هنگامیکه یک رگ خونی در مغز و یا در ناحیه‌ای بین جمجمه و مغز شما درچار پارگی شود، هماتوم یا لخته‌ی خونی داخل جمجمه‌ای ایجاد می‌شود. این تجمع خون (هماتوم) بافت مغز شما را تحت فشار قرار می‌دهد.
اگر مایعی که مغز شما را احاطه کرده است نتواند نیروی ناشی از یک ضربه ناگهانی یا یک توقف سریع را جذب کند، مغز ممکن است به شدت با دیواره‌ی داخلی جمجمه برخورد کرده و دچار کوفتگی شود و همین موضوع منجر به ایجاد هماتوم گردد.
اگر چه برخی از آسیب‌های وارده به سر – مانند مواردی که فقط منجر به از دست رفتن هوشیاری برای مدت زمانی کوتاهی می‌شوند (ضربه مغزی) – می‌توانند ناچیز باشند، لیکن به طور بالقوه بروز یک هماتوم داخل جمجمه‌ای، تهدیدی برای ادامه‌ی حیات است و اغلب نیاز به درمان فوری دارد.
فیزیوتراپیست‌های کلینیک ما می‌توانند بسیاری از مشکلات مربوط به ضربه مغزی را ارزیابی و درمان کنند. از آنجایی که هیچ دو ضربه‌ی مغزی شبیه بهم نیستند، فیزیوتراپیست‌های ما علائم و مشکلات شما را از طریق معاینات دقیق فردی ارزیابی کرده و برنامه‌ی درمانی ایمنی را منحصراً برای شما طراحی می‌کنند. فیزیوتراپیست‌های ما با ارائه‌ی تمریناتی تعادلی و نظارت بر میزان پیشرفت، محیطی ایده‌آل را برای درمان بیماران ضربه مغزی ایجاد می‌کنند. همچنین کلینیک امید علاوه بر کار درمانی و ورزش درمانی برای بیماران، به بهبود مشکلات و عوارض ناشی از سکته مغزی نیز می‌پردازد و روش‌های درمانی متفاوتی بسته به شرایط بیمار مانند تزریق بوتاکس برای از بین بردن اسپاسم و یا تجویز وسایل کمکی برای اصلاح مشکلات راه رفتن را ارائه می‌دهد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین رزرو وقت ملاقات لطفا با کلینیک تماس حاصل فرمایید. همچنین جهت مراجعه به متخصصین ما در کلینیک فوق تخصصی درد و ستون فقرات در روزهای سه‌شنبه از ساعت 9 الی 15 می‌توانید با شماره‌های 02122780702 یا 02122780701 تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
علائم
علائم و نشانه‌های هماتوم داخل جمجمه‌ای ممکن است بلافاصله پس از وارد آمدن ضربه به سر شما و یا پس از گذشت یک یا چند هفته ظاهر شود. با این حال، با گذشت زمان و افزایش فشار وارده بر مغز، برخی یا تمامی علائم و نشانه‌های زیر بروز پیدا می‌کنند:
- افزایش سردرد
- استفراغ
- خواب آلودگی و کاهش فزاینده‌ی هوشیاری
- سرگیجه
- سردرگمی
- اندازه مردمک نابرابر
- لکنت زبان
- افزایش فشار خون
هر چه خون بیشتری مغز یا فضای باریک بین مغز و جمجمه شما را پر می‌کند ، علائم و نشانه های دیگری نیز ممکن است آشکار شوند، برخی از آن‌ها عبارتند از:
- سستی و بی‌حالی
- تشنج
- بی‌هوشی
علل
علت خونریزی داخل مغزی معمولاً وارد آمدن ضربه‌ای به سر است. این ضربه اغلب می‌تواند ناشی از تصادفات اتومبیل، موتور سیکلت یا دوچرخه، سقوط، ضرب و جرح، و آسیب‌های ورزشی باشد. در سنین بالاتر، بویژه اگر شما قائل به مصرف داروهای ضدانعقاد خون و یا ضد پلاکتی مانند آسپرین باشید، برخورد ضربه‌ای کوچک به سرتان می‌تواند به ایجاد هماتوم منجر شود. حتی اگر هیچ زخم باز، کبودی و یا نشانه‌های ظاهری دیگری وجود نداشته باشند، آسیب ممکن است جدی باشد. یک لخته خونی ممکن است به صورت یک هماتوم ساب‌دورال (زیر سخت‌شامه)، یک هماتوم اپیدورال (در فضای اپیدورال بین جمجمه و سخت شامه) یا هماتوم داخل پارانشیمی (داخل مغز) بروز پیدا کند.
هماتوم ساب دورال
این لخته‌ی خونی زمانی ظاهر می‌شود که عروق خونی (معمولاً رگ) بین مغز و خارجی‌ترین لایه‌ی پوشاننده‌ی آن (سخت‌شامه) دچار پارگی شوند. خون ناشی از این خونریزی، لخته‌ی خونی را ایجاد می‌کند که بافت مغز را تحت فشار قرار می‌دهد. اگر این لخته‌ی خونی به بزرگ شدن خود را ادامه دهد، میزان هوشیاری بدریج کاهش می‌یابد که احتمالا منجر به مرگ خواهد شد.
انواع هماتوم ساب دورال
سه نوع هماتوم ساب دورال عبارتند از:
- حاد. این نوع خطرناک ترین است که عمدتاً در آسیب‌دیدگی شدید سر ایجاد می‌شود و علائم و نشانه‌های آن معمولاً بلافاصله ظاهر می‌شوند.
- تحت حاد. که علائم و نشانه‌های آن معمولاً چند روز یا چند هفته پس از آسیب خود را نشان می‌دهند.
- مزمن. این نوع از هماتوم در نتیجه‌ی آسیبی با شدت کمتر به سر ایجاد می‌شود. خونریزی در این نوع هماتوم ممکن است بسیار آهسته باشد و هفته‌ها طول خواهد کشید تا علائم آن ظاهر شوند. حتی ممکن است بیمار آسیب‌دیدگی خود را به یاد نیاورد.
خطر هماتوم ساب‌دورال برای افراد زیر بیشتر است:
- مصرف‌کنندگان هر روزه‌ی آسپرین یا داروهای ضد انعقاد
- معتادین به الکل
- افراد مسن
هماتوم اپیدورال
این نوع هماتوم که با نام هماتوم خارج از سخت‌شامه نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق میافتد که یک رگ خونی – معمولا یک سرخرگ – بین سطح خارجی سخت شامه و جمجمه دچار پارگی شود. خون ناشی از این پارگی بین سخت شامه و جمجمه توده‌ای را ایجاد می‌کند که بافت مغزی را تحت فشار قرار می‌دهد.
برخی از افرادی که با این نوع صدمه روبرو می‌شوند، به هوش باقی می‌مانند، اما اکثریت از لحظه برخورد ضربه دچار حالت خواب آلودگی و بی‌هوشی می‌شوند. در صورتی که هماتوم اپیدورال، یک سرخرگ در مغز شما را تحت تاثیر گذارد، اگر به سرعت درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد.
هماتوم داخل پارانشیمی
این نوع از هماتوم که به عنوان هماتوم داخل مغزی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق میافتد که توده‌ای خونی در داخل مغز ایجاد شود. یک ضربه به سر می‌تواند چند هماتوم شدید را در داخل پارانشیمی موجب شود.
ضربه‌ای که منجر به هماتوم داخل پارانشیمی می‌شود، گاهی عارضه‌ای را ایجاد می‌کند که به آسیب بریدگی ماده سفید یا پارگی آکسون در ماده‌ی سفید مغز معروف است. آکسون‌ها، عصب‌هایی هستند که پالس‌های الکتریکی یا پیام‌ها را از سلول‌های عصبی (نورون‌ها) در مغز به بقیه بدن می‌رسانند. در صورتیکه این اتصال قطع شود، ممکن است صدمات مغزی شدیدی ایجاد شوند.
آزمایش و تشخیص
از آنجایی که ممکن است فرد پس از یک آسیب، خوب به نظر برسد،تشخیص لخته‌ی خون داخل جمجمه‌ای می‌تواند مشکل باشد. با این حال، عموماً پزشکان فرض را بر این می‌گیرند که خونریزی داخل جمجمه، علت اصلی کاهش فزاینده‌ی هوشیاری پس از واردن آمدن ضربه به سر است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
تکنیک‌ها تصویربرداری از بهترین راه‌های تعیین موقعیت و اندازه لخته‌ی خونی هستند. این تکنیک‌ها عبارتند از:
- سی‌تی اسکن (CT اسکن). انجام سی‌تی اسکن با استفاده از یک دستگاه اشعه ایکس پیشرفته‌ی متصل به یک کامپیوتر که تصاویر دقیقی را از مغز شما ایجاد می‌کند، صورت می‌گیرد. شما آرام بر روی یک میز متحرک دراز می‌کشید و به سمت محلی شبیه به یک دونات بزرگ که تصاویر در آنجا گرفته می‌شوند، هدایت می شوید. CT اسکن شایع‌ترین روش تصویربرداری برای تشخیص لخته‌خونی داخل جمجمه است.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (اسکن MRI). در اسکن MRI، با استفاده از یک آهنربا و امواج رادیویی، تصاویری کامپیوتری تولید می‌شوند. در طول اسکن MRI، شما بر روی یک میز متحرک دراز می‌کشید و میز به داخل یک لوله یا تونل وارد می‌شود. معمولاً از اسکن MRI به اندازه‌ی سی‌تی اسکن برای تشخیص لخته‌ی خونی داخل جمجمه استفاده نمی شود زیرا MRI ها به زمان بیشتری برای انجام نیاز دارند که در اغلب دسترس نیست.
درمان
داروها
از آنجایی که برخی از هماتوم‌ها کوچکند و هیچ علامت یا نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند، نیازی به برداشتن ندارند. با این وجود علائم و نشانه‌ها ممکن است ظاهر شوند و یا پس از گذشت چند روز یا چند هفته از آسیب بدتر شوند، لذا در صورتی که عمل جراحی برای شما در نظر گرفته نشود، ممکن است به مراقبت از تغییرات عصبی، نظارت بر فشار داخل جمجمه و انجام سی‌تی اسکن‌های مکرر از سر نیاز داشته باشید.
اگر شما از داروهای رقیق کننده‌ی خون مانند وارفارین استفاده می‌کنید، ممکن است به درمانی برای معکوس کردن اثرات این داروها و کاهش خطر خونریزی مغزی بیشتر نیاز داشته باشید. استفاده از ویتامین K و پلاسمای تازه منجمد، روش‌هایی برای معکوس کردن تأثیر رقیق‌کننده‌های خون است.
جراحی
در درمان لخته‌های خونی اغلب به انجام عمل جراحی نیاز است. گزینش نوع جراحی به ویژگی‌ی لخته‌ی خونی شما بستگی دارد. جراحی‌های موجود عبارتند از:
جراحی تخلیه‌ای. اگر تجمع خون بصورت موضعی بوده و خون بیش از حد لخته نشده باشد، ممکن است جراح به کمک مته سوراخی در جمجمه‌ی شما ایجاد کند و با استفاده از عمل مکش خون را برطرف کند.
کرانیوتومی. در لخته‌های خونی بزرگ ممکن است نیاز باشد که یک بخش از جمجمه باز شود (کرانیوتومی) و سپس عمل برداشتن لخته‌ی خونی انجام شود.
بهبود
پس از جراحی، پزشک شما ممکن است داروهای ضد تشنج را تا یک سال پس از ضربه، برای کنترل یا جلوگیری از تشنج پس از سانحه، تجویز کند. در صورت باقی ماندن تشنج، درمان‌های ضد تشنج طولانی‌تری ممکن است نیاز باشد.
برخی از مشکلات ممکن است تا مدتی بعد از عمل جراحی وجود داشته باشند. این مشکلات عبارتند از:
- فراموشی
- مشکلات توجه
- اضطراب
- مشکلات خواب
- سردرد
توانبخشی
درمان‌های توانبخشی طولانی‌مدت ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- فیزیوتراپی
- گفتار درمانی یا سایر مشکلات ارتباطی
- کار درمانی
- تغییر در شیوه زندگی برای کاهش خطر خونریزی مجدد
عوارض سکته مغزی
گاهی اوقات سکته مغزی بر مسیرهای درد در مغز اثر می‌گذارد و درد و عوارض به یک مشکل تبدیل می‌شوند. درد اغلب به عنوان یک درد عمیق (درد از نوع دندان درد) در استخوان‌ها و عضلات بازو یا پا توصیف می‌شود. این درد از الگوی مشابه با ضعف پس از سکته مغزی تبعیت می‌کند. رفع این نوع درد بسیار دشوار است اما روش‌های مختلفی برای تسکین آن وجود دارد.
درد و اسپاسم شانه
مفصل شانه تنها به اندازه عضلات اطرافش قدرتمند است. این عضلات اغلب بعد از سکته مغزی ضعیف هستند و تاندون‌ها و عضلات به راحتی آسیب می‌بینند. درد و اسپاسم ممکن است در چند ساعت اول و چند روز بعد از سکته مغزی در هنگام دراز کشیدن نادرست یا در پی حوادثی از جمله افتادن رخ دهد. دست زدن ماهرانه توسط فیزیوتراپیست‌ها، کار درمانگران و کارکنان پرستاری اغلب می‌تواند از این مشکل ناراحت کننده جلوگیری کند و در صورت وجود، درمان‌های فیزیکی (که توسط فیزیوتراپیست‌ها انجام می شود) اغلب بهتر از داروهای مسکنی است که پزشکان تجویز می‌کنند. همچنین برای بیمارانی که بعد از سکته دچار اسپاسم عضلات شانه شده‌اند تزریق بوتاکس به حل این مشکل کمک شایانی می‌کند.
مشکلات راه رفتن
مشکل در راه رفتن پس از سکته مغزی و آسیب به مغز، رایج است. برای بازگشت قدرت لازم، بیماران نیاز به کمک پزشکی دارند. این مشکلات می‌تواند به علت تغییر در قدرت، احساس، یا رفلکس‌ها باشد. شما ممکن است این مسئله را در بیشتر رویدادهای روزمره مانند برخورد انگشتان پا به اجسام هنگام راه رفتن و یا در فعالیت‌های استرس زا مانند ورزش‌هایی که شامل دویدن و پریدن است، مشاهده کنید. در مجموع، هنگامی که خسته هستید، این مشکل در راه رفتن ممکن است بدتر شود. برای درمان ممکن است طب فیزیکی و استفاده از ارتز برای این بیماران مورد نیاز باشد.