درمان آب آوردن و تورم زانو بدون جراحی

تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲

بیماری آب آوردن زانو که معمولاً در آن مفصل زانو به دلیل تجمع بیش از حد مایعات متورم می‌شود. وقتی مایع اضافی در مفصل زانو شروع به جمع شدن می‌کند، باعث ایجاد ورم زانو و همچنین درد در این ناحیه می‌شود. آب آوردن زانو با نام مایع آوردن زانو نیز شناخته می‌شود. بعضی پزشکان حتی از آن به عنوان ترشح زانو نیز یاد می‌کنند. این عارضه در افراد کهن‌سال بسیار شایع است و به علت ضعیف شدن مفصل زانو اتفاق می‌افتد. دلایل بسیاری برای این انباشتگی مایع در زانو وجود دارد. این عارضه علاوه بر ناراحتی می‌تواند منجر به اثراتی شود که در این صورت بیمار نیاز به درمان فوری پیدا می‌کند.

علت‌ها و دلایل تورم زانو

«تورم» تنها یک اصطلاح است که به افزایش اندازه و سایز یک قسمت از بدن اشاره می‌کند. در مورد علت ورم زانو ، اکثر تورم‌های مشاهده شده با عفونت (پاسخ سیستم ایمنی بدن به عفونت، افزایش حجم بافت و قرمزی ناحیه را به دنبال دارد) و حبس مایع (افزایش مایع در مفصل بدون راه خروج از آن) همراه است. وقتی تورم ناحیه زانو ناشی از تجمع مایعات باشد، این تورم افیوژن زانو یا آب آوردن زانو نامیده می‌شود.

آب آوردن زانو/ افیوژن زانو

برخلاف اعتقاد عمومی، مایع محبوس در زانو اغلب آب نیست. نوع مایع محبوس در زانو بسته به نوع مشکلات زانو متفاوت است. به عنوان مثال، یکی از دلایل رایج آب آوردن زانو، نقرس است که در نتیجه افزایش اسید اوریک در خون رخ می‌دهد.

بیشترین موارد آب آوردن زانو به دلیل بزرگ شدن “بورسا” یا یک کیسه پر از مایع در ناحیه مفصلی است. این کیسه پر از مایع سینوویال است و در مفصل قرار دارد تا در حین حرکت مفصل، حالت لغزندگی آن را حفظ کند.

همچنین، حبس خون در مفصل می‌تواند به آب آوردن زانو منجر شود. در موارد زیاد، تجمع خون در مفصل ناشی از آسیب‌های فیزیکی خاص می‌شود.

در اکثر بیماران آب آوردن زانو خود به خود و بدون هیچ علت خاصی بروز می‌کند. تشخیص درست و دقیق برای درمان بیماری اهمیت زیادی دارد.

• آرتریت: زانوهای مبتلا به آرتریت پتانسیل ابتلا به آب آوردن را دارند. موارد آرتروز بیشترین ابتلا را دارند و روماتوئید آرتریت در مرتبه‌ی دوم شیوع ابتلا هستند.
• ضربه یا تروما: زانوها به آسانی در پی ضربه فیزیکی آسیب می‌بینند. تروما شامل شرایطی ازجمله رباط آسیب‌دیده، پارگی رباط صلیبی ،منیسک آسیب‌دیده و دررفتگی کشکک است.
• نقرس: در حالی که نقرس در انگشت شست پا شایع است، می‌تواند در زانو بروز کند. یکی از عوارض نقرس زانو، ورم و احساس سوزش در آن است.
• عفونت: بسیاری از عفونت‌ها عامل ایجاد آب آوردن زانو است. تورم در ناحیه زانو می‌تواند ناشی از بیماری لیم (اختلال در غدد لنفاوی)، سل و در موارد خیلی نادر ناشی از بیماری گنوریا باشد.
• استرس و فشار: استفاده بیش از حد از زانو نیز می‌تواند منجر به تورم زانو شود، به ویژه اگر فشار زیادی روی زانو آمده باشد.

در موارد نادر ورم زانو ممکن است به دلیل وجود یک تومور باشد. بیش از ۱۲ مورد مختلف تومور زانو وجود دارد که منجر به آب آوردن زانو می‌شود، ازجمله:

• نقص غشای فیبری
• تومور بدخیم بافت پیوندی ایوینگ
• غده‌ی سخت و غضروفی
• تومور بدخیم استخوانی
• تومور بدخیم سینوویال
• غده سخت استخوانی

تومورهای زانو نسبتاً نادر هستند و یکی از کمترین موردهایی هستند که زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهند. با این وجود تومورهای زانو باعث آب آوردن زانو می‌شوند، بنابراین پزشکان مایل به آزمایش آن‌ها هستند تا از تشخیص درست خود مطمئن شوند.

علائم شایع روماتیسم زانو شامل تورم و آب آوردن زانو، احساس گرمی در زانو، خشکی و بی‌حرکتی، درد و اختلال در عملکرد زانو هستند. این علائم نه تنها در زانو، بلکه در دیگر مفاصل مانند مچ دست، انگشتان، آرنج و مچ پا نیز ممکن است ظاهر شوند. این علائم معمولاً در هر دو طرف بدن به طور یکسان ایجاد می‌شوند. روماتیسم در هر فرد با الگوی متفاوتی ایجاد می‌شود و شدت علائم نیز متفاوت است.

روماتیسم تک‌چرخه‌ای یا مونوسایکل (Monocyclic) تنها دارای یک دوره است و بیماران مبتلا به این نوع روماتیسم اظهار می‌کنند که علائم مربوط به بیماری تنها طی یک دوره ایجاد شده و سپس دیگر هرگز بازنگشته است. بهبود علائم این نوع روماتیسم می‌تواند در نتیجه‌ی درمان موفق باشد. اما روماتیسم پیش‌رونده (Progressive) به طور پیوسته شدت پیدا می‌کند و علائم ناشی از آن نیز به مرور زمان شدیدتر می‌شوند.

در مورد درمان روماتیسم زانو ، هیچ روش درمان قطعی برای از بین بردن کامل روماتیسم زانو وجود ندارد اما با به‌کارگیری روش‌هایی می‌توان میزان درد و تورم مفصل و در نتیجه میزان آسیب وارد شده را کاهش داد و روند پیشروی بیماری را کنترل کرد.

تشخیص آب آوردن زانو

معمولاً پزشک به سابقه بیماری فرد به درمان آب آوردن زانو می‌پردازد. شرح حال شخصی شما به پزشک کمک خواهد کرد تا بتواند مواردی مانند تروما یا ضربه را رد کند.

همچنین پزشک در مورد علائم و آنچه قبل و در طول تورم زانو رخ داده است از شما سؤالاتی می‌پرسد.

برای مثال اگر ظاهر زانو به صورت واضح بیرون زده باشد، ممکن است گسستگی ACL اتفاق افتاده باشد. اگر شما اغلب و مکرراً هنگام بلند شدن از زانوهایتان استفاده می‌کنید، شاید بیماری نتیجه استفاده زیاد از زانو باشد.

زانوی ورم‌کرده با زانو سالم مقایسه می‌شود تا درستی تشخیص ثابت شود. همچنین ممکن است ک سونوگرافی برای تشخیص علت و درمان آب آوردن زانو انجام شود.

علائم دیگر مرتبط با آب آوردن زانو

آب آوردن زانو به خودی خود به ندرت اتفاق می‌افتد و معمولاً همراه با دیگر علائمی است که ممکن است در روند زندگی شما اختلال ایجاد کند. این علائم شامل موارد زیر است:

• زانو درد
• سوزش
• عدم توانایی در حرکت/عدم توانایی در تا کردن
• قرمزی
• صداهای ترق ترق زانو
• مشکلات انعطاف زانو
• اختلال در ایستادن

هریک از این علائم هم برای تشخیص دقیق و هم برای درمان صحیح مهم است.

درمان ورم زانو

درمان ورم زانو به عامل ایجادکننده این اختلال بستگی دارد. وقتی یک زانو به سختی آسیب ببیند یا یک تومور در آن وجود داشته باشد، ممکن است به عمل جراحی نیاز شود. با این حال بیشتر موارد ورم زانو و درمان درد زانو بدون جراحی و تنها با یک یا چند روش‌های درمانی که در زیر آمده، در کلینیک تخصصی پین آکادمی درمان می‌شود:

• آتل کردن: زانوهایی که با دشواری صاف می‌شوند یا در معرض خطر آسیب و ضربه دوباره قرار دارند، ممکن است آتل شوند یا با زانوبند بسته شوند. این اقدامات باعث جلوگیری از جراحت مجدد و استفاده بیش از حد از زانو می‌شوند و احتمال ورم کردن زانو در آینده را کاهش می‌دهند.
• خالی کردن مایع: به دلیل اینکه عدم درمان ورم زانو باعث درد شدیدی می‌گردد، ممکن است پزشکان تصمیم بگیرند مایع درون مفصل را بیرون بکشند تا از شدت فشار روی عصب‌های زانو کم کرده و توانایی حرکت زانو را بهبود بخشند. با این وجود اگر علت اصلی آب آوردن زانو مرتفع نگردد این مایع به سادگی بر خواهد گشت.

• تزریق: برخی پزشکان ترجیح می‌دهند به زانوهای ورم کرده دارو تزریق کنند تا درد آن به صورت موقت التیام پیدا کند. اوروزن،  کورتیکواستروئیید و  اسید هیالورونیک درد و تورم مفصل زانو را بهبود می‌بخشند.
• طب سنتی: چندین داروی گیاهی وجود دارد که باعث تسکین درد زانو می‌شود. دو تا از رایج‌ترین آنها کندروتین و گلوکزامین هستند که هردوی آنها به تقویت و لغزش روان مفاصل کمک می‌کنند و ممکن است برای افراد مبتلا به آرتروز نیز مفید باشند. برخی علاقه‌مندان به طب سنتی مصرف گُل زیرفون (لیندن) و همیشه بهار کوهی (آرنیکا) را نیز توصیه می‌کنند.

علاوه بر درمان‌های طبیعی، راهکارهایی وجود دارد که شما می‌توانید در خانه برای کاهش تورم زانو، آنها را انجام دهید. این راهکارها عبارتند از:

• یخ گذاشتن: یخ گذاشتن همه‌ی موارد تورم زانو را بهبود نمی‌بخشد اما می‌تواند التهاب را کم کند که خود باعث تسکین موقت درد زانو می‌شود.
• کمپرس: کمپرس کردن شامل وارد کردن فشار به اطراف زانو با یک زانوبند است. زانوبندها از وارد آمدن آسیب و فشار اضافی روی زانو جلوگیری می‌کنند و همچنین زانو را گرم نگه می‌دارند که خود به کاهش التهاب کمک می‌کند.
• بالا نگه داشتن: بالا نگه داشتن زانو نیز باعث کاهش التهاب آن می‌شود. این حالت فشار وارد آمده بر زانو را که در حالت نشستن، ایستادن و یا دراز کشیدن ایجاد می‌شود، کم می‌کند.
• استراحت: اگر دلیل درد زانو جراحت یا استفاده بیش از حد از آن باشد، به سادگی و با استراحت کردن درد آن کم می‌شود. آسیب شدید به درمان نیاز دارد اما استراحت از وارد آمدن آسیب بیشتر جلوگیری می‌کند.
• داروهای ضدالتهاب: هر داروی ضدالتهابی می‌تواند درد و تورم زانو را کم کند.

پیشگیری از تورم زانو نیز امکان‌پذیر است. مصرف مواد مغذی که به سلامت زانو کمک کننده باشد، می‌تواند در پیشگیری از مشکلاتی مانند آرتروز بسیار مؤثر باشد. کاهش وزن نیز می‌تواند به طور قابل توجهی در این زمینه کمک نماید؛ زیرا چاقی منجر به افزایش فشار بر زانوها می‌شود.

همچنین، اجتناب از حرکات تکراری و اهمیت دادن به بدن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورت احساس درد کمی در زانو، نادیده نگیرید و فشار روی زانو را کاهش دهید. این نگاه به موقع می‌تواند شما را از آسیب‌های احتمالی در آینده حفاظت کند.