تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
خشکی زانو زمانی رخ می دهد که حرکت مفصل زانو ، در اثر آسیب یا التهاب، با مشکل مواجه شود. هر چیزی که باعث محدود شدن حرکت مفصل زانو شود مانند قفل کردن زانو ، خشکی زانو را در پی خواهد داشت.علت قفل کردن مفصل زانو ممکن است وابسته به عامل های مختلفی باشد.
آناتومی
در حفظ ثبات و عملکرد مفصل زانو، چهار رباط اصلی وجود دارند: رباط صلیبی خلفی و قدامی، رباط جانبی داخلی و جانبی. همچنین، دو قطعه غضروف به نام مینیسکوس نیز در این مفصل وجود دارند که استخوان‌های مفصل زانو را قادر به حرکت نسبت به یکدیگر می‌کنند. هرگونه آسیب به این ساختارها می‌تواند منجر به محدودیت حرکت زانو شود.
علائم خشکی زانو
خشکی زانو می‌تواند با علائمی همراه باشد که بسته به نوع بیماری متفاوت است. بیماری که باعث ایجاد خشکی زانو می‌شود می‌توانند علائم دیگری در سایر بخش‌های بدن بوجود آورند.
این خشکی زانو می تواند همراه با علائم دیگر بر روی زانو تاثیر بگذارد، از جمله این علائم :
- خونریزی
- تغییر شکل مفصل
- بی‌ثباتی مفصل
- ضعف عضلانی یا اسپاسم
- درد، چه در حال استراحت چه در حین انجام حرکتی خاص که می‌تواند به شکل گرفتگی، سوزش، تیر کشیدن یا خارش ، نمود یابد.
- قرمزی ، گرمی یا ورم
خشکی زانو ممکن است با علائمی دیگر که به سایر بخش‌های بدن مرتبط هستند، همراه باشد. از جمله این علائم:
- تب
- ضعف عضلانی
- درد یا تورم در سایر مفاصل
در بعضی موارد، خشکی زانو می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد، که می‌بایست فورا به صورت اورژانسی ارزیابی شوند. علائمی که باید جدی در نظر گرفته شوند:
- سردی پاها، به همراه ضعف یا فقدان نبض
- تب بالا ( بیشتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت)
- از دست دادن حس در ساق پا
- شکستگی آشکار یا تغییر شکل استخوان
- فلج یا ناتوانی در حرکت دادن بخشی از بدن
- خونریزی شدید
- درد غیر قابل کنترل
علل ایجاد سفتی زانو
سفتی یا خشکی زانو ، اغلب در اثر آسیب به زانو، یا یک فرایند التهابی مثل آرتروز مفصل، بوجود می‌آید.
علل آسیب‌زا
خشکی زانو ممکن است در اثر آسیب به مفصل یا بافتهای اطراف، بوجود آید. این آسیب‌ها شامل موارد زیر است:
- خونریزی در داخل فضای مفصلی (همارتروز )
- شکستگی هر یک از استخوان‌های زانو
- قطعاتی از استخوان یا غضروف که در فضای مفصلی باقی مانده
- پیچ خوردگی و کشیدگی
- پارگی یا کشیدگی رباط
- التهاب تاندون
- پارگی تاندون
- پارگی رباط یا مینیسک (غضروف)
علل التهابی
خشکی زانو می‌تواند در اثر بیماری به وجود آید که این بیماری منجر به التهاب در مفصل زانو یا اطراف آن شده است. از جمله این بیماری‌ها :
- آبسه
- التهاب مفاصل بین مهره‌های ستون فقرات
- بوروسیت یا آماس کیسه های مفصلی (التهاب کیسه بورسا که از مفصل حمایت می‌کند)
- نقرس ( نوعی آرتروز که در اثر تجمع اوریک اسید در مفاصل به وجود می‌آید) و شبه نقرس
- آرتروز
- ورم مفاصل پسوریاتیک (آرتروز مرتبط به پسوریازیس پوست)
- رماتیسم مفصلی بیماری خود ایمنی مزمن که با التهاب مفصل خود را بروز می‌دهد)
- لوپوس (اختلالی که در آن بدن به بافتها و سلولهای سالم خود حمله می‌کند)
علل جدی و مهلک
گهگاه، خشکی زانو، می تواند نشانه یک بیماری جدی یا کُشنده باشد که نیاز به ارزیابی فوری دارد :
- تومور استخوان
- عفونت استخوان
- آرتروز عفونی
تشخیص
تشخیص خشکی زانو معمولاً با استفاده از روش‌های تصویربرداری مختلف صورت می‌گیرد. این شامل رادیوگرافی، اشعه ایکس ساده، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، استفاده از آتل (آزمون‌های عملکرد زانو)، تمرینات فیزیوتراپی، نمونه‌برداری و دیگر روش‌های تشخیصی می‌شود.
تصویربرداری رادیوگرافی
اشعه ایکس ساده
تصویر برداری رزونانس مغناطیسی ( ام.آر.آی) رایج‌ترین روش برای تشخیص پارگی مینیسک و رباط زانو می‌باشد.
استفاده از آتل ( اسپیلینت) : اغلب برای پیچ‌خوردگی، کشیدگی و شکستن به کار می‌رود
درمان خشکی زانو
از جمله درمان‌های مناسب برای خشکی زانو ، استفاده از داروهای ضد التهاب،استراحت ،یخ‌گذاری بر روی زانو، و پوشیدن زانو بند طبی است.
PRICE اصل
*محافظت از اندام. در مراحل اولیه خشکی زانو، پیروی از اصول زیر می‌تواند به شما کمک کند.
*با استفاده از یک زانو بند از آسیب بیشتر به مفصل، جلوگیری کنید.
*استراحت. از انجام فعالیتهای شدید خودداری کرده اما حرکت‌های آرام پا را ادامه دهید تا مفصل، خشک نشود.
*یخ گذاری. استفاده مداوم از یخ می تواند به کاهش تورم و خشکی مفصل کمک کند.
*فشار. بانداژهای مخصوصی طراحی شده‌اند که از زانو محافظت می‌کند و تورم را کاهش می دهند.
*بالا نگه داشتن اندام. بالا نگه داشتن پا ، کمک می‌کند که مایع اضافی در مفصل، تخلیه شود.
داروهای ضدالتهاب
داروهای ضدالتهاب می‌تواند به کاهش درد و التهاب در زانو و درمان خشکی مفصل زانو کمک کند.
مکمل‌ها
مکمل‌های مختلفی برای کاهش علائم خشکی و آرتروز وجود دارد. از رایج‌ترین مکمل‌ها می‌توان به امگا۳، گلوکوزامین، و کوندروتین اشاره کرد.
درمان فیزیکی
درمان شامل تمرینات مختلفی می شود که با تقویت عضلات همسترینگ و چهار سر ران، به کاهش فشار بر روی زانو کمک می کند.
آمپول
*آمپول کورتیزون: برای درمان خشکی زانو ، پزشک می‌تواند آمپولهایی مثل کورتیزون را تجویز کند. این نوع از آمپول که حاوی استروئید است برای کاهش تورم زانو مناسب می باشد.
*آمپولهای روان‌کننده: به بازگرداندن حرکت مفصل کمک می‌کند. این نوع از آمپول‌ها، بهترین گزینه برای کسانی است که آرتروز حاد ندارند.
حرکات کششی برای رفع خشکی زانو
اسکات یک پا (جمع کردن یک پا)
تمرینات توسعه یافته توسط پزشکان می‌توانند به کاهش درد و بهبود عملکرد زانو کمک کنند. یکی از تمریناتی که می‌توانید انجام دهید به شرح زیر است:
در مقابل پله‌ها ایستاده و پاهایتان را به یکدیگر نزدیک کنید. پای سالم را روی پله پایین بگذارید و وزن بدن خود را روی آن قرار دهید. زانوی آسیب‌دیده را خم کنید در حالی که زانوی دیگر را صاف نگه می‌دارید. پاشنه پای سالم را روی زمین بگذارید و پای آسیب‌دیده را صاف کنید. به حالت اول بازگردید و تمرین را تکرار کنید.
قبل از شروع هر تمرین، توصیه می‌شود با پزشک یا متخصص فیزیوتراپست مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که تمرینات مناسبی برای شرایط شما هستند و به درستی انجام می‌شوند. همچنین، اجرای هر تمرین را با دقت شروع کنید و در صورت وجود درد یا عدم راحتی، فوراً متوقف کنید و با پزشک خود مشورت کنید.
کشش عضلات چهار سر
با تقویت عضلات پا، از خشکی مفصل زانو و درد زانو بکاهید. در کنار دیوار بایستید و یک دست را روی دیوار بگذارید تا بتوانید تعادل خود را حفظ کنید. روی پای آسیب‌دیده بایستید در حالی که ساق پا را با یک گرفته‌اید زانو را خم کنید. پا را در همین حالت نگه دارید و سعی کنید پاشنه را به باسن نزدیک کنید. زانوها را کنار یکدیگر نگه داشته و به جای اینکه پاها را به عقب بکشید ،سعی کنید باسن را به سمت آن فشار دهید. حدودا سی ثانیه در این حالت بمانید و در صورت لزوم این حرکت را در سمت دیگر بدن تکرار کنید.
حرکات کششی ساق پا
با فاصله حدودا سی سانتی‌متر ، روبروی دیوار بایستید. با پای آسیب‌دیده یک گام بزرگ رو به عقب بردارید. در حالی که پاشنه پا را روی زمین نگه می‌دارید، به دقت زانوی آسیب‌دیده را خم کنید. در پشت زانو و پا باید کشیدگی را احساس کنید. در صورت تمایل این کار را با سمت دیگر تکرار کنید.
حرکات کششی عضله همسترینگ
حرکات کششی بر روی عضله همسترینگ، می تواند به کاهش درد و سفتی مفصل زانو کمک می‌کند. روی یک حوله یا پتو، دراز بکشید، در حالی که پاها را صاف کرده اید زانو را با زاویه ۴۵ درجه خم کنید . پای آسیب‌دیده را بالا بیاورید و تا جایی که می توانید پاشنه پا را به سمت بالا بکشید. اگر نمی‌توانید زانو را صاف نگه دارید پشت ران را با دو دست، بگیرید. ۳۰ ثانیه نگه دارید، سپس با احتیاط پای خود را پایین بیاورید. در صورت تمایل این حرکت را با پای دیگر تکرار کنید.
دستکاری
در بعضی موارد، جراح با دستکاری زانو، بافت آسیب‌دیده را جدا می‌کند. این کار تحت بیهوشی یا بی‌حسی انجام می گیرد.
جراحی
جراحی آرتروسکوپی یک روش کمتر تهاجمی است که بسیاری از جراحان برای برداشتن بافت آسیب‌دیده از طریق ابزارهای آرتروسکوپی استفاده می‌کنند. این روش از جراحی باز کمتر تهاجمی و موثرتر به نظر می‌رسد. در موارد حاد، که نیاز به تداخل بیشتری با بافتها وجود دارد، ممکن است جراحی باز لازم باشد. پس از هر نوع جراحی، فیزیوتراپی معمولاً جهت بهبود عملکرد و بازگشت به فعالیتهای روزمره توصیه می‌شود.
