گیرافتادگی شانه چه علتی دارد و درمان آن چیست؟ (فیزیوتراپی و …)

تاریخ: ۶ آذر ۱۴۰۲

وقتی تاندون‌های شانه به طور متناوب در زیر یکی از استخوان‌های شانه به نام آکرومیون گرفتار شده و گیر می‌کنند، سندرم گير افتادگی شانه ایجاد می‌شود.

این برخورد به بافت‌های نرم آسیب می‌رساند و می‌تواند منجر به درد، التهاب و کاهش حرکت بازو شود، به ویژه با فعالیت‌هایی که بازو در بالای سر قرارمی‌گيرد.

به طور معمول، سندرم گيرافتادگی شانه به تدریج و با گذشت زمان از طریق ساییدگی شانه ایجاد می‌شود، اما گاهی نیز ممکن است به دنبال آسیب دیدگی ایجاد ‌شود. این اتفاق عضلات روتاتور کاف (چهار عضله اصلی کنترل کننده حرکت و ثبات شانه) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در اینجا ما به دلایل و علائم رایج گیرافتادگی شانه، نحوه تشخیص آن، و بهترین گزینه‌های درمانی موجود برای کاهش درد و بهبود حرکت و قدرت شانه خواهیم پرداخت.

چه عواملی باعث گیرافتادگی شانه می‌شوند؟

سندرم گیرافتادگی شانه به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه یک علامت بالینی است. حداقل ۹ دلیل مختلف وجود دارد که می‌توانند باعث سندرم گیرافتادگی شانه شوند. این دلایل شامل موارد زیر است:

• خارهای استخوانی: این استخوان سازی یا تکه‌های ریز استخوان است به تاندون‌ها ضربه می‌زند.
• آسیب روتاتور کاف: پارگی یا کشیدگی یکی از تاندون‌های روتاتور کاف.
• آسیب لابرال: پارگی یا آسیب به لابروم که مفصل شانه را پوشانده است.
• بی‌ثباتی شانه: هنگامی رخ می‌دهد که شانه تا حدی از جای خود جدا شود.
• تاندینوپاتی عضله دو سر: زمانی رخ می‌دهد که به تاندون عضله دوسر آسیب وارد شود.
• اختلال عملکرد کتف: به حرکات غیر طبیعی تیغه شانه یا کمربند شانه گفته می‌شود.

تصور می‌شود که گیرافتادگی شانه به دلیل استفاده بیش از حد از تاندون سوپراسپیناتوس که در امتداد بالای تیغه شانه قرار دارد، شروع می‌شود.

سپس درد از عملکرد صحیح عضلات روتاتور کاف جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود استخوان فوقانی بازو کمی جابجا شود. این ممکن است منجر به التهاب بورس یا کیسه کوچک مایعات (بورسیت ساب آکرومیال) شود.

با گذشت زمان، درد باعث اختلال در عملکرد و افتادن در یک سیکل معیوب می‌شود که در نهایت ممکن است منجر به استخوان سازی یا رشد خارهای استخوانی و آسیب رساندن به تاندون‌های روتاتور کاف و غیره شود.

در صورت عدم درمان، گیرافتادگی شانه می‌تواند به پارگی روتاتور کاف تبدیل شود. ممکن است خارهای استخوانی رشد کنند اما علائم گیرافتادگی را نداشته باشند.

گیرافتادگی شانه خارجی و داخلی

گیرافتادگی شانه به دو علل داخلی یا خارجی اتفاق می‌افتد:

گیرافتادگی خارجی

آسیب دیدگی شانه خارجی به دو دسته اولیه یا ثانویه طبقه‌بندی می‌شود.

• گیرافتادگی خارجی اولیه: معمولاً به دلیل ناهنجاری‌های استخوانی در شکل کمانی آکرومیال در مفصل شانه است. بعضی اوقات می‌تواند به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی نیز باشد که به عنوان اُس آکرومیال شناخته می‌شود. همچنین این آسیب دیدگی به دلیل تغییرات دژنراتیو نیز رخ می‌دهد. شرایطی که با افزایش سن، خارهای کوچکی از استخوان از کمان خارج می‌شوند و روی تاندون‌ها قرار می‌گیرند.
• گیرافتادگی خارجی ثانویه: معمولاً به دلیل ثبات ضعیف کتف یا تیغه شانه است که موقعیت فیزیکی آکرومیون را تغییر می‌دهد و از این رو باعث ایجاد مشكل در تاندون‌ها می‌شود. این مشکل غالباً به دلیل ضعف عضله قدامی سراتوس و سفتی عضلات کوچک سینه‌ای ایجاد می‎‌شود. دلایل دیگر تضعیف تاندون‌های روتاتور کاف می‌تواند فعاليت بیش از حد، مانند پرتاب و شنا یا عدم تعادل عضلانی در عضلات دلتوئید و عضلات روتاتور کاف باشد.

گیرافتادگی داخلی

این مشکل عمدتاً در ورزشکارانی رخ می‌دهد که فعالیت اصلی آن‌ها پرتابی است، مانند بازیکنان پرتاب توپ بیسبال یا ورزشکاران پرتاب نیزه. در این شرایط، سطح زیرین تاندون‌های روتاتور کاف به لابروم گلنوئید برخورد می‌کند.

این برخورد می‌تواند باعث ایجاد درد در پشت مفصل شانه و گاهی اوقات در جلوی آن شود.

علائم سندرم گرفتگی شانه

علائم سندرم گرفتگی شانه شامل موارد زیر است:

• درد شانه به تدریج در طی چند روز یا هفته ایجاد می‌شود.
• علائم در حرکات بالای سر مانند پرتاب، ورزش‌های راکتی و شنا بدتر می‌شود.
• درد ممکن است در قسمت جلو و خارج مفصل شانه شما ایجاد شود.
• به طور خاص، هنگام بردن دست‌ها به سمت خارج و بالای سر خود در قوس بیش از ۶۰ درجه درد خواهید داشت.
• یک درمانگر حرفه‌ای تعدادی آزمایش ارزیابی را برای کمک به تشخیص گیرافتادگی شانه شما انجام می‌دهد.

تشخیص

پزشک شما معمولاً می‌تواند از طریق سابقه و معاینه شما سندرم گیرافتادگی شانه را تشخیص دهد. او به دنبال قوس دردناک شانه یا افزایش درد با حرکات بالای سر می‌گردد و قدرت عضلات شانه شما را آزمایش می‌کند.

پزشکان همچنین ممکن است آزمایش‌های ویژه‌ای برای تأیید سندرم گیرافتادگی شانه مانند آزمایش قوطی خالی یا آزمایش هاوکینز کندی را انجام دهند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای شما تجویز کند. اشعه ایکس ممکن است برای بررسی وجود خار استخوان و تشخیص سایر مشکلات اساسی انجام شود. به علاوه، ممکن است اسکن سونوگرافی نیز برای ارزیابی بافت‌های نرم از نظر آسیب به بورسیت، پارگی روتاتور کاف یا رسوب کلسیم در تاندون انجام شود.

درمان سندرم گیرافتادگی شانه

درمان موفقیت‌آمیز سندرم گیرافتادگی شانه به شناسایی صحیح علت این مشکل بستگی دارد. برای مثال، روش درمان برای گیرافتادگی شانه که به دلیل عدم تعادل عضلانی ایجاد شده است با درمان آن به دلیل وجود خار استخوانی یا آسیب دیدگی شانه متفاوت خواهد بود. در غیر این صورت، درمان بی‌اثر خواهد بود و حتی اگر درد تسکین یابد، احتمال بازگشت آن وجود دارد.

در اکثر موارد، سندرم گرفتگی شانه را می‌توان به صورت محافظه کارانه درمان کرد. اما در بعضی موارد، به خصوص اگر استخوان آسیب دیده باشد، ممکن است جراحی لازم باشد.

سرما / یخ درمانی

یخ یا سرما درمانی را به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه در ساعت در ناحیه دردناک قرار دهید و با کاهش علائم آن را به ۳ یا ۴ بار در روز کاهش دهید.

به خاطر داشته باشید که برای محافظت در برابر سوختگی ناشی از یخ از کیسه یخ یا یک حوله برای پیچیدن به دور یخ استفاده کنید.

استراحت

استراحت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شانه را بعد از هرگونه فعالیت و حرکت دردناک استراحت دهید. درد نشان دهنده افزایش التهاب و تأخیر در روند بهبود است.

حرکات تناسب اندام هوازی را به طور ثابت و مرتب انجام دهید. دوره استراحت، یخ درمانی و داروهای ضد التهاب باید تا یک هفته طول بکشد.

دارو

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن ممکن است برای کاهش درد توسط پزشک تجویز شود. ورزشکاران مبتلا به آسم نباید از ایبوپروفن استفاده کنند.

دارو ممکن است در مراحل اولیه توانبخشی (چند روز اول) کمک کند اما بعید به نظر می‌رسد که به مدت طولانی کمک کننده باشد.

تزریق

تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند به کاهش التهاب تاندون‌ها یا بورس کمک کند. در این روش، مخلوطی از استروئید و بی‌حس کننده موضعی به ناحیه تزریق می‌شود. اما باید در نظر داشت که این روش تاندون را موقتاً ضعیف کرده و خطر پارگی را افزایش می‌دهد، بنابراین باید با احتیاط و مراقبت انجام شود.

استفاده از تزریق کورتیکواستروئید به تنهایی به عنوان یک درمان مستقل توصیه نمی‌شود. بهتر است این تزریق ها در ارتباط با یک دوره فیزیوتراپی استفاده شوند تا از عدم بازگشت مشکل اطمینان حاصل شود. ترکیب این روش‌ها می‌تواند بهبود سریعتر و مؤثرتری در کاهش درد و بهبود وضعیت تاندون‌ها داشته باشد.

فیزیوتراپی

هنگامی که علت اصلی گیرافتادگی شانه مشخص شد، فیزیوتراپیست شما یک برنامه درمانی برای شما ایجاد می‌کند که شامل ترکیبی از حرکات دست، تمرینات خانگی و آموزش است. طرح درمانی شامل دو مرحله خواهد بود. مرحله اول به کاهش درد شانه شما و بازیابی دامنه حرکتی از دست رفته ناحیه شانه متمرکز خواهد بود. مرحله دوم تقویت مجدد شانه و کمک به شما در بازگشت به فعالیت‌های قبل از آسیب دیدگی است. همچنین آموزش‌هایی برای کمک به شما در جلوگیری از بروز سندرم گیرافتادگی شانه در آینده ارائه خواهد شد.

تمرینات

تحرک و تمرینات تقویتی هم مهم هستند. تمرینات حرکتی باید به محض تسکین درد شروع شوند و باید از حرکت در منطقه‌ای که باعث درد می‌شود اجتناب کنید.

با بهبود علائم، می‌توانید تمرینات تقویت کننده را شروع کنید، اما در محدوده درد. به طور خاص، تمرینات تقویت کننده روتاتور کاف و تمرین‌های تثبیت شانه مهم هستند.

اصلاح وضعیت بدن

وضعیت بد بدن هنگام انجام حرکات تکراری (در نتیجه فعاليت بیش از حد) که هر روز انجام می‌دهید، نقش زیادی در سلامت شانه شما دارد. اگر حالت بدن شما خمیده است (سر، شانه‌ها و قسمت فوقانی کمر به سمت جلو افتاده است)، می‌تواند حالت طبیعی آکرومیون (نوک تیغه شانه) را تغییر ‌دهد. این وضعیت در نهایت، فضای موجود برای تاندون‌ها و بورس شما را تنگ می‌کند و تمام قسمت بالاتنه را در معرض آسیب قرار می‌دهد. وضعیت قرارگیری خوب در تمام موقعیت‌ها از جمله نشستن، ایستادن و خوابیدن امری حیاتی است. شما و متخصص طب فیزیکی می‌توانید علاوه بر اصلاح حرکات پرخطر (فعالیت‌های بالای سر، پرتاب، شنا و غیره) یا هر موقعیت دیگری را که به مدت طولانی در طول روز انجام می‌دهید، روش‌هایی را برای اصلاح و تقویت تعادل عضلانی مطلوب شناسایی کنید.

گاهی اوقات آموزش وضعیت بدن می‌تواند خسته کننده و ناامید کننده باشد. بنابراین، یک فیزیوتراپیست ممکن است از ابزارهای دیگری برای بهینه‎‌سازی ارگونومی و بازآموزی عضلات شما (به ویژه در کتف) استفاده کند. این گزینه‌ها شامل نوار k یا تصحیح کننده وضعیت بدن است که برای مدت زمان مشخصی در هر روز پوشیده می‌شود.

الکتروتراپی

یک فیزیوتراپیست همچنین می‌تواند از الکتروتراپی، مانند سونوگرافی برای کاهش درد و التهاب استفاده کند. سونوگرافی درمانی امواج صوتی با فرکانس بالا را برای ایجاد تأثیر میکروماساژ به داخل بافت منتقل می‌کند.

ماساژ

فیزیوتراپیست‌ها آموزش دیده‌اند تا محدودیت‌های بافتی در مفصل شانه، رباط‌ها، عضلات، و نواحی دیگر را ارزیابی کنند. اضافه به این، آن‌ها قادرند نواحی حساس در تاندون‌های روتاتور کاف، عضلات کتف، و منطقه اطراف بورس (بالشتک‌های شانه که در کاهش اصطکاک حین حرکت کمک می‌کنند) را شناسایی نمایند. پس از تشخیص مناطق مشکل‌دار، می‌توانند اقدام به درمان دستی تخصصی جهت برطرف کردن علائم نمایند. این اقدامات شامل تحرک مفصل، ماساژ بافت نرم، آزاد سازی میوفاشیال، و ماساژ اصطکاکی هدفمند بر روی تاندون‌های روتاتور کاف (جایی که به سر استخوان بازو متصل می‌شوند) می‌شوند. در صورتی که به درمان دستی بهبودی بخش باشد، مرحله بعدی شامل یادگیری تکنیک‌های اصلاحی است که فرد می‌تواند به تنهایی در خانه اجرا کند. استفاده از ماساژور می‌تواند به افراد کمک کند تا به طور موثر شانه‌ها را ماساژ دهند.

جراحی

در برخی موارد از سندرم گیرافتادگی شانه، اگر سندرم به دلیل وجود خارهای استخوانی ایجاد شده باشد یا اگر سایر روش‌های درمانی با شکست روبرو شده باشد، جراحی رفع فشار ساب آکرومیال توصیه می‌شود. هدف از جراحی این است که فضای ساب آکرومیال را بزرگتر کرده و فضای بیشتری برای تاندون‌های روتاتور کاف ایجاد کند.

جراحی برای سندرم گیرافتادگی شانه معمولاً از طریق روش آرتروسکوپی، که به عنوان جراحی سوراخ کلیدی نیز شناخته می‌شود، اجرا می‌شود. در این روش، دو یا سه سوراخ کوچک در اطراف شانه ایجاد می‌شود. یک دوربین در سوراخ‌ها قرار داده می‌شود تا جراح بتواند ساختارها را از طریق صفحه نمایش ویدئو مشاهده کرده و ابزارهای کوچک جراحی نیز به داخل مفصل وارد می‌شوند.

در اکثر موارد، جراح بخشی از استخوان آکرومیون و گاهی بخشی از بورس ساب آکرومیال را برمی‌دارد. این اقدام به عنوان جراحی رفع فشار ساب آکرومیال یا آکرومیوپلاستی شناخته می‌شود. اگر به مشکلاتی مانند آرتروز یا پارگی روتاتور کاف نیز مبتلا شده باشید، جراح همچنین این موارد را نیز درمان می‌کند.

پس از جراحی ممکن است یک اسلینگ شانه به شما داده شود که باید آن را بپوشید. برای بازیابی قدرت، حرکت و ثبات کامل در شانه با یک متخصص فیزیوتراپی در یک برنامه توانبخشی کار خواهید کرد. بهبودی پس از عمل جراحی معمولاً حدود ۳-۵ ماه طول می‌کشد.

در بخش جبران فشار خارج آکرومیال، در مورد آنچه در حین جراحی اتفاق می‌افتد و همه موارد مربوط به روند بازتوانی و بهبودی را مطالعه کنید.