هالوکس والگوس (انحراف شست پا):علت، درمان، پیشگیری (کفش مناسب و …)

قوز شست پا یا هالوکس والگوس (Hallux Valgus)، برآمدگی دردناک کنارشست پا می باشد و تقریباً در یک چهارم بزرگسالان بین 18 تا 65 سال رخ می‌دهد. این وضعیت در زنان و افراد مسن شایع تر است با این حال، این وضعیت در نوجوانان نیز مشاهده شده است.

زائده استخوانی (به سبب رشد کوچک استخوان) در اطراف مفصل در قاعده انگشت شست پا ایجاد می‌شود. این مفصل به‌عنوان اولین مفصل MTP (مفاصلی که استخوانهای انگشت را به استخوان‌های بزرگتر پا متصل میکنند) شناخته می‌شود. به سبب رشد استخوانی کوچک در این ناحیه در نهایت، تغییر شکل ایجاد می‌شود. گاهی اوقات نیزدر این ناحیه ورمی دردناک و تاول مانند ایجاد شده، مایع درون آن بین تاندون و استخوان روان می‌گردد.

در موارد شدید این وضعیت، تغییر شکل شست پا می‌تواند پوشیدن انواع خاصی از کفش ها را دشوار کند که علت آن نیز فشار وارده به مفصل، یا در اثرتحت فشار بودن استخوان از سمت کفش است.

در این مقاله باهم بر علل و عوامل متداول این عارضه مروری خواهیم‌داشت، و همچنین نحوه جلوگیری از بروز این عارضه و درمان آن را بررسی می‌کنیم.

چه چیزی باعث بوجود آمدن قوز شست پا می‌شود؟

---

موارد زیر از شایع‌ترین علل بروز هالوکس والگوس می‌باشند:

•  فشار وارده به قسمت جلوی پا که باعث جابجایی استخوان اول متاتارسال پا(استخوان های کف پا) به سمت بیرون پا می‌شود.
• کفش هایی با طراحی نامناسب که بپا در آنها ناراحت است.
• عوامل بیومکانیکی می‌توانند در ایجاد هالوکس والگوس نقش داشته باشند، به‌عنوان مثال در جایی که پا سر می‌خورد به‌دلیل حفظ تعادل مجبور به وارد آوردن فشار به پای خود هستید که این امر می‌تواند موجب قوز شست پا شود.
• پوشیدن مداوم کفش‌های پاشنه‌بلند، خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد (با بالا آمدن پاشنه، فشار روی قسمت جلوی پا به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد)
•  افزایش سن فیزیکی از عوامل بروز این عارضه می‌باشد. با افزایش سن رباط‌ها قدرت خود را از دست می‌دهند.
•  افزایش طول اولین استخوان متاتارسال در پا.
• ضربه مستقیم یا ضربه به رباط‌های داخل پا یا استخوان‌های گوشه پا.
• دلایل دیگر شامل کوتاه‌شدن تاندون آشیل، تخریب مفصل، اختلالات عصبی عضلانی و بیماری‌های کمبود کلاژن می‌باشند.

علائم هالوکس والگوس روی پاها چیست؟

---

در صورت داشتن علائم زیر برای درمان هالوکس والگوس به پزشک مراجعه کنید:

• درد و تورم در مفصل انگشت شست‌ پا (این علامت بارزترین نشانه هالوکس والگوس است.)
• انگشت شست پا به سمت دیگر انگشتان پا متمایل شده و حرکت انگشتان پا را دشوار کرده‌ باشد.
• التهاب پوست در قسمت بیرونی شست پا به‌دلیل سایش بیش از حد به داخل کفش
• درد انگشت کناری شست پا به‌دلیل فشاری که از سمت شست به آن وارد می‌شود.
• مشکل در پوشیدن کفش.

علائم معمولاً با پوشیدن کفش پاشنه‌بلند یا کفش تنگ بروز می‌یابند. ابتلای بیشتر زنان به هالوکس والگوس نسبت به مردان به احتمال خیلی زیاد مربوط به پوشیدن کفش پاشنه‌بلند می‌باشد. علاوه بر این، پوشیدن کفش های نامناسب حتی اگر علت ابتلا به این عارضه نباشند هم می‌تواند علائم هالوکس والگوس را تشدید کند.

روش‌های درمان

---

درمان اولیه هالوکس والگوس جهت کاهش درد با اتکا بر اصلاح مشکلات بیومکانیکی پا می‌باشد. در مراحل بعدی با شدت درد امکان نیاز به جراحی محتمل میگردد.

یخ درمانی

هالوکس والگوس با نشستن طولانی مدت روی پاها، اغلب موجب درد و بروز التهاب می‌گردد. یخ درمانی گزینه ای عالی برای کاهش درد و التهاب است، سرما به طور موقت انتهای عصب را بی‌حس می‌کند و درد را تسکین می‌بخشد.

• چند یخ خرد شده را در یک حوله کوچک قرار دهید.
• آن را به مدت 5 تا 10 دقیقه روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید.
• 10 دقیقه استراحت کنید و 2 یا 3 بار دیگر این روند را تکرار کنید.
• از این درمان ساده تا آرام شدن درد استفاده کنید.

ماساژ 

ماساژ روزانه ناحیه آسیب دیده یکی دیگر از روشهای محبوب جهت کاهش درد و پیشگیری از این مشکل می‌باشد. این روش درمانی به افزایش گردش خون در این منطقه کمک می‌کند و علائم عمومی درد را تسکین می‌بخشد.

ماساژ منظم حتی سبب کاهش اندازه استخوان بیرون‌زده شده وهمچنین سبب می‌شود ناحیه دردناک در معرض میخچه و سفت شدن قرار نگیرد.

• مقداری روغن کرچک، زیتون یا نارگیل‌گرم را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.
• به مدت 10 دقیقه با انگشتان خود عمیق ماساژ دهید.
• تقریباً روزانه 2 تا 3 باراین کار را تکرار کنید.
• همیشه می توانید از یک ماساژدرمانگر مجرب برای کاهش سرعت رشد استخوان و یا معکوس ساختن هالوکس والگوس کمک بگیرید.

نمک حمام 

در صورت بروز درد در ناحیه شست پا می‌توانید از نمک حمام برای کاهش درد استفاده کنید. مقدار زیاد منیزیم در نمک حمام به تنظیم سطح PH در بدن کمک می‌کند ، این مسئله برای مقابله با التهاب و درد ضروری است.

استحمام با نمک حمام از بروز میخچه و سفت‌شدن و همچنین از بروز علائم مرتبط با هالوکس‌والگوس جلوگیری می‌کند.

• مقداری آب گرم در یک ظرف کوچک قرار دهید.
• یک مشت نمک به آب اضافه کنید و خوب هم بزنید.
• پای خود را در آن قرار داده و ماساژ دهید تا آب سرد شود.
• پای خود را کاملا خشک کرده و سپس آن را با روغن زیتون یا نارگیل گرم ماساژ دهید.
• این کار را حداکثر 3 بار در هفته انجام دهید.

قوزبند شست پا 

وقتی قوز شست پا تحت فشار باشد دردناک شده و بیشتر ورم می‌کند. اگر این مسئله شما را آزار می‌دهد، مقداری مول اسکین(چسب پارچه ای زخیم) را در اطراف ناحیه بیرونی شست پا قرار دهید. پزشک متخصص پا می‌تواند با تجویز بریس مخصوص در کنترل و کاهش درد پا به شما کمک کند.

وجود بدفرمی های پا موجب افزایش فشار بروی شست پای برخی افراد می‌گردد. این اشخاص می‌توانند با سفارش محصولات ارتوپدیک دست ساز ویژه خودشان این درد را کنترل کرده و کاهش دهند.

پزشک یا متخصص بیماری‌های پا می تواند به شما کمک کند تا مناسب ترین حالت را برای وضعیت قرارگیری پایتان پیدا کنید.

تمرینات پا برای هالوکس والگوس 

در بسیاری از موارد، ورزشهای مخصوص پا می‌تواند به کاهش درد و افزایش تحرک انگشتان پا کمک کند. همچنین می تواند از پیشرفت و رشد هالوکس والگوس جلوگیری کند ونیاز به جراحی را مرتفع سازد.

ورزش روزانه همچنین به تقویت عضلات ساق پا و کف پا کمک می‌کند که این امر سبب بالا رفتن قدرت پا و کاهش فشار وارده بر قسمت‌های مختلف پا اعم از شست پا می‌گردد.

• ورزش 1: روی نیمکت بنشینید و پای خود را روی یک توپ تنیس یا گلف بگذارید. توپ را زیر انگشتان خود و سپس در هرجایی از کف پا که حس سفتی دارید، بچرخانید. این تمرین را روزانه به مدت 5 تا 10 دقیقه انجام دهید.
• ورزش 2: روی صندلی بنشینید، کف پای آسیب دیده را روی کف دست خود قرار دهید، سپس انگشتان دست آزاد خود را به انگشتان پای خود گره کنید. انگشتان پا را به مدت 5 تا 10 دقیقه به عقب و جلو، بالا و سپس پایین خم کنید.
• ورزش 3: صاف بایستید و انگشتان پا را به مدت 10 ثانیه صاف قرار دهید، سپس 10 ثانیه خم شوید. چندین بار تکرار کنید.

اینها تعدادی از تمریناتی است که می توانید به راحتی در خانه انجام دهید. تمرینات مفید دیگری نیز وجود دارند که می توانید آنها را از یک متخصص بیاموزید.

جراحی هالوکس والگوس

در موارد حاد این عارضه، برای اینکه مفصل در موقعیت بهتری قرار گیرد ممکن است نیاز به جراحی باشد، اگر درمان های خانگی ناموفق بوده یا راه رفتن دردناک باشد، جراحی آخرین راه حل است.

جراحی معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود، بنابراین بیمار مجبور نیست یک شب را در بیمارستان بستری شود. اگرچه معمولاً این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد.

این روش شامل ایجاد برش در داخل مفصل انگشت شست و برداشتن استخوان اضافی و در عین حال جابجایی رباط‌ها و تاندون‌ها می‌باشد. ممکن است برای ثابت نگه داشتن استخوان‌ها از پیچ و بست‌های موقت یا دائم استفاده شود.

بعد از عمل، پا بی حرکت می ماند و اغلب به مدت 4 تا 8 هفته گچ گرفته می‌شود. استفاده از عصا نیز برای کمک به راه‌رفتن تجویز می‌شود. بعد از سپری کردن دوره نقاهت و باز کردن گچ شرایط قرارگیری استخوان‌ها بررسی می‌شود و در صورت بهبودی کم کم می‌توان حرکات عادی پا را از سر گرفت.

نکاتی برای جلوگیری از قوز شست پا یا هالوکس والگوس

---

هالوکس‌والگوس گاهی شدید می‌‌باشد، به‌طوریکه راه‌رفتن شما را دچار مشکل کرده و درد شدیدی حس می‌کنید. با این وجود، راه‌هایی به‌ منظور مقابله با این عارضه وجود دارد.

پوشیدن کفش مناسب و راحت

اگر کفش‌هایی که می‌پوشید سبب بروز درد در ناحیه قوز شست پا یا هالوکس‌والگوس می‌باشند، بهتر است از آنها استفاده نکنید. بروز درد در ناحیه قوز شست پا به‌ معنی وارد آمدن فشار به این ناحیه می‌باشد. با کم‌کردن فشار در این قسمت از پا علاوه براینکه احساس بهتری خواهید داشت، می‌توانید از پیشرفت قوز شست‌ پا نیز جلوگیری کنید.

وجود فضای کافی در قسمت جلوی کفش

اگرچه کفش‌های پهن به‌نظر شیک نمی‌آیند، اما بسیار راحت هستند و این مساله اهمیت بیشتری دارد. وجود فضای کافی در قسمت جلوی کفش این امکان را به‌وجود می‌آورد که انگشتان پا راحت باشند و فشار کمتری به ‌آنها وارد شود. به هیچ وجه از کفش‌های تنگ که موجب فشردگی انگشتان پا می‌گردند، استفاده نکنید.

از کفش‌های پاشنه‌بلند استفاده نکنید

کفش‌های پاشنه‌بلند پا را اذیت می‌کنند، بنابراین سعی کنید کمتر از آنها استفاده کنید. این کفش‌ها انگشتان پا را به هم می‌چسبانند و موجب بروز فشار در قسمت پنجه پا و تغییر شکل انگشتان می‌گردند.

از کفش‌هایی که دقیقا سایز پای شماست استفاده کنید

علاوه بر پنجه پا، در قسمت پاشنه و قوس پا هم باید احساس راحتی کنید. به‌هنگام خرید کفش مناسب چندین نکته را در نظر بگیرید. به هنگام خرید، حتما کفش را بپوشید، با آن کمی راه بروید تا مطمئن شوید که در آن احساس راحتی می‌کنید.

در نظر بگیرید که براثر راه‌رفتن در روز پاها کمی بزرگ‌تر شده، بنابراین در صورت امکان در پایان روز برای خرید کفش اقدام کنید تا کفشی دقیقا مناسب انتخاب کنید.