در روش عمل جراحی تعویض مفصل لگن، پزشک کل مفصل دردناک لگن (یا بخشی از آن) را خارج کرده و آن را با ایمپلنت مصنوعی جایگزین می‌کند.
تعویض مفصل لگن یک روش جراحی سنگین و دشوار محسوب میشود و زمان بهبودی پس از عمل در افراد مُسن متفاوت میباشد. به طور کلی، بیمار برای مدت بین شش تا هفت روز پس از جراحی در بیمارستان استراحت کرده و سپس از فیزیوتراپی در روند بهبود استفاده میشود. بیشتر بیماران پیش از مرخصی از بیمارستان با استفاده از عصا یا واکر قادر به راه رفتن هستند.
فیزیوتراپی به صورت مداوم انجام میشود و ادامه فیزیوتراپی به روند بهبود به مدت چند هفته یا چند ماه پس از جراحی بستگی دارد.
فهرست مطالب
انواع جراحی تعویض مفصل لگن
جراحی تعویض مفصل لگن به سه روش مختلف انجام میشود.
- در روش تعویض کامل مفصل ران، مفصل گوی و کاسه‌ای لگن خارج شده و با ایمپلنت فلزی یا پلاستیکی جایگزین میشود. در صورت بروز التهاب مفاصل که بر کل مفصل لگن تاثیر گذاشته باشد، از این گزینه استفاده میشود.
- در روش تعویض جزئی مفصل لگن، تنها سر استخوان ران که در مفصل آسیب‌دیده لگن قرار دارد، تعویض میشود. این روش زمانی استفاده میشود که آسیب‌دیدگی مانند افتادن از ارتفاع باعث شکستن لگن شود. در اثر آسیب‌دیدگی، شکستگی یا شکاف در سر استخوان ران ایجاد شده و با ایمپلنت ترمیم میشود.
- تعویض قدامی مفصل لگن نسبت به تعویض کامل مفصل ران، یک روش کم‌تهاجمی محسوب میشود. محبوبیت این روش با توجه به نیاز به زمان بهبودی کمتر پس از جراحی، در حال افزایش میباشد.
پس از تعویض مفصل لگن به چقدر زمان بهبودی نیاز است؟
تعویض مفصل لگن یک روش جراحی سنگین و دشوار محسوب میشود و زمان بهبودی پس از عمل در افراد مُسن متفاوت میباشد. به طور کلی، بیمار برای مدت بین شش تا هفت روز پس از جراحی در بیمارستان استراحت کرده و سپس از فیزیوتراپی در روند بهبود استفاده میشود. بیشتر بیماران پیش از مرخصی از بیمارستان با استفاده از عصا یا واکر قادر به راه رفتن هستند.
فیزیوتراپی بایستی مداوم انجام شود. ادامه فیزیوتراپی به روند بهبود به مدت چند هفته یا چند ماه پس از جراحی بستگی دارد.
در ارتباط با مراقبت بعد از تعویض مفصل لگن بایستی توجه شود که در مدت شش تا دوازده ماه پس از تعویض مفصل لگن، بیمار بایستی در مواردی مانند چرخش یا قرار دادن پاها روی یکدیگر یا خم کردن مفاصل بیش از 90 درجه بسیار احتیاط کند.
روش‌های مختلفی برای تسریع روند بهبود پس از تعویض مفصل لگن وجود دارند (شامل اقدامات احتیاطی در منزل برای افزایش سرعت بهبود)
مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن
در ارتباط با مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن بایستی توجه شود که در مدت شش تا دوازده ماه پس از تعویض مفصل لگن، بیمار بایستی در مواردی مانند چرخش یا قرار دادن پاها روی یکدیگر یا خم کردن مفاصل بیش از 90 درجه بسیار احتیاط کند.
روش‌های مختلفی برای تسریع روند بهبود پس از تعویض مفصل لگن وجود دارند (شامل اقدامات احتیاطی در منزل برای افزایش سرعت بهبود)
آماده‌سازی منزل پیش از جراحی
پس از مرخصی از بیمارستان، بیمار به منزل باز می‌گردد. پیش از جراحی، تدارکات لازم در منزل بایستی انجام شود تا از بروز خطرات مختلف در زمان راه رفتن جلوگیری شود. برای مثال، وسایلی مانند سیم که ممکن است باعث بر زمین خوردن بیمار شود بایستی از مسیر خارج شده و یا مبلمان بایستی به گونه‌ای قرار داده شوند که بیمار بتواند به راحتی با عصا یا واکر در منزل حرکت کند. در چند روز اول پس از جراحی وسایلی مانند کنترل تلویزیون، داروها یا تلفن باید نزدیک به بیمار باشند تا بیمار بتواند بدون نیاز به برخاستن و نشستن به آن‌ها دسترسی داشته باشد.
افزایش فعالیتهای روزانه
با موافقت پزشک و متخصص فیزیوتراپی، فعالیتهای روزانه بایستی به تدریج افزایش داده شوند. در ارتباط با مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل هیپ (لگن) بایستی توجه شود که بیمار نباید به علت دشوار بودن حرکت، از انجام حرکت خودداری کند. حرکت کردن نه تنها سبب بهبود قابلیت حرکتی مفصل میشود، بلکه سبب افزایش گردن خون و تسریع روند بهبود میشود.
فیزیوتراپی
از جمله اقدامات مهم در مورد مراقبت‌های بعد از جراحی تعویض مفصل لگن، استفاده از فیزیوتراپی میباشد. متخصص فیزیوتراپی نحوه انجام تمرین‌های روزانه را به بیمار آموزش داده و روند بهبود او را ارزیابی می‌کند. متخصص همچنین در ارتباط با زمان مناسب برای افزایش میزان فعالیت به بیمار توصیه‌های لازم را ارائه داده و جهت بازیابی قدرت جسمانی و بهبود قابلیت حرکتی با بیمار همکاری می‌کند.
تغذیه و جلوگیری از افزایش وزن
مصرف مواد غذایی سالم و جلوگیری از افزایش وزن در روند بهبود بسیار موثر است. بیمار بایستی از رژیم غذایی سالم سرشار از پروتئین بدون چربی، میوه و سبزیجات و کربوهیدرات سالم استفاده کند. اضافه‌وزن میتواند باعث وارد شدن فشار بیش از حد بر مفاصل و دشوار شدن روند بازیابی الگوهای حرکتی طبیعی شود.
کاهش ورم
بیمار بایستی توصیه‌های ارائه شده از جانب پزشک در ارتباط با کاهش ورم پس از جراحی را رعایت کند. این توصیه‌ها شامل مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه، بالا نگه داشتن اندام مورد نظر، استفاده از یخ یا به‌کارگیری جوراب‌های فشرده‌ساز میباشد.
اقدامات احتیاطی پس از جراحی تعویض مفصل لگن
یکی از اقدامات مهم در ارتباط با مراقبت‌های پس از تعویض مفصل لگن یک سال پس از جراحی، مراجعه منظم به جراح ارتوپد میباشد.
پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده کرده و قابلیت حرکتی مفصل، عملکرد مفصل جدید و هر گونه مورد دیگر را ارزیابی می‌کند. پزشک همچنین از سرعت روند بهبود اطمینان حاصل می‌کند.
محدودیت‌های حرکتی پس از جراحی تعویض مفصل لگن
یکی از موارد مهم مربوط به مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن، جلوگیری از دررفتگی مفصل لگن (خارج شدن سر مصنوعی استخوان ران از حفره مصنوعی لگن) میباشد.
بر طبق تحقیقات انجام شده، در حدود 2 درصد از افرادی که از جراحی کامل تعویض مفصل لگن استفاده می‌کنند در طول یک سال پس از جراحی، دررفتگی مفصل ایجاد شده و 28 درصد از افرادی که از جراحی ترمیمی یا ثانویه به این منظور استفاده می‌کنند نیز همین مشکل را تجربه می‌کنند.
پس از جراحی تعویض مفصل لگن با ایجاد برش خلفی، جهت جلوگیری از دررفتگی پروتز لگن بایستی از انجام سه حرکت خودداری شود. تمامی بیماران به پیروی از این اقدامات احتیاطی نیاز ندارند چرا که محل ایجاد برش و نوع پروتز مورد استفاده در هر بیماری متفاوت است.
تا زمان بهبود کامل و ارزیابی دامنه حرکتی و همچنین قابلیت حرکتی توسط جراح ارتوپد بایستی از انجام حرکات زیر خودداری شود:
- خم کردن مفصل لگن بیش از 90 درجه: بیمار نباید مفصل لگن را بیش از حد خم کرده و یا زانو را بیش از حد بلند کند. به طور کلی، ران نباید از یک خط فرضی موازی با زمین بالاتر بیاید. برای مثال، نشستن بر روی یک صندلی کم‌ارتفاع یا خم کردم زانو و بالا بردن ران بیش از 90 درجه جهت پوشیدن جوراب میتواند باعث افزایش احتمال دررفتگی لگن شود.
- قرار دادن پای جراحی شده بر روی پای سالم: در زمان دراز کشیدن، بایستی از قرار دادن پاها بر روی یکدیگر خودداری شود. در زمان خوابیدن، بسیاری از افراد از بالش مخصوص ابداکشن جهت کمک به جدا نگه داشتن پاها استفاده می‌کنند.
- راه رفتن با پنجه‌های پا به سمت داخل (چرخش داخلی لگن): پس از تعویض کامل مفصل لگن، بیمار باید از چرخش مفصل لگن به سمت داخل خودداری کند چرا که میتواند سبب افزایش احتمال دررفتگی لگن شود. به این منظور، پنجه‌های پا باید در زمان نشستن، ایستادن یا دراز کشیدن بایستی به طرف جلو قرار گرفته و یا کمی به طرف خارج قرار گیرند. در زمان راه رفتن، بدن نباید نسبت به پاها در حالت چرخشی قرار گیرد (بایستی از چرخش داخلی مفصل لگن خودداری شود)
بهترین روش در ارتباط با مراقبت بعد از تعویض مفصل لگن، همکاری نزدیک با پزشک و متخصص فیزیوتراپی است.
بیمارانی که اقدامات احتیاطی مربوط به مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن را رعایت نمی‌کنند، در زمان انجام فعالیتهای روزانه ماند نشستن بر روی صندلی با ارتفاع کم و یا با قرار دادن پاهای خود بر روی یکدیگر، باعث بروز مشکل برای مفصل آسیب‌دیده لگن می‌شوند.
در برخی از مواقع فعالیتهای ورزشی مانند تمرین بالا آوردن پا میتواند احتمال دررفتگی لگن را افزایش دهد.
پس از تعویض مفصل لگن، چه زمانی بیمار میتواند فعالیتهای روزانه را ادامه دهد؟
هدف از انجام فیزیوتراپی، کسب توانایی برای انجام فعالیتهای مختلف میباشد. بسته به میزان فعالیت جسمانی مورد نیاز برای انجام امور روزمره، زمان لازم برای کسب قدرت جهت انجام فعالیتهای گوناگون در طول روز، متفاوت میباشد.
رانندگی. در صورت انجام جراحی بر روی مفصل راست لگن، امکان دارد بیمار پس از یک ماه بتواند قادر به رانندگی باشد. در صورت انجام جراحی بر روی مفصل چپ لگن، بیمار احتمالا پس از یک تا دو هفته میتواند رانندگی کند. به این منظور ابتدا بیمار بایستی در محوطه پارکینگ تمرین کرده و سپس به تدریج رانندگی در جاده‌های بیرون از شهر را آغاز کرده تا آمادگی لازم برای رانندگی در بزرگراه را کسب کند. مصرف داروهایی که بر تعادل تاثر می‌گذارند (مانند مُسکن‌های مخدر) ممکن است آمادگی برای انجام رانندگی را به تعویق بیاندازد.- ادامه فعالیتهای شغلی. در ارتباط با کارهای اداری، بیمار میتواند پس از حدود دو هفته فعالیتهای خود را ادامه دهد. در صورتی که شغل مورد نظر نیازمند بلند کردن اجسام سنگین و وارد شدن فشار بر لگن میباشد، بیمار بایستی حدود شش هفته از کار خود مرخصی بگیرد.
- فعالیتهای ورزشی. در مورد ورزش‌های سبک مانند گلف، شخص میتواند هر وقت احساس راحتی می‌کند ورزش را ادامه دهد. در ارتباط با ورزش‌های پر برخورد، بایستی حدود شش هفته از انجام فعالیت ورزشی خودداری شود. همچنین حدود شش هفته نیز به بهبود کامل برش جراحی نیاز میباشد.
- فعالیتهای جنسی. بیمار میتواند هر زمان که احساس راحتی می‌کند، فعالیتهای جنسی خود را ادامه دهد.
