نقص میوفاشیال (میو = عضله، فاشیال = بافت شبکه‌ای عنکبوتی که اطراف عضلات، استخوان‌ها و ارگان‌های دیگر را احاطه می‌کند) یک اختلال در عضله است که به شکل تریگر پوینت یا نقاط ماشه‌ای بروز پیدا می‌کند. تریگر پوینت ناحیه‌ای از عضله است که در حالت اسپاسم (گرفتگی) بوده و به حالت طناب‌هایی در هم تنیده با حساسیت بالا دیده می‌شود. این گره‌ها در عضله باعث محدود شدن جریان خون (ایسکمی) و کاهش میزان اکسیژن (هایپوکسی) شده و منجر به تجمع مواد زائد متابولیک و سموم در ناحیه می‌شوند. این مواد زائد منجر به حساسیت بیشتر تریگر پوینت و ارسال سیگنال‌های درد و تشدید سیگنال‌های درد ارجاعی خواهند شد. درنتیجه می‌توان گفت که فیزیولوژی درگیر در تریگر پوینت یک حلقه‌ی باطل بوده که باید آن را شکست.
روش‌های مختلفی برای درمان تریگر پوینت وجود دارند. روش‌هایی مثل ماساژ درمانی، فشار دستی و سوزن خشک به طور رایج برای درمان یا به اصطلاح شکستن نقاط ماشه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه‌ی مطالب اطلاعات بیشتری درباره‌ی درمان تریگر پوینت یا نقاط ماشه‌ای آورده شده است.
فهرست مطالب
علت درد در تریگر پوینت چیست؟
دلایل مختلفی برای بروز درد در تریگر پوینت‌ها وجود دارند و تحقیقات مختلف نیز نتایج یکسانی در این زمینه داشته‌اند: آسیب‌های فیزیکی، چه آسیب‌های بسیار کوچک و چه آسیب‌های مکرر در ناحیه، حالت نامناسب بدن، کمبود فعالیت و ورزش، حالت نامناسب خواب یا حرکات مفاصل و حتی تغذیه‌ی نامناسب می‌توانند ازجمله دلایل بروز درد در تریگر پوینت‌ها باشند.
همچنین مشاهده شده است که فشار مکرر بر روی نواحی خاص عضلات می‌تواند نقاط ماشه‌ای را تحریک کند. برای مثال می‌توان به حالت نامناسب کمر، استفاده‌ی مکرر از عضلات انگشت به هنگام تایپ کردن یا استفاده از موس کامپیوتر و حتی فشار مکرر بر روی کف پا به هنگام راه رفتن اشاره کرد. آسیب‌های ورزشی مثل آرنج تنیسورها یا شانه‌ی گلف بازان نیز ازجمله دلایل رایج درد در تریگر پوینت هستند.
انواع تریگر پوینت
تریگر پوینت در دو نوع فعال و تاخیری وجود دارد:
تریگر پوینت‌های فعال حتی در هنگام استراحت نیز برای شما ایجاد درد می‌کنند. ممکن است شما در تخت خود دراز کشیده باشید ولی احساس درد ضربان داری در کمر خود داشته باشید و یا ممکن است درد آرنج شما را از خواب بیدار کند. این تریگر پوینت‌ها از نوع فعال هستند و حتی زمانی که آن‌ها را ثابت نگه داشته‌اید باعث درد می‌شوند. این تریگر پوینت‌ها در زمان لمس نیز بسیار حساس و دردناک هستند و ممکن است درد آن‌ها به ناحیه‌های دیگر نیز منتشر شده و درد را در نواحی اطراف نیز حس کنید.
تریگر پوینت‌های تاخیری تنها زمانی که لمس می‌شوند ایجاد درد خواهند کرد. برای مثال تریگر پوینت موجود در عضله‌ی جلوی بازو ممکن است تنها زمانی که فشار داده می‌شود دردناک شده و در حالت استراحت دردی نداشته باشد. این تریگر پوینت مشکلی برای شما ایجاد نخواهد کرد.
علائم
علائم نقاط ماشه‌ای:
- نقص حرکتی
- ضعف و عدم تعادل عضلات، تغییر در قدرت عضلات در عضله‌ی درگیر و یا عضلات مرتبط با عملکرد آن
- تغییر در دامنه‌ی حرکتی
- حرکات دردناک
- سردردهای تنشی (Tension)
- وزوز گوش
- مشکلات مربوط به مفصل تمپورومندیبولار
- درد به هنگام تحریک مکانیکی
- مشکلات مربوط به حالت بدن زمانی که تریگر پوینت در عضلات مربوط قرار گرفته باشد
تریگر پوینت چگونه مورد بررسی قرار می‌گیرد؟
معاینه‌ی تریگر پوینت توسط پزشک انجام می‌شود. یک معاینه‌ی فیزیکی کامل انجام شده و نقاط درگیر بررسی و لمس می‌شوند. نقاط تریگر پوینت معمولاً سفت تر از بافت عضلانی اطراف بوده و لمس آن‌ها دردناک خواهد بود. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا تست‌هایی را برای بررسی دامنه‌ی حرکتی انجام دهید. برای مثال از شما خواسته می‌شود تا دست‌های خود را باز و بسته کرده و آن‌ها را به اطراف حرکت دهید.
در حال حاضر آزمایش کلینیکی خاصی برای تشخیص تریگر پوینت وجود ندارد ولی سونوگرافی، الکترومیوگرافی، ترموگرافی و بیوپسی عضله می‌توانند به انجام تشخیص کمک کنند.
پزشک چگونه تریگر پوینت را درمان می‌کند؟
فیزیوتراپیست در ابتدا برای تعیین موقعیت تریگر پوینت‌هایی که باعث درد شده‌اند عضلات خاصی را لمس می‌کند. زمانی که موقعیت این نقاط ماشه‌ای مشخص شده و به عنوان منبع درد مورد تأیید قرار گرفتند روش‌های مختلفی برای درمان آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل موارد روبرو خواهد بود: سوزن خشک، طب فشاری (فشار دستی)، درمان‌های دستی با استفاده از تکنیک‌های رهاسازی و ماساژ، تمرینات کششی، گرما و رطوبت و برنامه‌های تمرینات خانگی (تراکین، تمرینات کششی، گرما و غیره). این روش‌های درمانی برای غیر فعال کردن تریگر پوینت‌ها و شل کردن عضله، افزایش جریان خون و بازگرداندن ناحیه‌ی آسیب دیده به حالت طبیعی عملکرد خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. محور این روش‌های درمانی تشخیص علت ایجاد این تریگر پوینت‌ها و اصلاح آن‌ها خواهد بود.
نقاط ماشه‌ای چگونه درمان می‌شوند؟
روش‌های مختلفی برای غیر فعال کردن تریگر پوینت‌ها وجود دارند که از بین آن‌ها می‌توان به طب فشاری، سوزن خشک، کشیدن عضلات، تجهیزات مخصوص ماساژ تریگر پوینت و تزریق مواد مختلف (ازجمله سالین یا آب نمک و آب مقطر) به داخل آن‌ها اشاره کرد.
ماساژ نقطه‌ای
ماساژ تریگر پوینت‌ها می‌تواند محل دقیق آن‌ها را مشخص کرده و با وارد کردن فشار مستقیم، درد را در این نقاط کاهش دهد. این تکنیک ماساژ می‌تواند درد ناشی از استفاده‌ی بیش از حد عضله، التهاب، آسیب، حالت نامناسب، اختلال الکترولیتی، عفونت و آسیب‌های عصبی را کاهش دهد.
اساس این روش درمانی، ارجاع درد در بدن به نواحی دیگر است. این نوع درد با نام بورسیت شناخته می‌شود (مترجم: بورسیت فرق داره، به این نوع درد ارجاعی یا ریفرال میگن). برای مثال یک تریگر پوینت ملتهب در کمر می‌تواند باعث درد در محدوده‌ی شانه شود.
به منظور انجام ماساژ نقطه‌ای، درمانگر با استفاده از انگشت، آرنج و یا تجهیزات مخصوص، فشار متمرکزی بر روی تریگر پوینت (که معمولاً دور از محل احساس درد قرار دارد) وارد می‌کند. با رهاسازی تریگر پوینت با کمک فشار و دیگر تکنیک‌های ماساژ، مشکل اصلی رفع شده و درمان می‌شود.
ازجمله مشکلاتی که می‌توان با استفاده از ماساژ نقطه‌ای به درمان آن‌ها کمک کرد می‌توان به درد شانه و زانو، سردرد، درد کف پا و دیگر مشکلات فیزیکی که درد آن‌ها غیر قابل توجیه است اشاره کرد.
سوزن خشک
سوزن خشک می‌تواند دردهای عضلانی موضعی را کاهش داده و با بهبود عملکرد انقباض و انبساط عضله باعث بهبود عملکرد آن شود. زمانی که درمانگر یک سوزن نازک فیلامنتی را وارد مرکز یک تریگر پوینت میوفاشیال می‌کند، خون در اطراف سوزن تجمع کرده و با رساندن اکسیژن و مواد غذایی لازم و همچنین با تخلیه‌ی مواد زائد اسیدی، باعث شل شدن عضله خواهد شد. این واکنش سبب افزایش گردش خون و برداشته شدن فشار از روی اعصاب اطراف خواهد شد.
سوزن خشک چگونه عمل می‌کند؟
محل ورود سوزن می‌تواند مرکز کانونی تریگر پوینت، الیاف منقبض عضله و یا در اطراف ستون فقرات و در محل درگیری ریشه‌های عصبی باشد. وارد شدن به یک عضله‌ی سالم بدون درد خواهد بود ولی ورود سوزن به عضله‌ی منقبض و حساس می‌تواند باعث تحریک بیشتر درد آن شود.
وارد شدن سوزن خشک به عضله‌ی کوتاه شده و منقبض باعث شل شدن فوری و محسوس آن خواهد شد. بیمار معمولاً در این هنگام احساس رها شدن عضله و افزایش دامنه حرکتی را خواهد داشت. شکستن تریگر پوینت با استفاده از سوزن خشک زمانی که همراه با بازتوانی حرکتی و رفتاری انجام شود می‌تواند ماندگاری بالایی داشته باشد. این روش درمانی با تحریک گیرنده‌های کشش در عضله (دوک عضلانی) باعث ایجاد رفلکس شل شدن عضله خواهد شد.
سوزن خشک در برابر تزریقات تریگر پوینت
محققین بر روی تزریق داروهای مختلف و محلول سالین در تریگر پوینت‌ها تحقیق کرده‌اند. نتیایج تحقیقات نشان می‌دهند که تسکین درد ایجاد شده صرفاً به دلیل تحریک سوزن بوده و با داروی تزریق شده ارتباطی ندارد. با وجود اینکه افراد زیادی همچنان عقیده دارند که تزریق دارو به تریگر پوینت روشی مؤثر است، می‌توان گفت که ورود سوزن بدون دارو (سوزن خشک) تأثیر مثبتی بر تریگر پوینت‌ها دارد.
آیا سوزن خشک شبیه به طب سوزنی است؟
از دیدگاه فیزیوتراپی می‌توان گفت که تنها شباهت طب سوزنی با سوزن خشک وسیله‌ی مورد استفاده برای این روش‌های درمانی یا همان سوزن یکبار مصرف طب سوزنی است. سوزن خشک برای رفع تنش عضلانی و تسکین درد استفاده می‌شود در حالی که طب سوزنی بر روی تعادل جریان انرژی در بدن تمرکز دارد. سوزن خشک روشی بر پایه‌ی طب غربی و تحقیقات است در حالی که طب سوزنی بر پایه‌ی طب شرقی و مریدین های درد در بدن است.
درمان تریگر پوینت با استفاده از شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی تریگر پوینت با استفاده از پروتکل مخصوصی انجام می‌شود. درمانگر سوابق پزشکی شما را بررسی کرده و چند تست ارتوپدی انجام می‌دهد تا درک بهتری از شرایط بالینی شما داشته باشد. مهم است که عارضه‌ی تحت درمان حتماً تریگر پوینت بوده و قابل درمان با شاک ویو تراپی باشد. مکانیسم اثر این روش، رسیدن انرژی امواج صوتی به بافت و باز شدن کانال‌های کلسیم بوده که درنهایت منجر به برعکس شدن روندهای متابولیسم در میوفیلامنت عضلات و شکستن تریگر پوینت خواهد شد. در طی معاینه یک نقطه‌ی حساس که حداکثر میزان درد را دارد مشخص شده و ژل اولتراسوند بر روی آن گذاشته می‌شود. این ژل به انتقال امواج به درون بافت ها کمک خواهد کرد.
سپس پروب شاک ویو بر روی منطقه قرار داده شده و درمان آغاز می‌گردد. معمولاً در طی درمان مقداری درد احساس می‌شود که شامل درد ارجاعی تریگر پوینت نیز خواهد بود. درمانگر می‌تواند بسته به سطح تحمل و راحتی شما، با تنظیم کردن دستگاه از میزان ناراحتی حین درمان بکاهد. خوشبختانه شاک ویو تراپی خاصیت ضد درد طبیعی داشته و با پیش رفتن درمان هرگونه درد و ناراحتی احساس شده کاهش پیدا خواهد کرد. پس از درمان ممکن است درد خفیفی احساس کنید که این درد تا چند روز بعد از بین خواهد رفت. پس از آن ممکن است احساس درد مبهمی ایجاد شود. پس از چند جلسه‌ی درمانی، بهبودی ایجاد شده و علائم عارضه برطرف می‌شوند تا جایی که درد اصلی عارضه به طور کامل از بین می‌رود.
درمان تریگر پوینت با استفاده از تکنیک اسپری و کشش
در این روش از یک اسپری خنک کننده بر روی عضله استفاده شده و سپس عضله کشیده می‌شود.