فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
شکستگی فشاری مهره‌های کمر که به آن شکستگی مهره کمر در اثر له شدن نیز گفته می‌شود، شامل خرد شدن یا فرو ریختن یک یا چند عدد از استخوان‌های (مهره‌های) ستون فقرات می‌باشد. برآوردها نشان می‌دهد که هر ساله در حدود ۷۰۰ هزار مورد انواع شکستگی‌ستون فقرات تنها در کشور آمریکا اتفاق می‌افتد که در حدود یک سوم از آنها منجر به بروز درد مزمن کمر در آینده می‌شوند. بیش از ۸۵ درصد از این شکستگی‌ها در اثر پوکی استخوان اتفاق می‌افتد. این شکستگی‌ها می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌های پیش‌رونده ستون مهره‌ها شود که خود این عارضه موجب تغییراتی در عملکرد مکانیکی ستون مهره‌ها و افزایش خطر وقوع شکستگی‌های بیشتر در مهره‌هایی که در مجاورت مهره آسیب‌دیده قرار دارند و نیز به هم خوردن همردیفی مهره‌ها و بدشکلی و دردناک شدن آنها شود.
انواع شکستگی مهره‌ها
شکستگی مهره‌های کمر را می‌توان بر اساس مکانیزم آسیب‌دیدگی آنها به ۴ نوع اصلی تقسیم کرد که عبارتند از:
شکستگی فشاری (شکستگی گوه‌ای یا مثلثی)
این نوع شکستگی به دلیل فشرده شدن محور استخوان‌ها به تنهایی یا همراه با نیروی چرخش مهره اتفاق می‌افتد. زمانی که ستون مهره‌ها به طرف جلو یا پهلو خم می‌شود، این شکستگی رخ می‌دهد. این نوع از شکستگی به صورت ثابت است و منجر به جا به جایی مهره نمی‌شود. بنابراین، این نوع شکستگی بسیار نادر است که با آسیب‌دیدگی اعصاب همراه باشد.
ترک خوردگی
این نوع شکستگی هم شبیه به شکستگی فشاری است، با این تفاوت که ترک ایجاد شده در مهره به صورت مثلثی نیست، بلکه مهره به طور کامل و صاف ترک می‌خورد. این یک نوع شکستگی بسیار شدید است که با فرو ریختن قطعات مهره آسیب‌دیده و وارد شدن آنها به فضای کانال نخاعی همراه است. آسیب‌های عصبی و آسیب‌دیدگی طرف خلفی ستون مهره‌ها در این نوع شکستگی بیشتر اتفاق می‌افتد.
چرخش و پرتاب مهره (آسیب کمربند ایمنی یا شکستگی شانسی)
این نوع شکستگی که شامل جدا شدن کامل مهره شکسته شده است، عمدتاً ناشی از ورود نیروهای پرتاب کننده قوی به ستون مهره‌ها ایجاد می‌شود. در زمان وقوع این نوع شکستگی، ستون مهره‌ها به وسیله نیروهای پرتاب کننده، در اطراف یک محور که در داخل یا جلوی سمت قدامی ستون مهره‌ها قرار دارد، به شدت چرخش می‌یابد.
شکستگی همراه با دررفتگی مهره
این نوع شکستگی معمولاً با جا به جایی مهره شکسته یا مهره‌های مجاور آن همراه می‌باشد. علت وقوع این نوع از شکستگی، وارد آمدن چندین نیرو به طور همزمان بر روی مهره می‌باشد. این شکستگی‌ها حالت بسیار ناپایداری دارند و می‌توانند موجب آسیب‌دیدگی شدید عصب نیز بشوند.
علل شکستگی مهره‌های کمر
پوکی استخوان یکی از مهم‌ترین دلایل ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها می‌باشد. افرادی که استخوان‌های ضعیفی دارند، ممکن است فقط با خم شدن به سمت جلو، برخاستن از جای خود، عطسه کردن و یا حتی سرفه شدید دچار شکستگی مهره کمر شوند.
- آسیب‌دیدگی ستون مهره‌ها ممکن است در زمان سوانح رانندگی، زمین خوردن و یا در جریان مسابقات ورزشی اتفاق افتد.
- بیماری‌های ستون مهره‌ها از قبیل سرطان، عفونت و بافت‌مردگی بی‌خونی (آواسکولار نکروز) می‌تواند باعث ضعیف شدن مهره‌ها و شکستگی آنها شود.
شکستگی فشاری مهره کمر چگونه ایجاد می‌شود؟
این نوع شکستگی معمولاً ناشی از ضعف استخوان‌های ستون فقرات به دلیل پوکی استخوان رخ می‌دهد. همچنین، کمبود کلسیم و سایر عناصر غذایی، نقص هورمون‌ها، و مصرف مداوم برخی داروها ممکن است به ضعف استخوان‌ها و وقوع شکستگی‌های مهره منجر شود. این نوع شکستگی اغلب به علت زمین خوردن یا پرش شدید رخ می‌دهد، اما فشار ناشی از وزن بدن نیز ممکن است باعث شکستگی مهره‌ها شود. بطور معمول، این نوع شکستگی‌ها در قسمت‌های ستون فقرات سینه‌ای یا مهره‌های متوسط ستون فقرات رخ می‌دهند. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، حتی حرکات ساده‌ای مانند خم شدن یا بلند شدن از زمین می‌تواند باعث شکستگی مهره‌های کمر شود. این نوع شکستگی‌ها ممکن است به مرور زمان منجر به ایجاد چندین شکستگی مختلف در جلوی مهره‌ها شوند و باعث از هم پاشیدگی ساختار مهره‌ها یا ترک‌های طولانی مدت آنها گردد.
نشانه‌ها و علائم شکستگی مهره‌های کمر
شکستگی خفیف مهره‌های کمر ممکن است هیچ گونه نشانه‌ها و علائمی به همراه نداشته باشد. اما به طور کلی ممکن است علائم شکستگی مهره کمر بصورت زیر باشد:
- درد ناگهانی و شدید یا تیر کشیدن کمر
- کمر دردی که در هنگام ایستادن یا راه رفتن شدیدتر می‌شود.
- وقوع اسپاسم‌های مداوم عضلات کمر
- مشکل در دفع ادرار و یا مدفوع
- ضعف شدید و ناگهانی دست‌ها یا پاها
تشخیص شکستگی مهره‌های کمر
برای تشخیص شکستگی مهره‌های کمر، پزشک سئوالاتی در مورد آسیب‌دیدگی‌ها و بیماری‌هایی که احتمالاً در گذشته به آن دچار شده‌اید، از شما می‌پرسد. همچنین یک معاینه فیزیکی بر روی شما انجام می‌دهد و وضعیت ستون فقرات شما را بررسی می‌کند. ممکن است برای تشخیص دقیق این عارضه لازم باشد که یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را انجام دهید:
عکسبرداری اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی، تصویر ستون فقرات شما به وسیله یکی از این روش‌ها تهیه می‌شود. ممکن است قبل از گرفتن این عکس‌ها، یک رنگ مخصوص به شما داده شود تا تصویری با کنتراست بیشتر به دست آید و به پزشک شما کمک کند که وضعیت ستون مهره‌ها را بهتر ببیند. اگر در گذشته نسبت به مصرف این نوع از رنگ‌ها حساسیت داشته‌اید، لازم است که حتماً به پزشک خود اطلاع بدهید. دقت کنید که هنگام وارد شدن به اتاق ام آر آی نباید هیچ نوع وسیله فلزی همراه خود داشته باشید، زیرا وجود فلز می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی شدید شما شود. بنابراین اگر هر نوع اشیاء فلزی در داخل یا روی بدن شما وجود دارد، حتماً به پزشک خود اطلاع بدهید.
اسکن استخوان که از مهره‌های ستون فقرات شما گرفته می‌شود. تصاویر اسکن استخوان می‌تواند وجود شکستگی یا هر نوع آسیب‌دیدگی احتمالی دیگر از قبیل عفونت در مهره‌ها را نشان دهد.
درمان شکستگی مهره‌های کمر
در صورتی که شکستگی مهره شما از نوع خفیف باشد، ممکن است لازم باشد که مدت کوتاهی را در رختخواب استراحت کنید. همچنین ممکن است لازم باشد که به مدت ۸ تا ۱۲ هفته از بریس کمر استفاده کنید. بریس کمر می‌تواند به تسکین درد و تسریع در بهبودی مهره‌های آسیب‌دیده کمک کند. علاوه بر آن ممکن است شما نیاز به استفاده از عصا یا واکر داشته باشید. به طور کلی اقداماتی که ممکن است شما برای درمان شکستگی مهره کمر نیاز داشته باشید، شامل موارد زیر است:
داروها
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی از قبیل ایبوپروفن می‌تواند به کاهش ورم، درد و تب شما کمک کند. این داروها را می‌توان هم به صورت بدون نسخه و هم به صورت تجویزی تهیه کرد. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در برخی از افراد می‌تواند باعث بروز خونریزی معده یا کلیه‌ها شود. اگر شما از قبل داروهای رقیق کننده خون را مصرف می‌کنید، لازم است حتماً قبل از استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی با پزشک خود مشورت کنید و از بی‌خطر بودن آن مطمئن شوید. علاوه بر آن دقت کنید که همواره باید اطلاعات درج شده بر روی برچسب داروها را بخوانید و به دقت رعایت کنید.
- استامینوفن که شدت درد و تب شما را کاهش می‌دهد.
- داروهای مسکن تجویزی
- بیوفسفونات‌ها و کلسیتونین ممکن است برای کمک به تقویت استخوان‌های شما برایتان تجویز شود. علاوه بر آن، این داروها می‌تواند درد ناشی از شکستگی مهره‌ها که در اثر پوکی استخوان ایجاد شده است را تسکین دهد و خطر وقوع شکستگی‌های بیشتر را نیز کاهش دهد.
استفاده از بریس
بریس یکی از روش‌های معمول درمان برخی از نوع‌های شکستگی مهره کمر است. استفاده از بریس باعث حمایت از کمر و محدود کردن حرکت آن می‌شود. این وسیله به صورت اختصاصی برای هر بیمار طراحی و ساخته می‌شود تا از خم شدن کمر به سمت جلو و ایجاد فشار زیاد بر روی استخوان شکسته جلوگیری کند. با این حال، در مورد مزایای استفاده از بریس‌های کششی، نظرات متخصصان تفاوت دارد و برخی معتقدند که استفاده طولانی مدت از این بریس‌ها ممکن است باعث افزایش فشار در قسمت پشتی ستون مهره‌ها شود.
درمان فیزیکی
گرما درمانی
استفاده از گرما یا سرما در محل موضع آسیب‌دیده می‌تواند به طور موقتی باعث تسکین درد و ناراحتی شود.
ماساژ درمانی
استفاده از ماساژ درمانی می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی ناشی از بافت‌های نرم واقع در اطراف مهره شکسته کمک کند. علاوه بر آن، ماساژ می‌تواند باعث کاهش ورم و گرفتگی ماهیچه‌ها هم در محل آسیب‌دیدگی و هم در ساختارهای حمایت کننده اطراف آن شود. در صورتی که برنامه ماساژ درمانی به درستی و توسط درمانگران باتجربه انجام شود، بیمار می‌تواند هر چه سریع‌تر سلامتی و قابلیت تحرک خود را به دست آورد و ماهیچه‌های حمایت کننده از موضع آسیب‌دیده را به خوبی تقویت نماید.
طب سوزنی
طب سوزنی برای شکستگی استخوان‌ها در محل نقاطی که در اطراف موضع آسیب‌دیده یا در امتداد مسیرهای خاصی به نام خطوط مریدین (Meridian) قرار دارند، انجام می‌شود و به کاهش ورم و التهاب کمک می‌کند.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)
روش TENS می‌تواند برای تسکین درد در بیمارانی که دچار شکستگی فشاری مهره‌های کمر شده‌اند، مورد استفاده قرار گیرد. در این روش از جریان‌های الکتریکی ضعیف برای تحریک اعصاب با هدف درمان عوارض مختلف استفاده می‌شود. روش TENS در اغلب موارد به عنوان راهکاری برای کنترل درد مورد استفاده قرار می‌گیرد. امواج الکتریکی که در اين روش به بدن ارسال می‌شود، از طریق پوست و بافت‌های نرم زیر آن به پایانه‌های عصبی می‌رسد.
برنامه ورزشی منظم
داشتن یک برنامه ورزشی منظم و اصولی برای افزایش قدرت ماهیچه‌های کمر ضروری است. ورزش‌های اختصاصی برای حرکت دادن مجدد کمر بعد از یک دوره طولانی که به خاطر آسیب‌دیدگی بی‌تحرک بوده است، برای جلوگیری از عوارض این بی‌تحرکی اهمیت زیادی دارد. ورزش‌های تقویت کمر می‌تواند در اصلاح ناهنجاری‌های شکل کمر نیز مؤثر باشد. ورزش‌های کشش کمر باید ترجیحاً بیشتر از ورزش‌های چرخش شکم انجام شود.
ورزش‌هایی برای کمک به تحمل وزن
این گونه ورزش‌ها به عنوان مهم‌ترین روش برای جلوگیری از پیشرفت عارضه پوکی استخوان شناخته می‌شود. دقت کنید که حرکات دراز و نشست و بشین –پاشو را به هیچ وجه نباید انجام داد. بسیاری از متخصصین معتقدند که ورزش پیلاتس دارای نرمش‌ها و حرکات فیزیکی بسیار مفیدی می‌باشد. اگر بیمار دچار مشکلاتی در حفظ تعادل خود شده باشد، ورزش تای چی چوان برای کمک به جلوگیری از زمین خوردن او بسیار مفید است.
ورزش‌های غیر آسیب‌زا
ورزش‌هایی از قبیل شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی را می‌توان به منظور افزایش قدرت عضلات پایین کمر و بالاتنه انجام داد. اما از انجام ورزش‌های آسیب‌زایی از قبیل دو و میدانی، والیبال و بسکتبال باید اجتناب شود.
ورزش‌های تقویتی
در دوره زمانی درمان شکستگی مهره‌ها، بهبود پایداری کمر از طریق تقویت عضلات ناحیه پایین کمر و نیز عضلات بالاتنه از اهمیت زیادی برخوردار است.
کار درمانی
از این روش اصولاً برای بیمارانی که در مدت درمان خود در بیمارستان بستری هستند، استفاده می‌شود.
تفریح درمانی
از این روش درمانی هم اصولاً برای بیماران بستری شده استفاده می‌شود. تفریح درمانی در کنار کار درمانی یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه انتقال بیمار از وضعیت بستری به وضعیت سرپایی و عادی را تشکیل می‌دهد.
عمل جراحی
در صورتی که علائم شکستگی فشاری ستون فقرات از قبیل درد، ضعف و بی‌حسی اندام‌ها با استفاده از سایر روش‌های درمانی برطرف نشود، ممکن است لازم باشد که بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد. انجام عمل جراحی می‌تواند وضعیت ستون مهره‌های شما را پایدارتر کند و به کاهش فشار وارد بر اعصاب نخاعی در اثر شکستگی مهره‌ها کمک کند. مهم‌ترین روش‌های جراحی که برای درمان شکستگی مهره‌های کمر استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- ورتبروپلاستی
- کیفوپلاستی
- جراحی باز
تزریق‌های مفید برای شکستگی کمر بدون آسیب نخاعی
اوزون تراپی
اوزون تراپی درمان موثری است که در آن اکسیژن مستقیماً در ناحیه‌هایی تزریق می‌شود که برای بهبود یافتن نیاز به گردش خون مناسب دارند. اوزون تراپی درمانی کم‌تهاجم است که در آن گاز اوزون، گازی با سه اتم اکسیژن، مستقیماً در بافت ملتهب تزریق می‌شود. اوزون با افزایش دادن جریان خون و فعالیت فیبروبلاست‌ها و کندروبلاست‌ها و برانگیختن سلول‌ها به تولید کلاژن و غضروف، درد را، حتی درد ناشی از ساییدگی غضروف مفاصل، را تسکین می‌دهد. اوزون مشکلات اصلی شایع در تقریباً تمام بیماری‌ها، یعنی مشکلات مربوط به اکسیژن رسانی، گردش خون و عملکرد سیستم ایمنی، را برطرف می‌کند.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال ترانس فورمینال کمری
تزریق استروئید در فضای اپیدورال ترانس فورمینال به عنوان یک روش درمانی موثر برای حل مشکلات مختلف کمر و پایین کمر شناخته می‌شود. این تزریق ساده‌ای درمانی است که به دلیل کم بودن درد، به ندرت به آرام‌بخش نیاز دارد. در این روش، بیمار بر روی تخت رادیوگرافی دراز می‌کشد و بالش زیر شکم او قرار می‌گیرد تا به راحتی ترتیب داده شود. پوست در محدوده دیسک درگیر با استفاده از ماده ضدعفونی و یک داروی مشابه آنچه در دندانپزشکی استفاده می‌شود، بی‌حس می‌شود. سپس، متخصص سوزن را در کنار ریشه عصبی در ناحیه ستون فقرات فرو می‌کند، زیرا این نقطه مرکزی برای درک و پردازش محرک‌های درد است. این اتصال بسیار حیاتی برای انتقال و پردازش سیگنال‌های درد در نخاع می‌باشد و تزریق استروئید و مسکن در این ناحیه، انتقال سیگنال درد را کاهش می‌دهد. به دلیل حساسیت مکان تزریق، انجام این روش تحت هدایت فلوئوروسکوپی ضروری است.
تزریق در مفصل فاست
بلوک مفصل فاست با هدف تشخیص یا تسکین درد انجام می‌شود. چنانچه منشأ درد غضروف محافظ یا کپسول روان کننده مفصل فاست باشد، بلوک فاست توصیه می‌شود. درد مفصل فاست معمولاً پی‌آمد آسیب‌دیدگی یا فرسایش و تحلیل رفتن غضروف در اثر افزایش سن است. متخصص محلول حاوی استروئید و داروی بی‌حسی موضعی و یا سرم نمکی (محلول سالین) را تحت هدایت فلوئوروسکوپی (رادیوگرافی زنده) در مفصل تزریق می‌کند. اگر تزریق درد را تسکین دهد، پزشک متوجه می‌شود که این مفصل خاص منشأ مشکل است.
ابلیشن رادیوفرکوئنسی
در درمان رادیوفرکانسی از حرارت تولید شده توسط امواج رادیویی برای تخریب عصب‌های مرتبط با مفصل فاست، در کنار بخش تحتانی ستون فقرات استفاده می‌شود. رادیوفرکوئنسی از انتقال درد به بقیه بدن جلوگیری می‌کند. رادیوفرکوئنسی پس از چند سری بلوک عصبی و اطمینان از مشکل‌ساز بودن مفصل فاست توصیه می‌شود. متخصص سوزن را با توجه به تصاویر فلوئوروسکوپی در کنار یکی از دو عصب مفصل فاست فرو می‌کند. پس از بی‌حس شدن موضع درمان، عصب به مدت یک و نیم دقیقه انرژی RF را دریافت می‌کند. سپس متخصص سوزن را جابجا می‌کند و عصب دیگر را هدف می‌گیرد. درد باید پس از عمل از بین برود. با این حال ممکن است عصب‌ها پس از ۶ ماه دوباره رشد کند. برای پیشگیری از عود درد یا کاهش درد به بیمار توصیه می‌شود که از درمان طب فیزیکی یا ورزش درمانی برای تقویت عضلات اطراف مفصل فاست بهره بگیرد. اگر درد دوباره شروع شود، می‌توان درمان رادیوفرکانسی را تکرار کرد.
در هنگام خواب چگونه می‌توانم درد کمر را کنترل کنم؟
- بر روی تشک‌های آبی نخوابید، زیرا این تشک‌ها نمی‌توانند حمایت کافی برای ناحیه کمر تأمین کنند.
- برای خوابیدن از یک تشک سفت استفاده کنید. همچنین میتوانید براي سفت‌تر شدن تشک خود، یک قطعه تخته چند لایی (پلی وود) به ضخامت ۱ تا ۵/۲ سانتی‌متر در فاصله بین سطح تشک و جعبه فنرهای آن قرار دهید.
- سعی کنید همیشه به پهلو بخوابید و یک بالش در بین زانوهای خود بگذارید. این کار باعث کاهش فشار وارد بر کمر شما خواهد شد. همچنین میتوانید بر روی پهلوی خود بخوابید و یک یا هر دو زانوی خود را خم کنید و یک بالش در بین آنها بگذارید. یک حالت مناسب دیگر برای خوابیدن آن است که روی شکم بخوابید و یک بالش در زیر ناحیه کمربند قرار دهید.
چه زمانی باید به پزشک مراقب سلامت مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- احساس گرسنگی نمی‌کنید، اما وزن شما مرتباً در حال کم شدن است.
- به دلیل کمر درد نمی‌توانید استراحت و خواب راحتی داشته باشید.
- دچار درد و ورم کمر شده‌اید و این علائم به طور مرتب بدتر می‌شود یا با گذشت زمان برطرف نمی‌شود.
- پرسش‌ها یا نگرانی‌های خاصی در مورد بیماری یا مراقبت‌های اختصاصي خود دارید.
