کمردرد در بارداری چه علتی دارد و درمان سریع آن چیست؟

تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲

کمردرد در دوران بارداری بسیار شایع است، به ویژه در مراحل آخر بارداری که هورمون‌های بارداری رباط‌های شما را شل می‌کنند، نوزاد در حال رشد و افزایش وزن در دوران بارداری بر وضعیت بدن شما تأثیر می‌گذارد و همگی این عوامل می‌توانند باعث کمردرد شوند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث شل شدن رباط‌ها می‌شود که می‌تواند ستون فقرات و لگن را تحت تأثیر قرار دهد. وزن نوزاد در شکم شما باعث می‌شود که ستون فقرات به جلو کشیده شود و به کمر فشار وارد کند و باعث کمردرد شود. برخی تحقیقات حاکی از این که حدود دو سوم زنان باردار از کمردرد رنج می‌برند.

فشار از طرف رحم همچنین می‌تواند بر عصب سیاتیک که از ناحیه کمر، لگن و پشت ساق پا عبور می کند، تأثیر بگذارد. درد در طول عصب سیاتیک، سیاتیک نامیده می‌شود.

فعالیت بدنی و ورزش منظم، مانند یوگا یا پیلاتس، می‌تواند ماهیچه‌هایی را تقویت کند که به محافظت از کمر در برابر آسیب کمک می‌کند.

علت کمردرد در دوران بارداری چیست؟

فشار یا کشیدگی عضلانی

فشار عضلانی عامل شماره ۱ کمردرد در دوران بارداری است.

وقتی رحم شما رشد می‌کند، وزن شما تغییر می‌کند و باعث می‌شود از مرکز به جلو خم‌شده و به شانه‌ها تکیه دهید. این وضعیت حاملگی باعث سفتی و درد در بسیاری از زنان می‌شود.

تغییرات هورمونی 

در دوران بارداری، بدن زن هورمونی به نام رلاکسین تولید می‌کند، هورمونی که با شل کردن رباط‌ها در مفاصل لگن بدن شما را برای عبور نوزاد آماده می‌کند. اما، وقتی همه چیز خیلی آرام می‌شود، درد ایجاد می‌شود، به ویژه در قسمت کمر.

افزایش وزن

همه زنان در دوران بارداری دچار اضافه وزن می‌شوند (و این چیز خوبی است!). بارداری می‌تواند باعث افزایش وزن بدن به میزان یک چهارم شود و فشار را به کمر و دیگر ساختارهای تحمل کننده وزن اضافه می‌کند.

تغییر وزن

بدن زنی که باردار است، وزن در قسمت جلوی بدن را بیش از حد انتظار متحمل می‌شود. و این موضوع می‌تواند منجر به عدم تعادل عضلانی و خستگی شود. و هنگامی که ماهیچه‌ها خسته می‌شوند، دچار افتادگی می‌شوند و به وضعیت بد بدن کمک می‌کند، که باعث فشار بر ستون فقرات شما و ایجاد درد می‌شود.

ضعف عضلات شکم 

با پیشرفت رشد رحم، ماهیچه‌های شکمی که اطراف آن را فرا گرفته‌اند، تنش می‌یابند و در نتیجه ضعیف می‌شوند. این ماهیچه‌ها به عنوان یک سیستم حمایتی برای پشت (همه آنها به یکدیگر متصل هستند) عمل می‌کنند.

یکی از فشارهای معمول در ماهیچه‌ها، که ممکن است به علت این موضوع ایجاد شود، جدایش شکمی یا تقسیم ماهیچه‌های استخوانی به دو قسمت نامیده می‌شود. این جدایش در عضلات شکم، که به شل شدن ماهیچه‌ها، افزایش وزن و رشد نوزاد مرتبط است، می‌تواند منجر به کاهش قدرت هسته مرکزی بدن، وضعیت ناگوار بدن و درد کمر در دوران بارداری گردد.

عوامل مربوط به سبک زندگی 

فعالیت زنان اغلب در دوران بارداری کاهش می‌یابد، چرا که رشد یک انسان دیگر کار سختی است! اما یک شیوه زندگی بی‌تحرک می‌تواند نه تنها در ناحیه کمر، بلکه در کل بدن باعث بدتر شدن درد می‌شود. به طور مشابه، حرکت بیش از حد و یا ایستادن نیز می‌تواند درد را تشدید کرده و باعث ایجاد فشار بر ماهیچه‌ها و رباط‌های اطراف کمر و لگن شود.

بلند کردن اجسام سنگین 

هورمون رلاکسین رباط‌هایی را که از تمام ساختارهای بدن پشتیبانی می‌کنند نرم می‌کند. در این حالت آرام، کشیده شدن ماهیچه بسیار راحت‌تر رخ می‌دهد، به ویژه با بلند کردن نادرست یا مکرر. در صورتی که روزانه به طور مکرر اجسام سنگین را بلند می‌کنید، حتماً با پزشک یا ماما خود صحبت کنید. مهم است که مکانیک مناسب بلند کردن را بشناسید و توصیه‌های خاص در مورد نحوه بلند کردن اجسام را انجام دهید.

کمردرد در دوران بارداری به طور معمول از چه زمانی شروع می‌شود؟

مطالعات نشان می‌دهد که درد کمر در دوران بارداری معمولاً بین ماه‌های پنجم و هفتم بارداری رخ می‌دهد.

زنانی که از قبل دچار مشکل کمر بوده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای کمردرد هستند و کمردرد آنها اغلب در اوایل بارداری رخ می‌دهد.

متأسفانه زنانی که در این گروه قرار می‌گیرند، عموماً در دوران بارداری دچار کمردرد طولانی مدت و شدید می‌شوند. خبر خوب این است که راه‌های زیادی برای کنترل کمردرد در دوران بارداری وجود دارد.

آیا کمردرد نشانه بارداری زودرس است؟

اگرچه کمردرد به طور معمول در اواخر بارداری شروع می‌شود، اما برخی از زنان کمردرد را به عنوان نشانه اولیه بارداری گزارش می‌دهند.

هنگامی که کمردرد در اوایل بارداری رخ می‌دهد، معمولاً به عنوان یک درد مبهم در قسمت پایین کمر توصیف می‌شود تا یک درد شدید.

این نوع کمردرد در دوران بارداری عمدتاً به دلیل نوسانات هورمونی است، اگرچه می‌تواند نتیجه کاشت جنین در رحم و یا تخمک گذاری باشد. در صورتی که بارداری همراه با استرس باشد، این موضوع نیز می‌تواند باعث درد کمر برای برخی از مادران شود.

انواع کمردرد در بارداری

کمردرد در بارداری هیچ حد مشخص و ثابتی ندارد. زنان ممکن است در قسمت‌های مختلف کمر یا ناحیه لگن خود دچار کمردرد شوند.

به انواع مختلف کمردرد در دوران بارداری و دلایل آن توجه کنید.

درد پایین کمر

درد لومبار یا درد کمر در دوران بارداری عمدتاً در قسمت کمربند و کمی بالاتر از آن، در مرکز کمر حس می‌شود. این درد ممکن است از نوع ملایم یا مزاحم باشد و با نشستن یا ایستادن برای مدت زمان طولانی یا حتی بلند کردن مکرر بیشتر احساس شود. درد پایین کمر در دوران بارداری ممکن است به سمت ران‌ها یا حتی پاها گسترش یابد. این نوع درد که به پاها گسترش یافته است، به نام “درد سیاتیک در بارداری” شناخته می‌شود. علائم سیاتیک زمانی رخ می‌دهد که عصب سیاتیک بزرگ در محل مبدأ یا نزدیک آن تحریک یا فشرده می‌شود. درد ناشی از آن معمولاً شدید است و معمولاً فقط یک طرف بدن را درگیر می‌کند.

درد لگن خلفی

این درد که به عنوان کمربند لگنی نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین شکایت در مورد کمردرد در دوران بارداری است. این درد در درجه اول در پشت لگن احساس می‌شود، اما می‌تواند تا باسن و بالای ران ادامه یابد. دردی که در حاملگی در استخوان شرمگاهی احساس می‌شود نیز در این دسته قرار می‌گیرد. این درد با غلتیدن در رختخواب، بالا رفتن از پله‌ها، نشستن و بلند شدن از حالت نشسته، دویدن، راه رفتن، بلند کردن، چرخیدن و خم شدن به جلو تشدید می‌شود، تقریباً با همه چیز!

کمردرد 

این نوع درد، که در ناحیه فوقانی کمر یا گردن مشاهده می‌شود، در سه ماهه سوم زمانی ظاهر می‌شود که تغییرات وضعیتی به دلیل تغییر در مرکز ثقل، افزایش وزن و رباط‌های شل شده هورمونی در اوج خود هستند.

درمان طبیعی کمردرد در دوران بارداری

خواب راحت را با پشتیبانی بالش تمرین کنید

از آنجایی که ما یک سوم زندگی خود را در خواب داریم، می‌خواهیم قبل از هر چیز نحوه خوابیدن خود را بررسی کنیم.

بالش‌ها می‌توانند بهترین دوست شما در کاهش کمردرد در دوران بارداری باشند.

• برای خود چند بالش نگهدارنده تهیه کنید تا بین زانوهای خم شده، زیر شکم و پشت خود قرار دهید. این کار از کل ناحیه لگن، پشت و شکم پشتیبانی می‌کند.
• و حتماً در حالی که یک یا هر دو زانو را خم نگه داشته‌اید، به پهلو بخوابید نه به پشت.

حالت ایستاده خوب را حفظ کنید 

گفتن راحت‌تر از انجام دادن است، اما با بزرگ شدن شکم و حرکت مرکز ثقل به جلو، حفظ وضعیت خوب بدن بسیار مهم است. ممکن است برای جلوگیری از افتادن به جلو به سمت عقب فشار وارد کنید، اما این حالت به عضلات کمر شما فشار وارد می‌کند.

صاف بایستید، قفسه سینه خود را بالا نگه دارید، شانه‌های خود را عقب و آرام نگه دارید و زانوها را قفل نکنید.

(اصلاح کننده‌های وضعیتی نیز وجود دارد که می‌توانید از آنها نیز استفاده کنید)

درست بنشینید 

حالت خوب شامل نحوه نشستن شما نیز می‌شود.

• صندلی را انتخاب کنید که پشت شما را پشتیبانی می‌کند و در صورت نیاز به تکیه گاه اضافی، یک بالش کوچک را در منحنی پایین کمرتان قرار دهید.
• روی یک توپ تمرین بنشینید (مطمئن باشید که فاقد سم است!) تا به وضعیت شما کمک کرده و هسته بدن شما را تقویت کند.
• هنگام نشستن وزن خود را به طور مساوی بر روی دو باسن تقسیم کنید و از انداختن پاها روی هم خودداری کنید. اگر پای شما به راحتی روی زمین قرار نمی‌گیرد، از یک چهارپایه کوچک استفاده کنید. در صورت امکان ، از نشستن در یک موقعیت بیش از ۳۰ دقیقه خودداری کنید.

اجسام سنگین را بلند نکنید (حتی بچه‌های دیگر!) 

چرا؟ زنان باردار در هنگام بلند کردن اجسام، به دلیل تغییر وضعیت، تعادل و ناتوانی در نگه داشتن اجسام نزدیک بدن به دلیل رشد شکم، بیشتر در معرض آسیب هستند. همان هورمون‌هایی که به بدن یک زن باردار اجازه می‌دهد تا کشیده شده و کودک در حال رشد را در خود جای دهد، باعث می‌شود که زنان باردار هنگام بلند کردن اجسام سنگین بیشتر در معرض آسیب قرار گیرند.

برای برداشتن چیزی از روی زمین به طریق ذکر شده در زیر عمل کنید:

• زانوها را خم کنید و پشت خود را صاف نگه دارید، مانند حرکت اسکوات.
• از خم شدن مکرر کمر خودداری کنید.
• یا بهتر است از شخص دیگری بخواهید که اجسام سنگین را برای شما جابجا کند.

سوتین حمایتی بپوشید 

در دوران بارداری، با افزایش حجم سینه‌ها وزن آن ها نیز حدود ۱ کیلوگرم افزایش می‌یابد. این افزایش وزن باعث افزایش فشار بر ستون فقرات می‌شود و ممکن است منجر به ایجاد درد شود. بنابراین، استفاده از یک سوتین مناسب با کاپ نرم، بندهای پهن و راحت می‌تواند به کاهش این فشار و تسکین احتمال درد کمک کند.

کفش‌های حمایتی بپوشید

مانند هر چیز دیگری که در بدن باردار شما تغییر می‌کند، پاهای شما نیز دچار تغییراتی می‌شوند! با ورم کردن پاها، ممکن است سایز کفش شما هم تغییر کند.

پاها ثبات کل بدن، از جمله ستون فقرات را بر عهده دارند، بنابراین پوشیدن کفش‌های مناسب به حفظ وضعیت بدنی مناسب و جذب بخشی از فشارهایی که وزن اضافی به پاها وارد می‌کند، کمک می کند.

کفش‌هایی خریداری کنید که پوشیدن آن راحت باشد، کفی پشتیبان داشته باشد و در صورت بزرگ شدن یا متورم شدن پاها کمی فضای اضافی داشته باشید.

کمربند بارداری ببندید

این نوارهای کششی دور باسن شما را می‌پیچند و شکم را می‌بندند تا فشرده‌سازی ملایمی ایجاد کند که به کاهش فشار بر باسن و رباط‌های رحم در دوران بارداری کمک می‌کند. استفاده از کمربند بارداری همچنین به شما یادآوری می‌کند که وضعیت بدنی خوبی داشته باشید!

اگرچه مطالعات متعددی برای اثبات اثربخشی بستن کمربند حاملگی برای کاهش کمردرد بارداری انجام شده است، اما شواهد قطعی زیادی برای اثبات اثربخشی آنها وجود ندارد. با این حال، بسیاری از ماماها استفاده از آن را توصیه می‌کنند.

ورزش متوسط ​​انجام دهید

ورزش ملایم ​​در دوران بارداری به تقویت عضلات شما کمک می‌کند و انعطاف پذیری را برای کاهش تنش و استرس در ستون فقرات افزایش می‌دهد.

تمرینات ایمن برای بارداری شامل موارد زیر است:

• راه رفتن
• یوگای ملایم
• شنا کردن
• دوچرخه‌سواری ثابت

علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهند که ورزش زایمان را آسان‌تر می‌کند، احتمال ابتلا به دیابت بارداری را کاهش می‌دهد، روده‌ها را در وضعیت سالم نگه می‌دارد، به شما انرژی بیشتری می‌بخشد، روحیه شما را بالا می‌برد و حتی ضریب هوشی نوزاد را بالا می‌برد.

حرکات کششی ملایم را امتحان کنید

به گفته مرکز اصلاح ستون فقرات، حرکات کششی نه تنها کمردرد را در دوران بارداری تسکین می‌دهد، بلکه با تغییر بدن و تغییر مرکز ثقل، انعطاف پذیری و تعادل را نیز بهبود می‌بخشد. این تمرینات آسان را امتحان کنید.

از کمپرس گرم استفاده کنید

اگر درد مداوم را تجربه می‌کنید، یک کمپرس گرم رگ‌های خونی را برای حمل اکسیژن تازه به نواحی مورد نیاز باز می‌کند، دامنه حرکتی شما را افزایش می‌دهد و اسپاسم عضلات را کاهش می‌دهد.

برای تهیه کمپرس گرم موارد زیر را دنبال کنید:

• یک کاسه آب گرم بردارید. از آبی که بیش از ۱۲۰ درجه فارنهایت است استفاده نکنید- نباید داغ باشد.
• یک دستمال تمیز در کاسه بگذارید، آن را کاملاً خیس کنید.
• پارچه را از آب خارج کنید. باید مرطوب باشد نه خیس.
• کمپرس را به مدت ۲۰ دقیقه در نواحی دردناک قرار دهید.

از پک یخ استفاده کنید

اگر درد شما با فعالیت بدتر می‌شود، احتمالاً ناشی از التهاب است و یخ درمان موثرتری برای التهاب است.

برای تهیه پک یخ موارد زیر را دنبال کنید:

• تکه‌های یخ را در روبالشی یا حوله‌ای نازک بپیچید.
• یخ را به مدت ۲۰ دقیقه روی نواحی دردناک قرار دهید، سپس به مدت ۴۰ دقیقه از آن استفاده نکنید. در صورت لزوم تکرار کنید. (یخ را مستقیماً روی شکم قرار ندهید).

از پماد ایمن بارداری استفاده کنید 

آرنیکا یک داروی هومیوپاتی موثر برای درد، درد مفاصل، تورم و دردهای عضلانی است.

برای حداکثر تسکین:

• مثلا روغن ماساژ آرنیکا مخصوص بارداری را مستقیماً در نواحی آسیب دیده (روی پوست ترک خورده استفاده نکنید!) یک یا دو بار در روز استفاده کنید. روغن را به آرامی روی پوست ماساژ دهید.
• روغن ماساژ را روی یک کمپرس گرم بمالید. (دستورالعمل های بالا را دنبال کنید و روغن ماساژ را به پارچه‌ای که آن را چلانده‌اید اضافه کنید.)

طب سوزنی را امتحان کنید

تحقیقات نشان می‌دهد که طب سوزنی به عنوان یک روش ایمن و مؤثر برای درمان علائمی همچون کمردرد در دوران بارداری مطرح است. این روش می‌تواند به شل شدن عضلات پشت کمک نموده و درک سیستم عصبی از درد را تغییر دهد. بسته به شدت علائم، ممکن است هفته‌ای یک یا دو بار به متخصص طب سوزنی مراجعه کنید.

مراقبت مناسب کایروپراکتیک بارداری را امتحان کنید

در طول جلسات کایروپراکتیک، مفاصل نامناسب تنظیم می‌شوند تا ستون فقرات سالم حفظ شود. وقتی این تعادل در ستون فقرات و لگن شما مختل شود (در بارداری بسیار رایج است!)، می‌تواند بر اعصاب فشار وارد کرده و حتی باعث فشرده شدن آنها شود و کمردرد را در دوران بارداری افزایش دهد.

یک متخصص کایروپراکتیک بارداری آموزش دیده را بیابید.

ماساژ قبل از زایمان انجام دهید

ماساژ قبل از زایمان شبیه ماساژ کامل بدن است که در آبگرم تجربه می‌کنید، اما ماسور برای اطمینان از ایمنی (و راحتی) مادر و نوزاد، تعدادی تغییر ایجاد می‌کند. این یک روش ایمن و بدون دارو برای تسکین کمردرد در دوران بارداری است، به علاوه مزایای زیاد دیگری از جمله کاهش سر درد، کیفیت خواب بهتر و کاهش تورم دارد. از پزشک یا مامای خود بپرسید که آیا کاندید مناسبی برای ماساژ قبل از زایمان هستید یا خیر.

آیا کمردرد می‌تواند نشانه زایمان باشد؟

آیا آماده ملاقات با کودک کوچک خود هستید؟ در اول زایمان ممکن است درد مداوم در ناحیه کمر احساس کنید. برخی از زنان باردار کمردرد را تجربه می‌کنند و این نشانه‌ای از زایمان نیست و برخی از مادران علیرغم اینکه در مراحل اولیه زایمان هستند کمردرد را احساس نمی‌کنند.

اگر نوزاد در وضعیت سر و ته قرار داشته باشد، احتمال دارد که مادر هنگام زایمان فشار بیشتری را در کمر خود احساس کند زیرا سخت‌ترین قسمت سر نوزاد به ستون فقرات مادر فشار می‌دهد.

خوشبختانه، این نوع کمردردها، هر چند در زایمان دشوار است، اما خود محدود کننده هستند و به محض تولد نوزاد به سرعت برطرف می‌شوند!