به درد مداومی که مرتباً در اطراف سر احساس می‌شود و با فشار و گرفتگی همراه است، سردرد تنشی گفته می‌شود. این سردردها به علت عوامل متعددی ایجاد می‌شوند و به عنوان شایع‌ترین نوع سردرد در بزرگسالان شناخته می‌شوند. به طور کلی سردردهای تنشی به عنوان یک عارضه حاد رخ می‌دهند، اما در عین حال می‌توانند حالت مزمن نیز پیدا کنند. برای افرادی که از سردردهای تنشی مزمن رنج می‌برند عموماً انجام کارهای روزمره بسیار دشوار است.
در موارد خاصی سردردهای تنشی می‌توانند بسیار شدید باشند و در روند کارهای روزمره بیمار اختلال ایجاد کنند. از آنجا که این نوع سردرد حالت مداوم دارند، حفظ تمرکز در طی ساعت‌های کاری برای بیمار بسیار دشوار خواهد شد. افرادی که از سردردهای مزمن تنشی رنج می‌برند معمولاً برای کنترل علائم این عارضه به داروهای مسکن وابسته هستند. این داروها ممکن است به صورت موقتی درد را تسکین دهند، اما عموماً دارای عوارض جانبی هستند. برای رفع این نوع سردرد چندین داروی طبیعی دیگر نیز وجود دارد که در این مقاله مورد بحث قرار خواهند گرفت.
فهرست مطالب
چه عاملی باعث بروز سردرد تنشی می‌شوند؟
انقباضات عضلانی در ناحیه سر و گردن منجر به بروز سردردهای تنشی می‌شوند. البته این سردردها فقط به یک دلیل خاص ایجاد نمی‌شوند و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند. برای مثال کار کردن به مدت طولانی پشت کامپیوتر می‌تواند باعث سردرد تنشی شود و از سوی دیگر رانندگی طولانی و هوای سرد هم می‌تواند باعث سردرد گردد. برخی از شایع‌ترین عوامل ایجاد کننده سردرد تنشی شامل خستگی چشم‌ها، عفونت سینوس‌ها، سرماخوردگی یا آنفولانزا، سیگار کشیدن، استرس و مصرف کافئین می‌باشند.
انواع سردرد تنشی
سردردهای تنشی بسته به چگونگی ایجاد آن به دو دسته اصلی شامل سردرد تنشی مزمن و سردرد تنشی حاد تقسیم می‌شوند.
- سردرد تنشی حاد یا اپیزودیک این سردردها معمولاً به ندرت اتفاق می‌افتند. بر اساس منابع مربوط به حرفه پزشکی، سردردی که کمتر از 15 روز در ماه رخ می‌دهد، سردرد حاد گفته می‌شود. سردرد حاد ممکن است فقط یک یا دو بار در هفته رخ دهد و عموماً فقط به مدت کوتاهی ادامه پیدا می‌کند.
- سردرد مزمن برخلاف نوع حاد، این سردردها اغلب اوقات رخ می‌دهند و در برخی موارد ممکن است به صورت روزانه بروز کنند. این سردردها در مقایسه با سردردهای حاد معمولاً شدت بیشتری دارند و به طور کلی مدت زمان طولانی‌تری ادامه پیدا می‌کنند و حتی ممکن است در صورت مصرف داروهای مسکن برای کنترل آن، سردردهای برگشتی متوالی به دنبال هم رخ دهند. سردردهای مزمن در مراحل اولیه به صورت یک سردرد حاد شروع می‌شوند و سپس در طی یک دوره زمانی، حالت حاد پیدا می‌کنند و اغلب اوقات اتفاق می‌افتند و مدت زمان طولانی‌تری هم ادامه پیدا می‌کنند.
شایع‌ترین علل سردردهای تنشی
برخی از شایع‌ترین علائم و نشانه‌های یک سردرد تنشی عبارتند از:
- درد مداوم در ناحیه سر که به شکل یک نوار در اطراف سر حس می‌شود.
- احساس فشار شدید در اطراف پیشانی
- احساس درد در عضلات ناحیه گردن، شانه و دو طرف سر نیز می‌توانند با سردرد تنشی ارتباط داشته باشند.
- صداهای خیلی بلند می‌تواند باعث تشدید علائم سردرد تنشی شود.
- هرگونه تماس با پوست سر، گردن و شانه‌ها می‌تواند باعث احساس ناراحتی و سردرد شود.
درمان‌های رایج برای سردرد تنشی
از آنجا که سردردهای تنشی می‌توانند به علت عوامل مختلفی ایجاد شوند، درمان آنها نیز مستلزم بررسی دقیق از چندین جنبه مختلف می‌باشد. از رایج‌ترین اقدامات درمانی در این مورد می‌توان به تغییرات سبک زندگی، تغییر در رژیم غذایی، کاهش استرس، اجتناب از عوامل تحریک کننده و تشویق به عادت‌های سالم اشاره کرد. استفاده از این روش‌های درمانی می‌تواند به کاهش مصرف داروهای مسکن و جلوگیری از عوارض جانبی این داروها کمک کند و همچنین از وقوع سردردهای مشابه در آینده نیز جلوگیری کند. برخی از روش‌های درمانی که برای سردردهای تنشی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
دارو
سردردهای تنشی عموماً با کمک داروهای مسکن بدون نسخه برطرف می‌شوند. اما در صورتی که به طور مداوم دچار سردرد می‌شوید حتماً باید با پزشک مشورت کنید. معمولاً پزشک شما داروهایی را برای یک دوره زمانی کوتاه تجویز می‌کند.
نکته مهم در استفاده از داروها آن است که از مصرف بیش از حد داروهای مسکن خودداری شود، زیرا معمولاً این داروها عوارض جانبی زیادی دارد و اگر به صورت مداوم مصرف شوند می‌توانند باعث بروز سردردهای برگشتی مداوم گردند. رایج‌ترین داروهای مسکن بدون نسخه که معمولاً برای بیمار تجویز می‌شوند، ایبوپروفن و آسپیرین می‌باشند. اگر سردرد با مصرف این داروها تسکین پیدا نکرد، ممکن است پزشک داروهای شل کننده عضلات را برای شما تجویز کند. توجه داشته باشید که این داروها نیز معمولاً عوارض جانبی زیادی دارند و باید با احتیاط و به مقدار کم مصرف شوند.
اصلاح وضعیت بدن
وضعیت بدن شما در هنگام نشستن و ایستادن نقش بسیار مهمی در تعیین احتمال ابتلای شما به مشکلات مختلف از جمله سردرد تنشی دارد. شاید برای شما تعجب‌آور باشد که وضعیت بدن چگونه می‌تواند در بروز سردرد تنشی نقش داشته باشد، اما واقعیت آن است که وضعیت‌های مختلف بدن باعث وارد آمدن فشار بر روی عصب‌های مرتبط با ناحیه سر و گردن می‌شود.
اگر چنین حالتی اتفاق بیفتد، تنش و فشار وارد بر این عصب‌ها منجر به بروز سردردهای تنشی خواهد شد. علاوه بر آن اگر مدت زمان طولانی را پشت کامپیوتر بنشینید ممکن است به سردرد تنشی دچار شوید. چون این کار هم باعث فشار به چشم‌ها و مغز شما به دلیل انتشار نور آبی از صفحه کامپیوتر و نهایتاً بروز سردرد می‌شود.
- اصلاح وضعیت بدن در زمان نشستن پشت کامپیوتر می‌تواند به کاهش فشار و گرفتگی کمک کند. برای این منظور نکته اول آن است که هنگام نشستن باید هر دو پا محکم بر روی زمین قرار گیرند. شانه‌ها را به عقب ببرید و از قوز کردن خودداری کنید. صفحه کامپیوتر را مستقیماً در برابر چشم‌ها بگذارید و از قرار دادن آن در بالاتر یا پایین‌تر از امتداد مسیر دید مستقیم خودداری کنید.
- همچنین در زمان ایستادن، وزن بدن را به طور مساوی روی هر دو پا بیندازید. از ایستادن بر روی یک پا خودداری کنید. قوز نکنید و ترجیحاً شانه‌ها را صاف نگه دارید و مستقیم نگاه کنید.
به طور مرتب ورزش کنید
ورزش کردن به طور منظم به مدت حداقل 30 دقیقه در روز می‌تواند فواید متعددی از جمله کاهش استرس، تنظیم فشار خون و بهبود الگوی خواب داشته باشد. همه این عوامل به عنوان عامل خطر برای بروز سردرد تنشی شناخته می‌شوند و بنابراین ورزش منظم می‌تواند در به حداقل رساندن این عوامل خطر نقش مهمی داشته باشد.
تحقیقات نشان داده است که احتمال بروز بیماری‌های خطرناک مختلف از قبیل مشکلات قلبی، دیابت، چاقی، اضطراب و افسردگی در افرادی که حداقل 5 روز در هفته به طور منظم ورزش می‌کنند کمتر است. همچنین این مطالعات ادعا کرده‌اند که ورزش منظم همراه با یک رژیم غذایی سالم و مغذی می‌تواند با کاهش استرس و بهبود الگوی خواب در جلوگیری از بروز سردردهای تنشی نقش مؤثری داشته باشد. اعتقاد بر این است که ورزش کردن می‌تواند تولید اندورفین‌ها که به آنها اصطلاحاً هورمون‌های عامل حس خوب گفته می‌شود و در نقش داروهای ضد افسردگی و مسکن طبیعی عمل می‌کنند را افزایش دهد.
کاهش میزان تنش
استرس نقش مهمی در بروز سردردها دارد. تحقیقات نشان داده است که هورمون‌هایی که در اثر استرس به وسیله بدن تولید می‌شوند، می‌توانند میزان درد را افزایش داده و باعث ناراحتی بیشتر شما شوند. استرس را می‌توان با یک رژیم غذایی سالم، دنبال کردن یک الگوی خواب سالم، ورزش منظم، خودداری از سیگار کشیدن و غیره کنترل کرد.
تحقیقات نشان داده است که استرس بزرگ‌ترین عامل خطر برای ابتلاء به سردردهای تنشی است و به همین دلیل است که به آن سردرد تنشی گفته می‌شود. علاوه بر اقداماتی که در بالا برای کنترل استرس ذکر شد، برای کاهش استرس می‌توان از انجام ورزش‌های تنفسی، خواندن داستان‌های الهام‌بخش، مدیتیشن و تقویت معاشرت و روابط اجتماعی نیز استفاده کرد. استفاده از اسانس‌ها هم می‌تواند باعث کاهش میزان استرس شود، زیرا اسانس‌ها می‌توانند اثرات تسکین دهنده و تلطیف کننده بر ذهن انسان داشته باشند.
رژیم غذایی سالم داشته باشید
داشتن یک رژیم غذایی سالم را می‌توان یکی از بهترین اقدامات جهت کاهش بروز سردردهای تنشی دانست. برای این منظور لازم است مقدار زیادی غذاهای ضد التهاب به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این کار به بدن شما کمک می‌کند تا استرس را بهتر کنترل کند و انرژی کافی برای فعالیت‌های روزانه داشته باشد. مطالعات نشان داده است که نوشیدنی‌های حاوی قند، غذاهای فرآوری شده، کافئین و غیره می‌تواند انرژی فوری برای بدن تولید کنند، اما در درازمدت می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلفی برای سلامتی فرد شود.
از سوی دیگر ایجاد چند تغییر کوچک و مفید در سبک زندگی از جمله نوشیدن آب به مقدار کافی، پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های حاوی قند، خودداری از کشیدن سیگار، مصرف الکل و محدود کردن مصرف کافئین می‌تواند تغذیه سالم‌تری را برای شما به همراه داشته باشد، عناصر غذایی ضروری را تأمین کند و از بروز سایر بیماری‌ها و مشکلات احتمالی نیز جلوگیری کند. چند توصیه برای داشتن یک رژیم غذایی سالم عبارتند از:
- از منابع طبیعی پروتئین مانند گوشت فرآوری نشده، ماهی‌های غیرپرورشی و تخم‌مرغ استفاده کنید.
- مقدار زیادی غذاهای فیبردار اعم از میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، ماست و غیره در برنامه غذایی خود داشته باشید. این کار به حجیم شدن مدفوع و جلوگیری از بروز یبوست کمک زیادی می‌کند.
- برای کنترل میزان قند خون و کاهش التهاب می‌توان چربی‌های سالم مصرف کرد. این چربی‌ها نقش مهمی نیز در حفظ تعادل هورمونی بدن و کاهش تولید هورمون‌های استرس دارند.
- غذاهای غنی از منیزیم و الکترولیت‌ها مانند موز، سبزیجات برگی، سیب‌زمینی شیرین و غیره مصرف کنید. این کار به شل شدن عضلات و جلوگیری از انقباض آنها کمک می‌کند.
ماساژ و طب سوزنی را امتحان کنید
ماساژ و طب سوزنی هر دو به کاهش میزان استرس کمک می‌کنند. ماساژ درمانی و طب سوزنی شامل رفع گرفتگی و تنش موجود در عضلات می‌باشند. مطالعات نشان داده است که انجام ماساژ درمانی به طور منظم به مدت چند هفته می‌تواند به کاهش تعداد دفعات بروز سردرد و نیز کاهش شدت سردردها کمک نماید.
طب سوزنی شامل انتقال و توزیع انرژی انباشته در یک قسمت خاص از بدن است. در این روش، سوزن‌های بسیار نازکی در پوست فرو برده می‌شوند تا به انتقال انرژی کمک کنند. اعتقاد بر این است که طب سوزنی می‌تواند باعث تسکین درد و رفع استرس شود که هر دو این خاصیت‌ها به کاهش احتمال وقوع سردرهای تنشی کمک زیادی می‌کند. طب سوزنی باعث افزایش تولید انرژی مثبت در فرد می‌شود و می‌تواند در تسکین سردردهای مزمن نیز موثر باشد.