اولتراسوند درمانی روش است که توسط فیزیوتراپیست‌ها از دهه 1940 استفاده می‌شود. امواج اولتراسوند توسط وسیله‌ای به نام پروب اولتراسوند، مستقیماً بر روی پوست اعمال می‌شوند. قبل از قرارگیری پروب بر روی پوست از یک ژل انتقال‌دهنده استفاده می‌گردد. امواج مافوق صوت و یا امواج صوتی با فرکانس بالا – که توسط گوش انسان‌ها قابل‌شنیدن نیست – توسط ارتعاشات مکانیکی سر دستگاه اولتراسوند (پروب) تولید می‌شوند.
متخصصین ما در کلینیک امید در مواجه با انواع دردها پس از انجام معاینات دقیق پزشکی با رویکرد پلکانی درمان را آغاز می‌کنند و به این صورت که ابتدا درمان‌های ساده‌تر تجویز می‌شود، یکی از این درمان‌های ساده روش اولتراسوند است که در کنار سایر مدالیته‌ها از جمله ماساژ، شاک ویو و لیزر مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در صورت نیاز پزشکان ما درمان‌های تهاجمی‌تر مانند انواع تزریق‌ها را در طرح درمان بیمار قرار می‌دهند. جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین رزرو وقت ملاقات لطفا با کلینیک تماس حاصل فرمایید. همچنین جهت مراجعه به متخصصین ما در کلینیک فوق تخصصی درد و ستون فقرات در روزهای سه‌شنبه از ساعت 9 الی 15 می‌توانید با شماره 09128444990 تماس بگیرید.
فهرست مطالب
اولتراسوند چیست؟
امواج اولتراسوند توسط اثر پیزوالکتریک ناشی از ارتعاشات کریستال‌های قرار داده‌شده در سر دستگاه ایجاد می‌شوند. امواج التراسوند از پوست عبور کرده و باعث لرزش بافت‌های نرم می‌شوند. این ارتعاشات می‌تواند باعث گرم شدن عمقی بافت‌ها شود، هرچند بیمار این گرما را حس نخواهد کرد. در شرایطی که حرارت دیدن یک عضو برای بیمار مناسب نمی‌باشد – مثل آسیب‌های تازه که دچار التهاب حاد شده‌اند – امواج اولتراسوند می‌توانند به‌صورت متناوب بر بافت دلخواه اثر بگذارند. رایج‌ترین شرایطی که در آن‌ها از درمان اولتراسوند استفاده می‌شود، صدمات بافت‌های نرم بدن می‌باشد، مانند التهاب تاندون‌ها (تاندونیت)، تورم غیر حاد مفاصل و اسپاسم یا گرفتگی عضلات. اولتراسوند درمانی در درمان اغلب آسیب‌های وارده به عضلات و رباط‌ها می‌تواند مؤثر باشد.
همچنین می‌توان از امواج التراساوند بهره گرفت تا داروهای خاصی را به بافت‌های عمیق بدن انتقال داد. در این روش داروها را به بافت‌های زیرپوست انتقال می‌دهند. این روش برای بیمارانی که نمی‌خواهند تزریق انجام بدهند، یا منعی برای تزریق دارند، بسیار مناسب است. از طریق این روش، انرژی مافوق صوت، دارو را از طریق پوست به بخش‌های عمقی زیرپوست می‌رساند. داروهای کورتونی که برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند، می‌توانند از این طریق به بافت‌های عمیق زیرپوست انتقال یابند.
امواج اولتراسوند چگونه به شما کمک می‌کنند؟
به‌طورمعمول امواج اولتراسوند با استفاده از سر کوچک فلزی دستگاه ایجاد می‌شوند که به آن پروب می‌گویند. پروب امواج مافوق صوت را از خود ساطع می‌کند. به‌طور مداوم حدود 3 الی 5 دقیقه پروب بر روی پوست شما حرکت داده می‌شود. اگر صدمات حاد باشند، ممکن است 1 الی 2 بار در روز از این روش استفاده گردد، در موارد مزمن و خفیف تعداد جلسات درمان کمتر است. شدت یا فرکانس امواج اولتراسوند قابل تنظیم و ممکن است در افراد مختلف، متفاوت باشد.
اگر به زبان ساده بخواهیم بیان کنیم، امواجی که فرکانس پایین‌تری داند، می‌توانند به عمق بیشتری از بافت نفوذ پیدا کنند، بنابراین برای صدماتی مناسب هستند که در قسمت‌های عمیق بافتی قرار دارند. در مقابل، امواجی که فرکانس بالاتری دارند، برای ساختارهایی استفاده می‌شوند که به سطح پوست نزدیک‌ترند. امواج اولتراسوند از طریق افزایش جریان خون موضعی، تورم و التهابات مزمن را کاهش می‌دهند. همچنین بر اساس برخی از مطالعات، در بهبودی و التیام سریع‌تر شکستگی استخوان‌ها نیز مؤثر هستند. شدت یا قدرت دانسیته امواج اولتراسوند تراپی را می‌توان بسته به شرایط بیمار تنظیم نمود. دانسیته انرژی بیشتر (که برحسب وات بر سانتی مترمربع محاسبه می‌شود) اغلب برای درمان بافت‌های اسکار و آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
مزایای اولتراسوند درمانی
- به‌طورکلی بدون درد است و نیازی به سوزن، تزریق، یا برش ندارد.
- بیماران در معرض پرتوها و تشعشعات مضر قرار نمی‌گیرند، درنتیجه این روش امن‌تر از روش‌های تشخیصی مانند اشعه X و سی‌تی‌اسکن است. درواقع، هیچ اثر مضری بر بدن چه برای بیماران چه کادر درمانی نخواهد داشت.
- امواج اولتراسوند ، می‌توانند تصاویر واضح‌تری از بافت‌های نرم نشان دهند که ممکن است به‌طورمعمول توسط اشعه ایکس نشان داده نشود.
- اولتراسوند درمانی بیشتر در دسترس بیماران است و هزینه‌های آن مقرون به‌صرفه‌تر از روش‌های دیگر می‌باشد.
انواع اولتراسوند درمانی
دو نوع اصلی اولتراسوند تراپی وجود دارد: حرارتی و مکانیکی.
در هر دو مورد، امواج صوتی تولیدشده از طریق سر مبدل دستگاه (که کمی شبیه یک میکروفون است) در بافت‌های نرم نفوذ می‌کنند. تفاوت بین این دو روش ، نرخ نفوذ امواج صوتی در بافت‌ها می‌باشد.
- اولتراسوند حرارتی. در اولتراسوند حرارتی انتقال متناوب امواج صوتی بیشتر است. امواج صوتی باعث ارتعاشات میکروسکوپی در مولکول‌های بافت‌های عمیق می‌شوند، این امر باعث افزایش حرارت و جنب‌وجوش مولکول‌ها می‌شود. در اثر گرم شدن بافت، فرایندهای ترمیمی تحریک‌شده و سوخت و ساز در سطح سلول‌ها افزایش می‌یابد.
- اولتراسوند مکانیکی. در اولتراسوند مکانیکی امواج صوتی به‌صورت پالس‌هایی از انرژی، جهت نفوذ در بافت‌ها به منطقه هدف ارسال می‌شوند. درعین‌حالی که این روش باعث گرم شدن جزئی بافت می‌شود، حباب‌های میکروسکوپی ایجادشده درون بافت‌ها دچار انقباض و انبساط‌های پی‌درپی می‌شوند. این کار باعث می‌شود التهاب و تورم بافت کاهش یافته و درنتیجه درد فروکش کند.
نوع اولتراسوند درمانی که پزشک برای شما استفاده می‌کند، بستگی به شرایط و بیماری شما دارد. اگر شما به سندرم درد میوفاسیال، تنش‌های عضلانی یا رگ به رگ شدن عضلات، دچار شده باشید که بهبود پیدا نمی‌کنند، به‌احتمال‌زیاد پزشک از اولتراسوند حرارتی استفاده خواهد کرد. اگر درد شما در اثر جراحت‌های بافتی یا تورم ایجادشده باشد، ازجمله بیماری سندرم تونل مچ دست، ممکن است از اولتراسوند مکانیکی بهره بیشتری ببرید. اولتراسوند برای درمان بیماری پارکینسون نیز مفید است. همچنین آسیب‌دیدگی‌های زانو شایع‌ترین انواع آسیب‌دیدگی و جراحات هستند به خصوص در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی. این آسیب‌دیدگی‌ها اگر تحت درمان قرار نگیرند ممکن است برای مدت‌های طولانی در بدن باقی بمانند. مفصل زانو بزرگ‌ترین مفصلی است که در بدن وجود دارد و شامل تعداد زیادی رباط، عضله و تاندون است.اولتراسوند زانو با استفاده از امواج صوتی که گرما را به زانو منتقل می‌کنند و فرکانسی بین 0.8 تا 3 مگاهرتز دارند، برای درمان زانودردهای حاد و مزمن به کار برده می‌شود.
اثرات اولتراسوند درمانی
نحوه اثر اولتراسوند درمانی هنوز هم مورد اختلاف محققان است. تا به امروز، شواهد کمی در خصوص تفسیر نحوه عمل و درمان امواج اولتراسوند موجود می‌باشد. بااین‌وجود پزشکان در سراسر جهان، بر اساس تجربه‌های شخصی (به‌جای تکیه بر شواهد علمی) همچنان از این روش درمانی استفاده می‌کنند. در زیر برخی از نظریه‌هایی که توسط برخی از محققان ارائه‌شده است، عنوان می‌شود:
اثر حرارتی
امواج اولتراسوند پس از عبور از پوست به بافت‌های موردنظر منتقل می‌شوند، در آنجا، آن‌ها باعث لرزش بافت‌های اطراف می‌شوند، بخصوص بافت‌های که حاوی کلاژن می‌باشند. این ارتعاشات منجر به تولید گرما در داخل بافت‌ها می‌شود. در اغلب موارد این حرارت توسط بیمار حس نمی‌شود. این افزایش دما ممکن است باعث افزایش انعطاف‌پذیری و ترمیم ساختارهایی مانند رباط‌ها، تاندون‌ها، بافت آسیب‌دیده و کپسول مفاصل شود. علاوه بر این ممکن است، گرمای ایجادشده در کاهش درد، رفع اسپاسم و گرفتگی عضلات و تحریک فرایند درمان، نقش ایفا کند.
اثر بر روی فرایندهای التهابی و ترمیم بافت‌ها
- یکی از بهترین مزیت‌هایی که برای اولتراسوند درمانی تصور می‌شود این است که، امواج صوتی می‌توانند زمان بهبودی و ترمیم برخی از بافت‌های آسیب‌دیده را کاهش دهند.
- برخی محققان بر این باورند که امواج صوتی می‌توانند سلول‌های “ماست سل” را به سمت بافت‌های آسیب‌دیده بیشتر هدایت کنند، درنتیجه فرایندهای التهابی زودتر بهبود می‌یابند. همچنین آن‌ها باعث افزایش جریان خون در بافت می‌شوند. البته بلافاصله پس از آسیب، توصیه نمی‌شود از امواج اولتراسوند استفاده شود، زیرا که جریان خون محل آسیب‌دیده افزایش می‌یابد. این کار باید با فاصله مناسبی صورت بپذیرد.
- امواج دستگاه اولتراسوند می‌توانند، تولید کلاژن‌ها (که جزء اصلی پروتئین‌های بافت نرم را تشکیل می‌دهند، مانند تاندون‌ها و رباط‌ها) را تحریک کنند. بنابراین امواج اولتراسوند می‌توانند مرحله رویشی‌ترمیم بافت‌ها را سرعت بخشند. همچنین تصورمی شود که امواج اولتراسوند، توسعه کلاژن‌های بالغ را بهبود می‌بخشند، درنتیجه این امر می‌تواند اثر مثبتی بر ترمیم بافت‌های فیبروزی که پس از آسیب ایجاد می‌شوند داشته باشد.
- نشان داده‌شده است که اولتراسوند درمانی باعث افزایش موارد زیر می‌شود:
- سرعت‌ترمیم بافت‌ها
- کاهش تنش‌های بافتی
- حرارت بافت‌ها
- جریان خون موضعی
- تجزیه بافت اسکار یا آسیب‌دیده