کیست مینیسک زانو: علائم و درمان

تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲

کیست، که به اشکال و فرم‌های مختلفی در اطراف زانو ایجاد می‌شود، عبارت است از یک حفره بسته، یا کیسه، که چسبیده به بافت پوششی (اپیتلیوم) شکل می‌گیرد. کیست‌ها می‌توانند حاوی مواد مایع یا نیمه جامد بوده، عادی یا غیرعادی باشند و در بافت‌های نرم یا در استخوان‌ها ایجاد شوند. شناخت انواع مختلف کیست‌های زانو تا حد زیادی به داشتن دانش کاملی در مورد آناتومی زانو بستگی دارد، که یک ساختار به شدت متحرک است.

علت‌ها و دلایل

کیست مینیسک اگرچه به عنوان کیست شناخته می‌شود اما در حقیقت کیست نبوده و تنها کیسه‌ای پر از مایع است. همچنین، یک زائده غیرطبیعی یا تومور هم نبوده، بلکه تنها مقداری مایع مفصلی طبیعی است که به یک جای غیرعادی نشت کرده است.

دلیل تشکیل کیست مینیسک زانو این است که پارگی غضروف مینیسک به مایع مفصلی طبیعی اجازه می‌دهد که به بیرون از مفصل نشت کند. بدن پیوسته در حال تولید مایع مفصلی و جذب مقدار اضافی آن است؛ اما، هنگامی که مایع از مفصل خارج می‌شود، کیسه‌ای تشکیل می‌دهد که به آن کیست مینیسک گفته می‌شود. دلیل باقی ماندن کیست آن است که پارگی می‌تواند به شکل یک شیر یک طرفه عمل کند طوری که مایع می‌تواند به درون کیست وارد شود اما نمی‌تواند از کیست به جای اولش برگردد.

نشانه‌ها و علائم

اکثر کیست‌های مینیسک را می‌توان با به دست آورد یک تاریخچه دقیق از وضعیت پزشکی بیمار تشخیص داد. در اینجا، مهمترین نکاتی که باید در مورد آن‌ها صحبت شود عبارتند از:

• درد: شایع‌ترین نشانه کیست مینیسک وجود درد در محل اتصال توده یا برآمدگی (کیست) به مفصل است.
• مشکلات مکانیکی (مانند، صدای کلیک، گرفتگی، قفل شدن، وارد آمدن فشار و احساس خالی کردن)
• ورم

گاهی اوقات کیست بزرگتر می‌شود، اما در سایر موارد اندازه آن تغییری نمی‌کند.

تشخیص

در بسیاری از موارد نشانه‌ها و علائم کیست مینیسک مانند علائم برخی از مشکلات شایع زانو است. ورم در خط مفصل گاهی هست و گاهی نیست، اما درد زانو در این ناحیه در تمام موارد و در این ناحیه در تمام موارد وجود دارد. کیست زانو ضایعه‌ای است که اندازه آن با خم شدن بزرگ و با صاف شدن زانو کوچک می‌شود.

کیست‌های مینیسک در بیمارانی که در مفصل زانویشان یا در مجاورت آن یک توده قابل لمس دارند شایع هستند.

• معاینه فیزیکی: معاینه فیزیکی شامل موارد زیر است:
  • ارزیابی دقیق آسیب‌دیدگی رباط‌ها یا مینیسک‌ها
  • مقایسه بین ظاهر و همچنین دامنه حرکتی زانوی آسیب‌دیده با زانوی سالم
  • لمس مستقیم کیست جهت تشخیص رابطه آن با لَندمارک‌های آناتومیک بدن، اندازه کیست و شکل آن
  • نتایج تست پایداری تمامی رباط‌ها و نشانه‌های مربوط به مشکلات مینیسک.
• رادیوگرافی ساده
• آرتروگرافی
• سونوگرافی: سونوگرافی یک تکنیک تصویربرداری دقیق برای تشخیص کیست‌های مینیسک و تمایز دادن آن‌ها از سایر توده‌های کیستی و سفت زانو است که استفاده از آن باعث جلوگیری از انجام جراحی‌های غیرضروری می‌شود. سونوگرافی همچنین در تشخیص پارگی‌های مینیسک‌ها نیز دقیق عمل می‌کند. به نظر ما سونوگرافی یک تکنیک تصویربرداری قابل اتکا برای ارزیابی توده‌های بافت نرم و خصوصاً تصویربرداری از کیست‌های مینیسک است.
• ام‌آرآی: ام‌آرآی تکنیک باارزشی برای تأیید وجود یک کیست مینیسک و شناسایی هرگونه پارگی مینیسک زانو است.

درمان

به جز در موارد بسیار شدید، می‌بایست ابتدا از درمان‌های محافظه‌کارانه استفاده شود. در فاز حاد، چنین درمان‌هایی شامل موارد زیر می‌شوند:

• برنامه فیزیوتراپی خانگی
• استراحت به همراه اصلاح فعالیت‌ها
• یخ
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDها)

کیست‌های مینیسک را می‌توان با سوزن در مطب تخلیه کرد، اما اغلب آن‌ها دوباره شکل می‌گیرند. دلیل عود کردن کیست‌های مینیسک آن است که پارگی عامل تشکیل کیست نیز باید درمان شود. معمولاً تا زمانی که علت زمینه‌ای پارگی درمان نشود این مشکل دوباره ایجاد خواهد شد.

دارو درمانی

در طول دوره‌های مدیریت غیرجراحی عارضه با انجام آزمایش‌ها، گذاشتن یخ و یک برنامه توانبخشی می‌توان از دارو درمانی هم برای درمان ورم پشت زانو استفاده کرد. در مواردی که از جراحی استفاده می‌شود نیز، دارو درمانی بخش مهمی از مراقبت‌های بعد از عمل است.

فیزیوتراپی

مداخلات فیزیوتراپی، ساختاری از نظر فیزیکی در بیماران با کیست یا پارگی مینیسک را تغییر نمی‌دهد. این رویکرد با تمرکز بر روی مشکلات حرکتی، بازیابی سطح عملکرد و در صورت امکان، اجتناب از اقدامات تهاجمی‌تر که ریسک بالاتری دارند، اجرا می‌شود.

درمان دستی نیز در این فرایند از روش‌های معاینه و درمان مناسب استفاده می‌کند. این رویکرد دستی تأثیرگذار در کاهش درد و بهبود عملکرد در انواع مشکلات عضلانی-اسکلتی اثبات شده است. فیزیوتراپی با روش‌های دستی یکی از راهکارهای درمانی برای افراد مبتلا به مشکلات حرکتی است و برنامه‌های ورزشی نیز می‌توانند به بهبود درد و سطح عملکرد کمک کنند.

در زمینه ورزش، تمرینات برای جلوگیری از تضعیف عضلات چهار سر ران در مراحل اولیه آسیب‌دیدگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مرحله، تمرینات با وزنه سنگین و دشواری نمی‌شوند و یا توصیه نمی‌شود تا انجام آن‌ها بسیار دشوار باشد. این تمرینات می‌توانند به صورت روزانه اجرا شوند، با شرط اینکه درد اجازه دهد.

آرتروسکوپی

عمدتاً برای درمان کیست‌های مینیسک، اقدام به منیسکتومی جزئی آرتروسکوپیک با تخلیه فشار (دکمپرشن) کیست انجام می‌شود. در این روش درمانی، با اجرای یک منیسکتومی جزئی آرتروسکوپیک، عارضه منیسک که باعث تشکیل کیست شده است، پاکسازی می‌شود و سپس با انجام دکمپرشن (برداشتن فشار) از داخل کیست، فشار داخلی آن کاهش می‌یابد.

استفاده از روش آرتروسکوپی برای درمان پارگی‌های مینیسک به عنوان گزینه‌ای بهتر شناخته شده است. این روش فناورانه و کم تهاجمی اجازه می‌دهد تا به محدوده مشکل دسترسی پیدا کرده و با حفظ بافت‌های سالم اطراف، پارگی مینیسک را درمان کند.

پس از درمان پارگی مینیسک، انجام دکمپرشن کیست معمولاً باعث کاهش احتمال بازگشت کیست می‌شود. به عبارت دیگر، در اکثر موارد، کیست به ندرت عود می‌کند و این فرایند کمک می‌کند تا کیست بهبود یابد و مشکلات مرتبط با آن کاهش یابد.

اولتراسوند

اولتراسوند به عنوان یک ابزار تشخیصی، مدالیته بی‌نظیری برای بررسی ساختارهای خارج مفصلی ارائه می‌دهد. در بسیاری از موارد، این تکنولوژی امکان دارد رابطه‌ای بین ضایعه ایجاد شده و ساختارهای آناتومیک مختلف را نمایان کند، به عنوان مثال، می‌تواند مینیسک مدیال را به صورت واضح نشان دهد. همچنین، اولتراسوند می‌تواند برای هدایت در سوراخ کردن کیست مینیسک نیز به کار گرفته شود.

استفاده از اولتراسوند این امکان را فراهم می‌کند تا به طور دقیق تر و تصویری واضحتر از وضعیت ساختارهای داخلی مفصل را بدست آوریم. این روش به عنوان یک ابزار غیرتهاجمی و با دقت بالا، در تشخیص و ارزیابی مسائل مفصلی و بافت‌های اطراف آن نقش مهمی ایفا می‌کند و بسیاری از پزشکان از آن برای تشخیص و مدیریت مسائل مینیسک و سایر مشکلات مفصلی بهره می‌برند.

تزریق

کیست‌ها را می‌توان به صورت تهاجمی نیز درمان کردن، که در این حالت تخلیه مایع به وسیله یک سوزن بزرگ و با یا بدون تزریق کورتیکواستروئید انجام می‌شود.

گاهی اوقات تزریق کورتیکواستروئیدها نیز مفید است.‌ از آنجا که معمولاً دلیل کیست مشکل مینیسک است، بهتر است که (خصوصاً در بیماران جوان) علت عارضه درمان شود.

درمان با پلاسمای سرشار از پلاکت

درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یکی از درمان‌های پرکاربرد پارگی مینیسک است. پی آر پی درمانی بسیار ساده است که فقط چند دقیقه زمان می‌برد. مقدار کمی خون از بیمار گرفته می‌شود، سپس نمونه خون در سانتیریفیوژ چرخانده می‌شود تا پلاکت‌ها، یعنی عامل موثر برای ترمیم بافت، جداسازی و تغلیظ شود. سپس خون غنی از پلاکت در موضع آسیب دیده تزریق می‌شود. PRP درمانی سرپایی است و بیمار پس از درمان مرخص می‌شود. درد پس از تزریق پی آر پی جزئی است. به علاوه درمان پی آر پی را می‌توان با درمان‌های دیگر ترکیب کرد تا توانایی بدن برای ترمیم مینیسک افزایش یابد و روند بهبود تسریع شود. برای مثال اگر بیمار از ترکیبی از طب فیزیکی و پی آر پی بهره بگیرد، سرعت بهبودی پس از پارگی مینیسک افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت و بیمار دوران بهبود راحت‌تری را پشت سر می‌گذارد، حتی اگر بیمار به جز پی آر پی فقط استراحت کند و داروهای ضدالتهابی مصرف کند، باز هم PRP نتایج را بهبود می‌دهد. هزینه پی آر پی کمتر از جراحی یا طب فیزیکی است. در واقع PRP درمانی بسیار اقتصادی برای درمان پارگی مینیسک است.

اوزون درمانی

اوزون گونه فعالی از اکسیژن است که از آن برای ارتقاء سیستم ایمنی، اکسیژن رسانی به سلول‌ها به منظور تسهیل روند التیام و آزاد کردن فاکتورهای رشدی استفاده می‌شود که ترمیم و بازسازی دیسک‌های ساییده و تحلیل رفته و مفاصل آسیب دیده را تحریک می‌کند. اوزون به تنهایی روند التیام بافت را تسهیل می‌کند، بافت همبند را از بین می‌برد، التهاب را کنترل می‌کند و سیستم ایمنی را ارتقاء می‌دهد. پرولوزون اصطلاحی است که برای تزریق ترکیبی از عامل تکثیرکننده، معمولاً آمینواسیدها و ویتامین‌ها، و اوزون به کار برده می‌شود. اوزون درمانی باعث می‌شود که بافت آسیب دیده سریع‌تر بهبود یابد. اوزون درمانی را می‌توان همراه با پرولوتراپی، PRP یا تزریق سلول‌های بنیادی انجام داد.

تزریق کورتیزون

تزریق کورتیزون به منظور کاهش التهاب معمولاً برای دوره‌های ۶ هفته تا ۶ ماه انجام می‌شود. مدت اثر کورتیزون و زمان تسکین درد به محل و نوع آسیب‌دیدگی بستگی دارد. اگرچه کورتیزون به تنهایی مسکن نیست، اما با کاهش التهاب، بیمار احساس کمتری از درد می‌کند. کورتیزون یک هورمون طبیعی است که توسط غدد فوق کلیوی در بدن تولید می‌شود و زمانی که فشاری بر فرد وارد می‌شود، کورتیزون آزاد می‌شود. با وجود اینکه آمپول کورتیزون به صورت مصنوعی تولید می‌شود، ویژگی‌های آن با کورتیزون طبیعی مشابه است.

جراحی

نیازی به برداشتن خود کیست نیست؛ رفع علت کیست به تنهایی، درمان کیست مینیسک زانو روش بهتری برای این مشکل است.

جراحی در موارد انجام می‌شود که درد مانع از انجام فعالیت‌های روزمره شده و یک توده قابل لمس در امتداد خطی جانبی یا میانی مفصل وجود داشته باشد.

احتمالاً برداشتن کیست‌های مینیسک با جراحی از زمان اولین کالبدشکافی‌ها انجام می‌شده است. برش انجام شده در این نوع جراحی به محل و منشأ کیست بستگی دارد. پیروی از اصول اولیه برش پوست و جداسازی بافت به شکل صحیح تا حد زیادی به کسب یک نتیجه خوب از عمل کمک می‌کند.