پا چنبری یا کلاب فوت (کجی یا چرخیدگی پا) یک اصطلاح عمومی برای توصیف حالت غیرطبیعی پا می‌باشد. در این بیماری علائم زیر (از خفیف تا شدید) می‌تواند وجود داشته باشد:
- پا (به‌خصوص پاشنه پا) معمولاً کوچک‌تر از اندازه طبیعی است.
- ممکن است پا به سمت پایین برگشته باشد.
- ممکن است جلوی پا به سمت پای دیگر چرخانده شده باشد.
- ممکن است پا چرخیده شده و در موارد شدیدتر، کف پا به سمت بالا تغییر حالت دهد.
اکثر مبتلایان به پا چنبری از بدو تولد (پا چنبری مادرزادی) به این عارضه مبتلا هستند. پا چنبری (کلاب فوت) می‌تواند در یک یا هر دو پا ایجاد شود. تقریباً در نیمی از نوزادان مبتلا به پا چنبری، هر دو پا درگیر است. اگرچه پا چنبری بدون درد است ولی درمان باید بلافاصله آغاز شود. هم‌زمان با رشد نوزاد، پا چنبری می‌تواند مشکلات قابل‌توجهی ایجاد نماید. اما با درمان به‌موقع، کودکان مبتلا به آن قادر خواهند بود به زندگی عادی خود بازگردند.
فهرست مطالب
علتها و دلایل پا چنبری (کلاب فوت)
در برخی موارد، پا چنبری (کلاب فوت) فقط نتیجه موقعیت کودک در رحم مادر (پا چنبری وضعیتی) است. اما در اغلب موارد پا چنبری (کلاب فوت) حاصل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است که به‌خوبی شناخته‌نشده‌اند. اگر کسی در خانواده شما مبتلا به پاچنبری (کلاب فوت) باشد، شانس ابتلای فرزند شما افزایش خواهد یافت. همچنین اگر فرزند شما مبتلا به عوارض پا چنبری باشد، احتمال ابتلای فرزند دوم نیز افزایش خواهد یافت. پاچنبری (کلاب فوت) مادرزادی می‌تواند به بیماری‌های دیگری نیز مربوط باشد، مانند بیرون‌زدگی نخاع یا اسپینا بیفیدا. در این شرایط نوزاد باید جهت بیماری‌های دیگر نیز تحت معاینه و ارزیابی قرار بگیرد. همچنین پا چنبری (کلاب فوت) می‌تواند نتیجه مشکلات سیستم عصبی، عضلانی و استخوان‌ها باشد، مانند سکته و یا آسیب‌های مغزی.
علائم و نشانه‌های پا چنبری (کلاب فوت)
پا چنبری (کلاب فوت) در نوزادان بدون درد است، اما درنهایت می‌تواند باعث بروز ناراحتی شود و ممکن است ناتوانی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. در صورت عدم درمان، پاچنبری (کلاب فوت) اصلاح نمی‌شود. پا پیچ‌خورده باقی خواهد ماند و ممکن است پای آسیب‌دیده کوتاه‌تر و یا کوچک‌تر از پای سالم شود. همگام با رشد کودک این علائم واضح‌تر و بیشتر می‌شوند. همچنین انتخاب کفش مناسب و شرکت در بازی‌ها برای کودک دشوار می‌شود. درمان به‌هنگام پس از تولد می‌تواند به برطرف شدن این مشکلات کمک نماید.
تشخیص پا چنبری (کلاب فوت)
گاهی اوقات سونوگرافی از نوزاد زمانی که در رحم مادر قرار دارد، می‌تواند پا چنبری (کلاب فوت) را مشخص سازد. اغلب بر اساس ظاهر و تحرک دست‌وپا، پزشک پس از تولد می‌تواند پاچنبری (کلاب فوت) را از روی ظاهر پا تشخیص دهد. در برخی موارد، به‌خصوص اگر پا چنبری (کلاب فوت) در اثر موقعیت نامناسب کودک در رحم مادر (پا چنبری وضعیتی) ایجادشده باشد، پا انعطاف‌پذیر است و می‌تواند پس از تولد، به وضعیت طبیعی یا نزدیک به وضعیت طبیعی خود بازگردد. در موارد دیگر، پا سفت و یا سخت‌تر است و عضلات پشت ساق پا بسیار انعطاف‌ناپذیر می‌شوند. ممکن است اشعه X برای تشخیص این بیماری کمک‌کننده نباشد. زیرا که تراکم استخوانی پا و مچ پای کودک به‌طور کامل شکل نگرفته است، بنابراین ممکن است اشعه ایکس به‌خوبی وضعیت استخوان‌ها معلوم نباشد.
درمان پا چنبری (کلاب فوت)
روش پونستی (Ponseti)
روشی به نام روش پونستی، درمان اصلی پاچنبری (کلاب فوت) می‌باشد. تجربه نشان داده در مقایسه با درمان‌های دیگر، نتایج این روش مؤثرتر و زمان اثر آن بیشتر است. روش پونستی شامل جلسات درمانی هفتگی توسط یک متخصص است که پای کودک را از طریق درمان دستی، به‌تدریج اصلاح می‌نماید. سپس پا گچ گرفته می‌شود تا موقعیت جدید پای کودک حفظ شود. در هر هفته پس از جلسه درمانی گچ پا تغییر می‌کند، به صورتی که پس از هر تغییر، رفته‌رفته پای کودک شما تغییر حالت خواهد داد. به‌طور متوسط از پنج یا شش گچ استفاده می‌شود، اما بسته به شرایط کودک شما ممکن است تعداد آن کمتر یا بیشتر شود. کودک شما در طی این روش آسیبی نخواهد دید، این روش درمانی کاملاً تدریجی و ملایم است. نوزادان اغلب گریه می‌کنند، اما معمولاً گریه آن‌ها به درد مربوط نمی‌شود.
روش فرانسوی
با استفاده از این روش درمانی، پزشک پای کودک شما را کشیده و در موقعیت صحیح خود قرار می‌دهد، سپس از یک باند یا آتل مخصوص استفاده می‌کند تا وضعیت موجود را تثبیت کند. معمولاً این روش درمانی بعد از تولد آغاز می‌شود. پیوسته به مدت 2 ماه کودک تحت درمان قرار می‌گیرد و پس‌ازآن تا 6 ماهگی از تعداد دفعات درمان کاسته می‌شود. بعدازاین، شما می‌توانید از تمرینات کششی و آتل‌های شبانه برای پای کودک خود استفاده نمایید تا زمانی که کودک راه رفتن را شروع نماید.
چکمه و نوار
پس از درمان، کودک شما نیاز به پوشیدن چکمه‌های خاص دارد که توسط یک نوار به یکدیگر متصل شده‌اند. این چکمه‌ها پای کودک را کمی به سمت خارج نگه می‌دارد، عرض نوار تقریباً معادل عرض شانه است. پوشیدن این چکمه‌ها از بازگشت مجدد پاچنبری (کلاب فوت) جلوگیری می‌کند.
نیاز است چکمه‌ها 23 ساعت در روز به مدت سه ماه (می‌توان تا یک ساعت در روز، آن‌ها را خارج کرد، بنابراین در این زمان می‌توانید به نظافت کودک خود بپردازید) استفاده شوند. پس‌ازآن فقط در شب و هنگام خوابیدن، استفاده می‌شوند تا زمانی که کودک به چهار یا پنج سالگی برسد. در طول روز می‌توان از کفش‌های عادی استفاده نمود. فرزند شما هم‌زمان با سایر کودکان باید راه رفتن و دویدن خود را آغاز نماید. بسیار مهم است که به میزان ذکر شده چکمه‌ها پوشیده شوند، در غیر این صورت ممکن است پا به حالت قبلی بازگشته و مجبور شویم درمان را دوباره از اول آغاز نماییم.
درمان جراحی
جراحی کودکان با پاچنبری (کلاب فوت) مادرزادی بهتر است قبل از سن راه رفتن آن‌ها انجام شود. به تأخیر انداختن این زمان جایز نیست. هدف عمل جراحی افزایش وتر پاشنه و اصلاح قسمت قدامی و تحتانی پا می‌باشد. جراحی پا چنبری (کلاب فوت) می‌تواند پس از سن 1 سالگی انجام بپذیرد. بااین‌حال به‌طورمعمول نتایج عمل کمتر رضایت‌بخش است.
عود بیماری
گاهی اوقات، پا چنبری (کلاب فوت) می‌تواند بازگردد. تخمین زده می‌شود در میان هر 10 مورد، یک یا دو نفر بیماری‌شان عود می‌کند. این اتفاق اغلب در زمان استفاده از چکمه و نوار رخ می‌دهد. اگر مراحل درمانی به‌طور دقیق پیگیری نشوند، احتمال بازگشت پا چنبری (کلاب فوت) وجود دارد. ممکن است لازم باشد برخی از مراحل درمان تکرار شود، برای مثال، ممکن است نیاز باشد پا دوباره تحت درمان دستی قرارگرفته و یا گچ گرفته شود. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است جراحی لازم باشد.
