هفت استخوان گردن مهره‌های گردنی ستون فقرات را تشکیل می‌دهند. این بخش از ستون فقرات وزن سر را نگه می‌دارد و سر را به شانه‌ها و بدن پیوند می‌دهد. گردن درد دلایل بسیاری دارد؛ برای مثال آسیب‌دیدگی و ساییدگی دیسک‌های گردن به دردی دامن می‌زند که رو به پایین در بازو منتشر میشود. درمان‌های جراحی مانند جراحی بسته فتق دیسک گردن می‌تواند روش مناسبی برای تسکین گردن درد و یا ضعف، بی‌حسی یا درد بازو باشد.
در این مقاله با مزایا، روش انجام، خطرهای احتمالی و عوارض جانبی جراحی دیسک گردن به روش بسته با لیزر نوکلئوتومی آشنا می‌شوید. لازم به ذکر است که برای درمان فتق دیسک گردن باید به پزشک مجرب و ماهری مراجعه کنید که انواع درمان‌ها و روش‌های جراحی بسته دیسک گردن و مدیریت عوارض را به خوبی می‌شناسد. مراجعه به متخصص ماهر احتمال بروز خطرها و عوارض جانبی را کاهش می‌دهد و دوران نقاهت را کوتاه‌تر و راحت‌تر می‌کند.
فهرست مطالب
- 1 مزایای جراحی بسته فتق دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
- 2 انواع لیزرهای نوکلئوتومی مورداستفاده برای جراحی بسته فتق دیسک گردن
- 3 جراحی لیزری بسته فتق دیسک گردن برای چه بیمارانی مناسب است؟
- 4 مراحل جراحی بسته دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
- 5 عامل‌های تأثیرگذار بر دوران نقاهت جراحی بسته لیزری دیسک گردن
- 6 مدت زمان دوران نقاهت پس از جراحی بسته دیسک گردن
- 7 مراقبت‌های بعد از جراحی بسته دیسک گردن
- 8 جراحی بسته لیزری دیسک گردن برای چه افرادی مناسب نیست؟
- 9 محدودیت‌های جراحی بسته دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
- 10 نتایج جراحی بسته دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
- 11 پرسش‌های متداول
مزایای جراحی بسته فتق دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
جراحی بسته فتق دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی عمدتاً با تکیه بر رویکرد آندوسکوپی و از طریق پوست انجام میشود. برش ایجادشده روی پوست در این روش حداقل است و کمترین آسیب به عضله‌ها، رگ‌ها و عصب‌های دور ناحیه گردن وارد میشود. از دیگر مزایای این روش می‌توان به انجام شدن عمل بسته با استفاده از بی‌حسی موضعی اشاره کرد. همچنین میزان رضایت بیماران به دلیل کوتاه بودن زمان عمل بالا است.
انواع لیزرهای نوکلئوتومی مورداستفاده برای جراحی بسته فتق دیسک گردن
از لیزرهای زیر می‌توان برای جراحی بسته دیسک گردن استفاده کرد:
- Nd:YAG (لیزر نئودیمیوم دوپ شده با ایتریوم ـ آلومینیوم ـ گارنت) در نور فروسرخ؛
- Ho:YAG (لیزر هولمیوم: ایتریوم ـ آلومینیوم ـ گارنت) در نور فروسرخ؛
- لیزر Nd:YAG با فرکانس دوگانه در ناحیه نور مرئی سبز
- لیزر پتاسیم ـ تیتانیل ـ فسفات (KTP) در ناحیه نور مرئی سبز.
لیزرهای Ho:YAG و Nd:YAG بیشترین کاربرد را دارند.
جراحی لیزری بسته فتق دیسک گردن برای چه بیمارانی مناسب است؟
- بیمارانی که از کمردرد و درد منتشری شکایت دارند که عکس رادیوگرافی نشان می‌دهد فتق دیسک منشأ آن است؛
- بیمارانی که بیش از دو سال است از کمردرد رنج می‌برند و علی‌رغم بهره‌گیری از درمان‌های غیرجراحی به مدت بیش از شش ماه هیچ‌گونه بهبودی را تجربه نکرده‌اند؛
- چنانچه پزشک براساس نتایج دیسکوگرافی تشخیص بدهد که کمردرد ناشی از آسیب دیدن آنولوس فیبروزوس دیسک است؛
- بیمارانی که علائمشان پس از امتحان کردن درمان‌های غیرجراحی محافظه‌کارانه به مدت یک ماه یا بیشتر کمترین بهبودی نیافته است؛
- چنانچه بیمار، به‌ویژه بیمار مسن به اختلالی مبتلا باشد که بیهوشی عمومی را خطرناک کرده باشد.
- بیمارانی که ضایعه‌های متاستاتیک و استعداد خونریزی را در ستون فقرات ندارند؛
- بیمارانی که به اسکولیوز و رترولیستزیس مبتلا نیستند؛
- بیمارانی که به ناراحتی روانی، اعتیاد دارویی و یا نوروپاتی شدید مبتلا نیستند؛
- بیمارانی که براساس MRI دچار تغییرات فرسایشی دیسک هستند؛
- بیمارانی که ضایعه‌ای در بخشی از مهره دارند؛
- چنانچه احتمال ابتلا به عارضه‌های زیر رد شده باشد: فتق، خرد شدن دیسک، نازک شدن دیسک، ناپایداری قطعه دیسک و ساییدگی چندقطعه‌ای دیسک و
- چنانچه احتمال شکستگی، تومور و ضایعه‌های عفونی رد شده باشد.
مراحل جراحی بسته دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
- درمان دیسک گردن با جراحی بسته با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام میشود؛
- صحیح بودن سطح دیسک با استفاده از فلوئوروسکوپی C-arm بررسی میشود؛
- دیسکوگرافی انجام میشود تا بررسی شود که آیا آنولوس فیبروزوس آسیب دیده و نشانه‌های کمردرد وجود دارد یا خیر؛
- چنانچه آنولوس فیبروزوس آسیب ندیده باشد و درد ناشی از آسیب دیسک وجود نداشته باشد، جراحی متوقف میشود؛
- نقطه ورود در جایی ایجاد میشود که خط عمودی عبورکننده از مفصل‌های فاست بالایی و پایینی با خط افقی عبورکننده از فضای دیسک برخورد می‌کند. نقطه ورود معمولاً خارج از ناحیه و در فاصله 12 ـ 15 سانتی‌متری از خط میانی قرار دارد؛
- وقتی سوزن در جهت مفصل‌های فاست وارد میشود، باید زاویه محوری کمتر از 22 درجه تشکیل شود؛
- پیش از آن‌که سوزن وارد آنولوس فیبروزوس شود، باید از آندوسکوپ برای بررسی فضای بیرون سخت‌شامه، کیسه تکال و ریشه‌های عصب استفاده شود؛
- پس از آن‌که سوزن وارد آنولوس فیبروزوس شد، آسیب دیدن دیواره دیسک باید با استفاده از ماده حاجب بررسی شود؛
- جراح کاتتری را در ناحیه داخلی و زیررباطی دیواره دیسک وارد می‌کند؛
- آسیب آنولوس فیبروزوس با کوتری (سوزاندن) و استفاده از لیزرهای Ho:YAG درمان میشود و
- قطعه‌های دیسک باید با استفاده از فورسپس آندوسکوپی برداشته شود.
عامل‌های تأثیرگذار بر دوران نقاهت جراحی بسته لیزری دیسک گردن
عامل‌های بسیاری بر طول دوران نقاهت پس از جراحی بسته لیزری دیسک گردن اثر می‌گذارد. شدت عارضه و نوع جراحی مهم‌ترین عامل‌های تأثیرگذار بر دوران بهبود به شمار می‌آیند؛ از دیگر عامل‌های تأثیرگذار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سن بیمار
اگر هنوز جوان باشید، احتمالاً دوران نقاهتتان کوتاه‌تر از بیماران مسن‌تر خواهد بود. بیماران جوان معمولاً مراحل مهم دوران نقاهت را سریع‌تر از بیماران عادی طی می‌کنند. از سوی دیگر جوانان به ندرت به جراحی گردن نیاز پیدا می‌کنند.
وضعیت سلامت عمومی
چنانچه قبل از جراحی به عارضه دیگری مبتلا باشید یا سبک زندگی ناسالمی داشته باشید، دوران نقاهتتان احتمالاً طولانی‌تر خواهد بود. هرچه در زمان عمل بسته دیسک گردن با لیزر سالم‌تر باشید، دوران نقاهتتان کوتاه‌تر خواهد بود. عواملی مانند سیگار کشیدن، اضافه وزن داشتن، افراط در نوشیدن مشروبات الکلی و ابتلا به بیماری‌های مزمن دوران بهبود و زمان جوش خوردن و التیام یافتن زخم‌ها را طولانی‌تر می‌کند.
سبک زندگی
بیمارانی که سبک زندگی سالمی دارند و مرتب ورزش می‌کنند، سریع‌تر بهبود می‌یابند. البته بیمارانی که مشاغل یدی بسیار سنگین دارند، دوران نقاهت را معمولاً بسیار آهسته‌تر طی می‌کنند. اگر فعالیت بالایی داشته باشید، عموماً مدت بیشتری طول میکشد تا به سطح فعالیت قبل از عمل برگردید.
مدت زمان دوران نقاهت پس از جراحی بسته دیسک گردن
جراحی همواره دشوار است و فشار بسیاری را به بدن وارد می‌کند، البته احتمالاً هیچ عملی به اندازه جراحی گردن سخت نیست؛ چرا که مهره‌های گردنی در این عمل درگیر می‌شوند و گردن بخشی از بدن است که مسئولیت تسهیل حرکت و حمایت از سر را به عهده دارد. بنابراین جراحی گردن با شکستگی بازو که فقط به کمی استراحت و بستن آتل نیاز دارد، تفاوت بسیاری دارد.
برداشتن تمام فشار از روی گردن پس از جراحی غیرممکن است؛ یکی از دلایل طولانی‌تر بودن دوران نقاهت جراحی گردن نسبت به جراحی‌های دیگر همین است. بااین‌حال توصیه‌های مهمی وجود دارد که با رعایت کردن آنها می‌توانید دوران نقاهت را به کوتاه‌ترین زمان ممکن کاهش دهید.
البته باید از این واقعیت مطلع باشید که توصیه‌های زیر صرفاً جنبه راهنمایی دارد. به‌علاوه رعایت این توصیه‌ها باعث نمی‌شود که به‌طور معجزه‌آسایی بهبود پیدا کنید. هدف از توصیه‌های زیر این است که دوران بهبود کوتاه‌تر شود. نکته مهم‌تر این است که توصیه‌های جراح معالجتان را به دقت رعایت کنید، چون جراح برنامه خاصی را مطابق با شرایط منحصربه فردتان تهیه می‌کند. در ادامه پنج توصیه مهم را برای‌تان توضیح می‌دهیم.
محافظت
لازم است از محل جراحی و ستون فقرات در برابر فشار غیرضروری محافظت کنید؛ برای این کار باید استراحت کنید. شاید وسوسه شوید که در اولین فرصت به محل کارتان برگردید یا ورزش کنید، اما این فکر اصلاً ایده خوبی نیست. باید برای استراحت و تجدیدقوا به خودتان فرصت بدهید، چون اگر برای جراحی بیش از حد به خودتان فشار بیاورید، ممکن است جراحی واقعاً شکست بخورد. نباید به خودتان فشار بیاورید و ورزش و فعالیتهای بدنی را صرفاً پس از اجازه دادن پزشک معالجتان شروع کنید.
فیزیوتراپی
احتمالاً پس از جراحی به متخصص فیزیوتراپی معرفی می‌شوید. متأسفانه بسیاری از افراد فقط به دستورات توانبخشی گوش می‌دهند، اما به آنها عمل نمی‌کنند. اگر می‌خواهید دوران نقاهت پس از جراحی را به سرعت پشت سر بگذارید، باید برای بهبودی‌تان تلاش کنید، به برنامه توانبخشی متعهد باشید، در تمام جلسه‌های فیزیوتراپی شرکت کنید و تمرین‌های خانگی را انجام بدهید. متعهد بودن به درمان فیزیوتراپی تأثیر چشمگیری بر دوران بهبود کلی‌تان خواهد داشت.
آب‌رسانی و تغذیه
باید مطمئن شوید که خون اکسیژن کافی دارد و سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری است. به این ترتیب خون می‌تواند به راحتی جریان پیدا کند و مواد مغذی ضروری را به زخم جراحی در حال التیام برساند. شاید دوست داشته باشید که روی تخت لم بدهید و هر شب فست فود سفارش بدهید، اما این کار اصلاً خوب نیست. در عوض باید سبزی و میوه فراوان میل کنید و همیشه آب کنار دستتان داشته باشید. به این ترتیب اطمینان حاصل می‌کنید که آب موردنیاز بدن را در تمام طول روز تأمین می‌کنید، درنتیجه بدن می‌تواند با التهاب مقابله کند و سریع‌تر التیام پیدا کند.
تمیز کردن زخم جراحی
تمیز کردن زخم جراحی در صورت انجام دادن جراحی خلفی کمی دشوار است، اما اگر جراحی جلوی گردن انجام شده باشد، باید به راحتی بتوانید زخم را تمیز کنید. پزشک توصیه‌ها و راهنمایی‌های لازم را درباره مراقبت از زخم جراحی ارائه می‌دهد، دستورات پزشک را موبه مو رعایت کنید.
انجام دادن حرکات مفید برای گردن
قبلاً اشاره کردیم که نباید به خودتان فشار بیاورید، این توصیه درست است، اما درعین‌حال مهم است حرکاتی را انجام بدهید که برای گردن مفید است. همچنین باید مطمئن شوید که گردن را خشک نمی‌کنید، گردن متحرک می‌ماند و دامنه حرکتی کامل را دارد. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی آهسته در اطراف خانه کمک می‌کند تا بسیار سریع‌تر بهبود پیدا کنید.
مراقبت‌های بعد از جراحی بسته دیسک گردن
آخرین توصیه این است که مراقبت از خود را باید به محض اتمام جراحی شروع کنید. اگر می‌خواهید با بیشترین سرعت ممکن بهبود پیدا کنید، باید ایمنی و راحتی خود را تأمین کنید. پزشک معالج احتمالاً مسکن برای‌تان تجویز می‌کند و درباره مراقبت از زخم راهنمایی‌تان می‌کند. همچنین پزشک کارهایی، مانند ورزش‌های سنگین را که اصلاً نباید انجام بدهید، برای‌تان منع می‌کند. ضمناً جراح مدت زمانی را که باید مرخصی بگیرید، اعلام می‌کند.
انتظار می‌رود که پس از جراحی بسته دیسک گردن با موارد زیر روبه‌رو شوید:
- محدودیت در انجام دادن فعالیتهای خاص: خم شدن برای برداشتن چیزی یا بلند کردن جسمی سنگین‌تر از 5/3 کیلوگرم ممنوع است. بنابراین دقت کنید شبکه‌ای حمایتی داشته باشید که در انجام دادن کارهای خانه در دوران بهبود به شما کمک کند؛
- رانندگی حداقل به مدت دو هفته ممنوع است تا هم خودتان و هم عابران و رانندگان دیگر در امان بمانند و
- استحمام و دوش گرفتن باید محدود شود، چون مسلماً نمی‌خواهید جسم‌های خارجی وارد زخم شود و موجب عفونت شود. باید زمان بدهید تا بخیه‌ها زخم را ببندند. پزشک زمان استحمام بعد از عمل را تعیین می‌کند.
همچنین در صورت مواجهه با تب، خروج خون یا چرک از زخم، مشکلات تنفسی، احساس درد یا بی‌حسی یا مشکل در استفاده از سرویس بهداشتی موضوع را به سرعت به پزشک معالجتان اطلاع بدهید.
جراحی بسته لیزری دیسک گردن برای چه افرادی مناسب نیست؟
دیسکیت از نوع سپتیک (عفونی) یا اسپتیک (غیرعفونی) شایع‌ترین عارضه ناشی از جراحی بسته دیسک گردن است. دیسکیت اسپتیک پیامد وارد شدن آسیب حرارتی به صفحه‌های انتهایی مهره‌‌هاست. کنترل مناسب قدرت، فرکانس و شکاف پالس برای پیشگیری از بروز این عارضه ضروری است.
چون تبخیر رطوبت موجود در نوکلئوس پولپوزوس (هسته دیسک) هدف از انجام دادن جراحی بسته است، باید از آسیب دیدن آنولوس فیبروزوس (دیواره حلقوی دیسک) جلوگیری شود. بنابراین انتقال حرارت با استفاده از لیزرها باید در پایین‌ترین دامنه انجام شود و وقفه کافی بین انتقال‌های گرما در نظر گرفته شود.
همچنین بین هر دو دور انتقال گرما باید فاصله کافی وجود داشته باشد. دیسکیت سپتیک پیامد وارد شدن میکروب‌ها در زمان فرو کردن سوزن است. برای پیشگیری از بروز دیسکیت سپتیک لازم است ناحیه درمان به روش مناسب ضدعفونی شود. گزارش‌های متعدد حکایت از آن دارد که تجویز آنتی‌بیوتیک‌های بیشتر برای پیشگیری از بروز دیسکیت سپتیک یا عفونی مفید است.
جراحی بسته دیسک گردن در صورت وجود عارضه‌ها و شرایط زیر توصیه نمی‌شود:
- کاهش فضای دیسک بین‌مهره‌ای به کمتر از 4 میلی‌متر؛
- فتق دیسک کلسیفیه یا سخت؛
- جدا شدن قطعات دیسک؛
- ناپایداری؛
- میلوپاتی اسپوندیلوتیک گردنی همراه با اسپوندیلوز شدید یا نقص عصبی جدی؛
- فتق دیسک جابه‌جا شده با گرید بالا و
- استخوان‌سازی رباط طولی خلفی.
محدودیت‌های جراحی بسته دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
چون جراحی بسته فتق دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی فشار روی هسته دیسک را به‌طور غیرمستقیم با استفاده از فلوئوروسکوپی C-arm برمی‌دارد، مشخص شده است که عمل بسته به اندازه جراحی تسکینی کارآمد نیست. بنابراین آندوسکوپی مستقیم با استفاده از لیزر و میکروکلمپ را می‌توان به عنوان روشی جایگزین برای برداشتن ضایعه‌ها به کار برد. هرچند پژوهشگران بسیاری درباره انجام جراحی بسته پس از امتحان کردن درمان‌های مختلف گردن درد ناشی از مشکلات دیسک تحقیق کرده‌اند، تاکنون هیچ آزمایش تصادفی کنترل شده‌ای انجام نشده است. ازاین‌رو مطالعات بیشتری با استفاده از آزمایش‌های تصادفی کنترل‌شده باید برای مقایسه کردن جراحی بسته لیزری دیسک گردن با روش‌های جراحی متعارف قدیمی انجام شود.
نتایج جراحی بسته دیسک گردن با لیزر نوکلئوتومی
گزارش شده است که نوکلئوتومی غیرآندوسکوپی از راه پوست جایگزین مؤثر و کارآمدی برای جراحی باز گردن جهت درمان فتق دیسک گردن و گردن درد به شمار می‌آید. پیگیری دوساله ثابت کرده است که تکنیک غیرنافذ (بلانت) روشی ایمن و بدون عوارض جانبی جدی است که نتایج آن مشابه نتایج تکنیک اصلی است که با استفاده از سوزن انجام میشود.
پرسش‌های متداول
دوران نقاهت پس از جراحی بسته دیسک گردن چقدر طول میکشد؟
4 تا 6 هفته طول میکشد تا بتوانید فعالیتهای همیشگی را دوباره انجام بدهید. طول دوران نقاهت به نوع جراحی انجام‌شده بستگی دارد. پزشک معالجتان احتمالاً توصیه می‌کند که برای تقویت عضلات دور گردن و کمر به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید.
بیمار چه مدت پس از جراحی بسته دیسک گردن در بخش ریکاوری تحت نظر گرفته میشود؟
در بخش ریکاوری احساس خواب‌آلودگی شدیدی خواهید داشت. در واقع ممکن است حتی دوره بستری بودن در بخش ریکاوری را به یاد نیاورید. اگر جراحیتان سرپایی باشد، یک تا دو ساعت در بخش ریکاوری تحت نظر خواهید بود.
چه کارهایی را پس از جراحی گردن نمی‌توان انجام داد؟
رانندگی تحت تأثیر داروهای خواب‌آور و مخدر ممنوع است، همچنین وقتی گردن‌بند طبی بسته‌اید، نباید رانندگی کنید. بلند کردن بارهای سنگین‌تر از 3/2 کیلوگرم در دو هفته نخست پس از جراحی بسته دیسک گردن مجاز نیست. از هفته دوم تا ششم نیز نباید جسمی سنگین‌تر از 4/11 کیلوگرم بلند کنید. فعالیت جنسی در هفته اول پس از جراحی ممنوع است، پس از گذشت یک هفته در صورتی‌که مشکلی نداشتید، می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید.
برای جراحی بسته دیسک گردن چه مدت باید مرخصی بگیرم؟
اکثر بیماران می‌توانند ظرف یک هفته در محل کار حاضر شوند؛ البته افرادی که کارهای فیزیکی سنگین دارند، باید تا زمان بهبودی کامل صبر کنند. بهبودی کامل معمولاً ظرف 8 هفته به دست می‌آید، در این زمان بیماران می‌توانند فعالیتهای بدنی و ورزش‌های معمولشان را بدون محدودیت انجام بدهند.
پس از جراحی بسته دیسک گردن چطور باید بخوابم؟
بهترین حالت خوابیدن که درد پس از جراحی را کاهش می‌دهد، این است که به پشت بخوابید، زانوها را خم کنید و بالشی را زیر زانوها بگذارید یا آن‌که به پهلو بخوابید، زانوها را خم کنید و بالشی را بین پاها بگذارید.
پس از جراحی بسته دیسک گردن چطور باید موهایم را بشورم؟
تا 4 روز پس از جراحی یا مدت زمان اعلامشده از سوی جراح معالجتان نباید دوش بگیرید. زخم جراحی را پس از استحمام با زدن ضربات ملایم یک حوله تمیز خشک کنید. وقتی زیر دوش هستید به موها شامپو بزنید. دراز کشیدن در وان آب داغ یا شنا به مدت حداقل دو هفته ممنوع است.