تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
ماساژ درماني عبارت است از دست‌ورزي بافت‌هاي نرم بدن به صورت کاملاً علمي که با هدف سالم‌سازي آن بافت‌ها انجام مي‌شود و شامل برخي فنون دستي و به کار بردن فشار ثابت يا جا به جا شونده، ثابت نگه داشتن و يا حرکت دادن اندام‌هاي بدن است.
به زبان ساده، ماساژ تراپی شامل دستکاري بافت‌هاي نرم بدن (عضلات، بافت همبند، تاندون‌ها و رباط‌ها) يک فرد براي بهبود سلامتي و تندرستي او مي‌باشد. چندين روش (يا مداليته) مختلف براي ماساژ درماني وجود دارد.
هدف
افراد مختلف به دلایل متفاوتی به دنبال دریافت ماساژ درمانی هستند. مهم‌ترین این دلایل شامل کاهش استرس و اضطراب، ریلکسیشن عضلات، بهبود مصدومیت‌ها، کاهش درد و برخورداری از سلامتی و تندرستی بیشتر می‌باشد. در برخی نقاط دنیا، ماساژ درمانی به عنوان یک رشته تحصیلی مطرح است. دانشجویان این رشته نه تنها ماساژ را یاد می‌گیرند، بلکه با تحصیل در این زمینه، می‌توانند به عنوان مراقبین حرفه‌ای سلامت فعالیت کنند و ماساژ درمانی را به شکل حرفه‌ای ارائه دهند.
اگرچه انواع متعددي از روش‌هاي ماساژ وجود دارد، اما همه آنها را مي‌توان به دو دسته اصلي طبقه‌بندي کرد:
- ماساژ آرامسازي (ريلکسيشن) – که با عنوان ماساژ سوئدي هم شناخته مي‌شود و در مکان‌هايي از قبيل اسپاها، خانه‌هاي سلامت و باشگاه‌هاي تفريحي و ورزشي ارائه مي‌شود.
- ماساژ توانبخشي – که با عنوان ماساژ بافت‌هاي عمقي، ماساژ پزشکي، ماساژِ درماني يا ماساژ کلينيکي هم شناخته مي‌شود و در مکان‌هاي متعددي از جمله در درمانگاه‌ها، بيمارستان‌ها و مراکز کايروپرکتيک انجام مي‌شود.
به طور کلي، ساز و کاري که براي تأثير مثبت عملکرد ماساژ شناخته شده است شامل کمک به افزايش گردش خون، افزايش خونرساني و جريان لنف به بافت‌ها، کاهش گرفتگي و سختي عضلات، تأثير بر سيستم عصبي از طريق تحريک يا تسکين اعصاب و افزايش قابليت ترميم و بهبودي بافت‌هاي بدن مي‌باشد. اين اثرات مثبت باعث ايجاد فوايد زيادي براي ماساژ درماني شده است که مهم‌ترين آن عبارت است از:
- کاهش گرفتگي، سختي و فشار عضلاني
- رفع اسپاسم عضلات
- افزايش انعطاف‌پذيري و دامنه حرکت مفاصل و عضلات
- افزايش سهولت و کارآيي عملکرد اندام‌ها و مفاصل
- رفع استرس و کمک به آرامسازي
- تسهيل در تنفس و امکان نفس کشيدن عميق‌تر
- بهبود گردش خون و تحرک لنف در بدن
- تسکين عوارض ناشي از کشيدگي و گرفتگي عضلات از قبيل سردرد و خستگي چشم
- تسريع در بهبودي آسيب‌ديدگي بافت‌هاي نرم بدن از قبيل کشيدگي عضلات و رگ به رگ شدن رباط‌ها و نيز کاهش درد و تورم ناشي از اين قبيل مصدوميت‌ها
- کاهش شکل‌گيري بافت اضافه و جلوگيري از باقي ماندن آثار جراحت، بعد از بهبود آسيب‌ديدگي بافت‌هاي نرم
- بهبود سلامتي، درخشندگي و شادابي پوست
- اصلاح وضعيت نادرست بدن در هنگام نشستن، ايستادن و راه رفتن از طريق تغيير الگوي کشش عضلاتي که در وضعيت قرار گرفتن بدن نقش دارند.
- کاهش استرس و فشار رواني به عنوان يکي از بهترين روش‌هاي مديريت استرس
- ايجاد حس تندرستي و شادابي در شخص
- کاهش ميزان اضطراب و تشويش
- افزايش آگاهي از ارتباط بين ذهن و جسم و توانايي مديريت بهتر ذهن بر جسم
- افزايش آرامش ذهني و بهبود توانايي تسلط بر ذهن
فواید ماساژ درمانی
فايده ماساژ درمانی فقط آرامسازي عضلات نيست، بلکه انواع ماساژ، فوايد خيلي بيشتر از آن به همراه دارند. برخي از ناراحتي‌ها و عوارضي که ماساژ مي‌تواند در برطرف شدن آنها تأثير داشته باشد عبارت است از:
- کمر درد. تأثير مثبت ماساژ درماني در رفع کمر درد، در تحقيقات متعددي به اثبات رسيده است. در واقع در مطالعه‌اي که در سال ۲۰۰۳ ميلادي انجام گرفت، ثابت شد که فواید ماساژ درمانی در تسکين دردهاي مداوم ناحيه پايين کمر، بسيار بيشتر از روش اصلاح ستون فقرات با استفاده از طب سوزني مي‌باشد. همچنين اين تحقيقات نشان داد که ماساژ کمر، ميزان نياز به مصرف قرص‌هاي مسکن را تا ۳۶% کاهش مي‌دهد.
- سر درد. تحقيقات متعددي هم نشان داده است که ماساژ درماني در تسکين نوع ديگري از دردهاي مزمن، يعني سر درد، تأثير بسزايي دارد. ماساژ گردن درد مي‌تواند تعداد سر دردهاي ميگرني که يک شخص دچار آن مي‌شود را کاهش دهد و به خواب بهتر افراد مبتلا به سر درد کمک کند.
- استئوآرتروز. در اولين آزمايش کلينيکي که با هدف بررسي کارآيي ماساژ سوئدي در بهبود استئوآرتروز زانو انجام شد، ميزان درد، سختي و عملکرد مفصل زانو در بيماراني که هر هفته يک يا دو جلسه يک ساعته ماساژ زانو بر روي آنها انجام مي‌شد، بهبود پيدا کرد. در حالي که آثار اين بهبودي در افرادي که ماساژ بر روي آنها انجام نگرفته بود، مشاهده نشد.
از کاربردهای ماساژ کف پا نیز می توان به درمان گرفتگی پا، خار پاشنه و … اشاره کرد.
روش‌هاي مختلف ماساژ درمانی
ماساژ سوئدی
ماساژ درمانی سوئدي به عنوان رايج‌ترين نوع ماساژ شناخته مي‌شود. اين روش شامل ضربات مهار شده و حرکات نرم و طولاني دست و مالش با دست و نيز ضربات خفيف، منظم و پي در پي بر روي لايه سطحي عضلات بدن مي‌باشد. همچنين در اين روش مفصل‌هاي بدن هم توسط فرد ماساژ دهنده حرکت داده مي‌شود. ماساژ سوئدي با رفع گرفتگي عضلات مي تواند هم باعث آرامسازي و هم توليد انرژي بيشتر براي شخص شود. اين روش حتي مي‌تواند بعد از مصدوميت‌ها هم به بهبودي مصدوم کمک کند.
چهار نوع متداول ضربات و حرکات دست که در روش ماساژ سوئدي از آن استفاده مي‌شود، عبارت است از:
- افلوراژ: سر خوردن آرام کف دست بر روي پوست که به منظور آرامسازي بافت‌هاي نرم بدن انجام مي‌شود.
- پتريساژ: فشردن، پيچاندن و يا ماليدن عضلات که بعد از افلوراژ انجام مي‌شود.
- فريکشن: حرکات عمقي و دايره‌اي با انگشت دست که باعث مي‌شود بافت‌هاي نرم به روي يکديگر کشيده شوند و به افزايش جريان خون و و ترميم بافت‌هاي آسيب‌ديده کمک مي کند.
- تاپوتمان: شامل ضربات آرام، سريع و متوالي است که با دست‌هاي کاسه شده، انگشتان و يا لبه‌هاي دست بر روي بدن وارد مي‌شود.
ماساژ درماني عصبي- عضلاني
ماساژ درماني عصبي- عضلاني، شيوه‌اي از دست‌ورزي بافت‌هاي نرم بدن است که به درمان عوارض به وجود آورنده دردهاي مزمن از جمله عوارض عضلاني و عصبي کمک مي‌کند. اين ماساژ که کاملاً به صورت علمي و پزشکي انجام مي‌شود بيشتر متمرکز بر تحريک نقاط حساس عضلاني، بهبود گردش خون، رفع فشردگي عصب، اصلاح وضعيت قرارگيري بدن و رفع عوارض بيومکانيکي مي‌باشد که ممکن است در اثر آسيب‌ديدگي‌هاي حرکتي مکرر براي يک فرد به وجود آمده باشد.
ماساژ بافت‌هاي عمقي
ماساژ بافت‌های عمیق به عنوان بهترین روش برای کاهش درد و ناراحتی‌های مرتبط با “نقاط آسیب‌پذیر” در بدن شما معرفی می‌شود. در این روش، ماساژ‌دهنده با استفاده از ضربات خفیف و آزادانه دست، لایه‌های عمقی زیر پوست را که شامل عضلات، تاندون‌ها و سایر بافت‌های نرم عمقی است، تحت فشار قرار می‌دهد.
حتی اگر حرکات این نوع ماساژ کمتر از سایر روش‌های ماساژ درمانی باشد، اما این روش به طور کامل درمانی و علمی است. ماساژ بافت‌های عمیق می‌تواند گرفتگی‌های مزمن عضلات را تسکین دهد و به بهبود آسیب‌دیدگی عضلات و رگ به رگ شدن کمک کند.
ماساژ ورزشی
ماساژ ورزشی به منظور کمک به تقویت سیستم عضلانی خاصی که در یک ورزش بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، طراحی شده است. در این روش از شیوه‌های مختلفی برای کمک به آماده‌سازی ورزشکاران در زمان قبل، بعد و یا در حین مسابقات ورزشی استفاده می‌شود. این روش می‌تواند برای تقویت انعطاف‌پذیری عضلات و کمک به جلوگیری از آسیب‌دیدگی اندام‌های شما مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این روش می‌تواند به رفع گرفتگی عضلات و بهبودی سریع‌تر آنها بعد از مصدومیت‌های ورزشی کمک کند.
ماساژ روی صندلی
آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده است که به یک نمایشگاه بزرگ، جشنواره موسیقی یا یک همایش بزرگ بروید و افرادی را ببینید که بر روی صندلی ماساژ نشسته و ماساژ می‌گیرند و شما هم بخواهید که جای آنها باشید؟ آیا تا به حال از مقابل صندلی‌های ماساژ در فرودگاه رد شده‌اید؟ و شاید هم شما آنقدر خوش شانس هستید که در محل کارتان، هر روز یک ماساژ ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای به عنوان تسهیلات روزانه به کارکنان ارائه می‌شود. در هر صورت برای انجام ماساژ روی صندلی، شما در حالی که لباس‌های عادی خود را به تن دارید، بر روی یک صندلی پُرتابل که به طور اختصاصی برای این منظور طراحی شده است، می‌نشینید. این صندلی‌ها معمولاً گردن، شانه‌ها، کمر، بازوها و دست‌های شما را ماساژ می‌دهد و برای درمان صدا دادن مفصل گردن نیز مفید است.
ماساژ شیاتسو
شیاتسو در زبان ژاپنی به معنی “فشار دادن با نوک انگشت” است. در این روش، درمانگر با استفاده از نوک انگشتان دست خود فشار متغیر و منظمی (ریتمیک) را دقیقاً بر روی نقاط خاصی از بدن وارد می‌کند. این نقاط که با عنوان نقاط طب فشاری در بدن شناخته می‌شوند، از نظر جریان انرژی طبیعی بدن که کای (chi) نامیده می‌شود، اهمیت دارند. طرفداران ماساژ شیاتسو معتقدند که این روش می‌تواند به رفع انسداد مسیر جریان انرژی در محل این نقاط کمک کند.
ماساژ تایلندی (تای ماساژ)
در روش های ماساژ درمانی ، درمانگر با استفاده از نیروی بدن خود، حرکاتی را بر روی بیمار در وضعیت‌های مختلف اجرا می‌کند. این نوع از ماساژ شامل فشردن عضلات، حرکت دادن مفاصل و استفاده از تکنیک‌های طب فشاری می‌باشد.
ماساژ سنگ داغ
در این نوع ماساژ، درمانگر از سنگ‌های گرم شده استفاده می‌کند که راه‌های خاصی از جمله نقاط طب فشاری را در بدن تشخیص داده و روی آنها قرار می‌دهد. این سنگ‌ها می‌توانند به عنوان ابزاری برای انجام ماساژ مورد استفاده قرار گیرند و یا به طور موقت بر روی نقاط مشخصی از بدن قرار گیرند.
همچنین، استفاده از سنگ‌های گرم در ترکیب با سایر تکنیک‌های ماساژ می‌تواند به آرامش و راحتی عضلات و مفاصل کمک کند. این سنگ‌ها، گرما و انرژی خود را به داخل بدن منتقل کرده و به بافت‌های نرم دسترسی پیدا کرده و تاثیر مثبتی در تسکین و آرامش عضلات دارند.
رفلکسولوژی (بازتاب درمانی)
در روش رفلکسولوژی از تکنیک‌های دست، شست‌ها و انگشتان برای تحریک نقاط خاصی از پاها استفاده می‌شود. متخصصان این رشته معتقدند که هر یک از این نقاط در کف پاها به يکي از اندام‌ها يا بافت‌های مختلف بدن مربوط می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود که ماساژ دادن این نقاط باعث بهبودی و سلامتی کل بدن شود.
ماساژ در دوران بارداری
در طول دوران بارداری، تغییرات مهمی در وضعیت بدن شما ایجاد می‌شود. روش‌های ماساژ در دوران بارداری می‌تواند از طریق کاهش فشار، برطرف کردن ورم دست و پا و تسکین درد عضلات و مفاصل شما به تحمل این تغییرات کمک کند. ماساژ دادن می‌تواند برای مقاطعی از دوران بارداری که در آن، امکان مصرف دارو و یا استفاده از سایر روش‌های پزشکی برای زنان باردار وجود ندارد، گزینه بسیار خوبی باشد. براي انجام اين نوع ماساژ، درمانگر ابتدا با استفاده از بالش‌هاي مخصوصي که به طور اختصاصي براي اين منظور طراحي شده است، بدن شما را در وضعيت آرام و راحتي قرار مي‌دهد.
