینه پای خود احساس خواهید کرد.

مورتون نوروما معمولاً بین انگشتان سوم و چهارم پا رخ می‌دهد، اگرچه گاهی اوقات می‌تواند بین فضای سایر مفاصل انگشتان پا نیز ظاهر شود.

علل و عوامل خطر

کفش‌های تنگ و نامناسب به ویژه کفش‌های پاشنه بلند علت اصلی بروز مورتون نوروما هستند. این کفش‌ها به دلیل «فشردن» انگشتان پا به داخل فضایی باریک یا کوچک باعث تحریک و فشردگی اعصاب پا می‌شوند. کفش‌های پاشنه بلند نیز دارای فرم شیب‌دار هستند. هنگام استفاده از این نوع کفش‌ها فشار بیشتری به سینه پا وارد می‌شود.

مورتون نوروما می‌تواند به دلیل ناهنجاری‌های پا و نوع راه رفتن نیز ایجاد شود. تحرک و دامنه حرکتی غیر عادی در مفاصل پا می‌توانند باعث افزایش فشار روی سینه پا گردند.

علاوه بر این فعالیت‌هایی مانند دویدن یا ورزش در زمین بازی که فشار مکرر و زیادی به سینه پا وارد می‌کنند نیز می‌توانند باعث تحریک این اعصاب شوند.

با توجه به دلایل احتمالی مورتون نوروما عوامل خاصی وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• سنین بالای 40 سال به دلیل کاهش بالشتک‌های جذب شوک در سینه پا. با گذشت زمان این بالشتک‌ها تحلیل می‌روند و فشرده می‌شوند.
• خانم‌ها یا افرادی که کفش پاشنه بلند می‌پوشند. خصوصاً اگر در حال حاضر کفش پاشنه بلند یا تنگ می‌پوشید یا قبلاً پوشیده‌اید.
• مشاغلی که نیاز به ایستادن طولانی مدت روی پاها دارند.
• بورسیت در قسمت جلویی پا که می‌تواند عصب را تحریک کرده و تاثیرات منفی روی آن بگذارد.
• ابتلا به هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) یا بونیون خیاطان (پینه مفصل انگشت کوچک خیاطان).
• اضافه بار و استفاده بیش از حد از پا در تمرینات ورزشی
• الگوهای راه رفتن و دویدن

علائم

مورتون نوروما معمولاً بین انگشتان سوم و چهارم اتفاق می‌افتد. هرچند گاهی اوقات می‌تواند بین سایر مفاصل انگشتان پا نیز ظاهر شود. اگر احساس درد در ناحیه سینه پا کردید، ممکن است به مورتون نوروما مبتلا باشید.

علائم دیگر مرتبط با این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد شدید در قسمت جلوی پا
• سوزن سوزن شدن و گزگز در سینه و انگشتان پا
• احساس فشار در سینه پا
• احساس راه رفتن روی سنگ‌ریزه
• عدم تحمل وزن به دلیل درد
• حساسیت موضعی
• درد سوزاننده پا که می‌تواند به سمت انتهای انگشتان منتقل شود.
• سفتی در مفاصل آسیب دیده
• درد همراه با فعالیت و زندگی روزمره
• محدودیت دامنه حرکتی و تحرکِ مفاصل
• درد هنگام راه رفتن با پای برهنه و پوشیدن کفش‌های خاص به ویژه کفش‌های تنگ یا پاشنه بلند

تشخیص

اگر فکر می‌کنید ممکن است به مورتون نوروما مبتلا باشید، می‌توانید با فشردن محکم سینه پا از دو طرف آزمایش تشخیصی را روی خود انجام دهید. اگر این کار موجب ایجاد درد شود یا آن را بدتر کند احتمالاً به مورتون نوروما مبتلا هستید.

علائم و نشانه‌های مورتون نوروما شباهت زیادی به سایر بیماری‌های قسمت جلوی پا (سینه پا) دارد. از این رو تشخیص و درمان توسط یکی از متخصصان پا مهم است.

متخصصین پا می‌توانند با تکمیل ارزیابی فیزیکی ناحیه و ارزیابی‌های تخصصی بیشتر احتمال ابتلا به مورتون نوروما را در شما تأیید کنند. در صورت تشخیص مورتون نوروما، متخصصین از تصویربرداری اولتراسوند برای تأیید تشخیص و ارزیابی شدت آن استفاده خواهند کرد.

روش‌های درمانی مورتون نوروما

درمان به شدت بیماری بستگی دارد. چندین گزینه درمانی وجود دارند که می‌توان آن‌ها را به تنهایی انجام داد یا برای انجام برخی دیگر به پزشک مراجعه کرد. ممکن است به ترکیبی از روش‌های درمانی نیاز داشته باشید تا به بهبودی مناسبتری دست یابید.

درمان‌های اولیه

این مراحل ممکن است علائم شما را بهبود بخشند:

• پوشیدن کفش‌های مناسب: کفش‌های مناسب پنجه پهن را انتخاب کنید. کفش‌هایی با کفی‌های جاذب شوک و کفی داخلی مناسب می‌توانند به بهبودی کمک کنند. قسمت بالای کفش را خیلی محکم نبندید. از پوشیدن کفش‌های تنگ، نوک تیز یا با پاشنه بلند بیش از 2 اینچ خودداری کنید.
• از پد کفش استفاده کنید: این پدها را می‌توانید به راحتی از داروخانه تهیه کنید. پدها را داخل کفش خود قرار دهید تا فشار به انگشتان کاهش یابد.
• از کیسه یخ استفاده کنید: کیسه یخ را روی انگشتان پا قرار دهید تا درد و تورم کاهش یابد.
• استراحت: سعی کنید پاها را استراحت داده و ماساژ دهید. از انجام ورزش و سایر فعالیت‌هایی که فشار زیادی به پای شما وارد می‌کنند خودداری کنید.
• ماساژ: ماساژ ناحیه مورد نظر می‌تواند باعث تسکین درد و ناراحتی و همچنین بهبود جریان خون در ناحیه شود. بهبود جریان خون به درمان کمک خواهد کرد.

داروهای تجویزی مورتون نوروما

پزشک ممکن است داروهایی را برای تسکین درد و سایر علائم تجویز کند.

داروها عبارتند از:

• تزریق استروئید
• تزریقات محلول الکل. پزشک برای کاهش درد عصب محلول الکل تزریق می‌کند.
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین که به صورت خوراکی مصرف می‌شوند.
• داروهای ضد التهابی که از طریق پوست تزریق می‌شوند.
• تزریق بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن عصب و تسکین درد.

ارتز

ارتز نوعی کفی داخلی کفش سفارشی است که می‌تواند تا حدودی دردهای مورتون نوروما را کاهش دهد. پزشک ارتزها را بر اساس شکل پای بیمار تنظیم می‌کند. ارتزها در داخل کفش گذاشته می‌شوند تا فشار از روی عصب دردناک برداشته شود. پدهای متاتارس در کفی کفش‌ها و پدهای قابل جابجایی متاتارس نیز می‌توانند بار اضافی را در سینه پا (محل دردناک) کاهش دهند.

شاک‌ ویو تراپی

اکستراکورپورال شاک‌ ویو تراپی که تحت عنوان EPAT یا شاک‌ ویو تراپی شناخته می‌شود یک روش غیرتهاجمی برای تحریک مکانیسم پاسخ درمانی بدن و تسکین درد است.

دستگاه شاک‌ ویو امواج فشار ایمپالسی را به بافت منطقه آسیب دیده می‌رساند. این فرآیند موجب افزایش جریان خون، کاهش التهاب، ایجاد رگ‌های خونی جدید و بهبود سریع‌تر می‌شود.

از آنجا که شاک‌ ویو تراپی یک روش غیر جراحی است، جلسات درمانی را می‌توان در طی فیزیوتراپی یا در هر مرحله از روند بهبودی انجام داد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی بیماران مبتلا به مورتون نوروما ممکن است به عنوان راهی برای انتخاب مناسب‌ترین نوع کفش برای بهبود توصیه شود. علاوه بر این یادگیری تمرینات کششی که تاندون‌ها و رباط‌های سفت را شل می‌کنند، همچنین تمرینات ورزشی برای تقویت مچ و انگشتان پا می‌توانند به بیمار حین بهبودی و بعد از آن کمک کنند.

در ادامه چند تمرین ورزشی و کششی ذکر شده‌اند که می‌توانند به شما در مدیریت مورتون نوروما کمک کنند.

جمع کردن حوله (تمرینات توانبخشی تاندون کف پایی)

حوله‌ای را روی زمین قرار دهید. پای خود را روی نزدیک‌ترین لبه قرار دهید. از انگشتان پا برای جمع کردن حوله استفاده کنید به گونه‌ای که لبه دور حوله به شما نزدیک شود. اگر این تمرین برای شما بسیار آسان است می‌توانید یک وزنه به حوله اضافه کنید (به مدت 1 دقیقه این تمرین را انجام دهید).

غلتاندن توپ

از توپی به اندازه توپ گلف استفاده کنید و آن را روی زمین زیر پای خود قرار دهید. توپ را زیر پای خود به گونه‌ای که احساس خوبی به شما دست دهد، بچرخانید (به مدت 1 دقیقه این تمرین را انجام دهید).

کشش انگشت شست

در حالی که روی زمین نشسته‌اید یک باند ورزشی را به دور انگشت شست پا بپیچید. پای خود را دراز کرده و پا را با باند عقب بکشید. سپس پای خود را به جلو بکشید. تا حد امکان از انگشت شست استفاده کنید (سه بار این تمرین را انجام دهید).

عمل جراحی

اگر داروها و سایر روش‌های درمانی مؤثر نباشند ارائه دهنده خدمات بهداشتی ممکن است عمل جراحی پا را توصیه کند. جراحی عصب‌برداری رایج‌ترین عمل جراحی مختص مورتون نوروما است. پزشک جراح بخشی از بافت عصبی را برمی‌دارد. عمل جراحی می‌تواند درمانی موفقیت‌آمیز برای مورتون نوروما باشد. هرچند برخی از افراد دچار بی‌حسی دائمی در انگشت شست پای آسیب دیده هستند.

همچنین متخصصین جراح ممکن است استفاده از سرمادرمانی قبل از عمل جراحی یا به عنوان درمانی مستقل را توصیه کنند. این روش درمانی نوروابلیشن کرایوژنیک نامیده می‌شود که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. نوروابلیشن کرایوژنیک برخی از سلول‌های عصبی و همچنین غلاف میلین را از بین می‌برد. در این روش درمانی دما به 94 درجه فارنهایت زیر صفر (70 درجه سانتی‌گراد زیر صفر) می‌رسد.

روش کم تهاجمی دیگر حذف با بسامد رادیویی است. این روش با استفاده از جریان الکتریکی بافت عصبی را گرم کرده و به تسکین درد کمک می‌کند. در بیشتر افراد حذف با بسامد رادیویی به تسکین درد کمک می‌کند. تأثیر این روش می‌تواند از 6 تا 12 ماه یا بیشتر طول بکشد.