سوزن خشک یک تکنیک تخصصی، علمی و ثابت شده است که توسط فیزیوتراپیست‌های آموزش دیده برای درمان مشکلات عضلانی ، کاهش درد و بهبود عملکرد در سطح سلولی استفاده میشود. در این روش سوزنهایی به نازکی موی انسان به نحوی ماهرانه در نواحی که دچار مشکلات اسکلتی –عضلانی شدهاند، در پوست فرو برده میشود. هدف از این کار تحریک نقاط عضلانی خاص به منظور درمان مشکلاتی مانند تریگر پوینت (نقاط عضلانی دردناک) و کاهش درد است. ممکن است شما در نقاط خاصی از عضلات خود احساس درد یا گرفتگی کنید یا نواحی خاصی از پوست شما حالتی حساس پیدا کرده باشد که این مشکل در روند انجام کارهای روزمره شما اختلال ایجاد کرده است. در این صورت انجام سوزن خشک میتواند به شما کمک کند. سوزن خشک همچنین برای رفع مشکل درد گردن وشانه (مثلا بر اثر قوز کردن) میتواند بسیار موثر باشد و موجب تسریع روند توانبخشی شود و همچنین برای ریلکس کردن سریع عضلات بعد از تمرینات شدید ورزشی نیز مفید است.
فهرست مطالب
علت بروز نقاط دردناک عضلانی (تریگر پوینت) چیست؟
اصلی‌ترین عملکرد سوزن خشک، کاهش درد و بازیابی عملکرد عضلانی از طریق آزادسازی تریگر پوینت‌ها (نقاط حساس و گره‌های قابل لمس در عضلات) است. تریگر پوینت‌ها در واقع به دنبال واکنشی طبیعی در بدن ایجاد می‌شوند و علت بروز آنها میتواند یکی از موارد زیر باشد:
- آسیب‌دیدگی: ماهیچه برای کاهش میزان آسیب دیدگی منقبض میشود.
- انجام حرکات پیش‌بینی نشده برای مثال پایین رفتن از یک پله تحت شرایطی که آن را ندیده‌اید و انتظارش را نداشته‌اید.
- انجام حرکات شدید و سریع به طور ناگهانی برای مثال چرخش گردن به یک سمت به طور ناگهانی در حین رانندگی
- تغییر در روند فعالیت‌های روزمره و افزایش فشار به عضلات: برای مثال تغییر یکباره در تعدا یا شدت جلسات تمرین ورزشی
- قرارگیری بدن در حالت ناصحیح: برای مثال نشستن به حالت قوز کرده برای مدت طولانی هنگام درس خواندن یا کار
- تحت فشار قرار گرفتن عصب‌ها: عضله منقبض میشود تا از عصب محافظت کند
- بیماری‌ها (ویروسی یا باکتریایی)
- سوء تغذیه
- مشکلات متابولیسمی و اختلالات غدد درون‌ریز
مزایای سوزن خشک چیست؟
مهم‌ترین مزایای سوزن خشک عبارتند از:
شل شدن عضلاتی که دچار گرفتگی شدهاند
اولین مزیت سوزن خشک این است که مانند یک کلید ریست برای درد‌های مزمن عمل میکند. برای مثال اگر درچار کمردرد مزمن هستید، سوزن خشک باعث می‌شودفعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی در این ناحیه تغییر کنید و واکنشی مثبت ایجاد شود.
بهبود جریان خون
سوزن خشک باعث میشود که جریان خون در اطراف عضلات گرفته بیشتر شود و به شل شدن آنها کمک میکند.
آزادسازی انتقال دهنده‌های عصبی و کاهش درد
برخی از انتقال دهنده‌های عصبی که می‌توانند از انتقال درد به مغز از طریق نخاع جلوگیری کنند ، شامل بتا‌اندورفین ، انکفالین و دینورفین می‌باشند. سوزن خشک برای تولید این مواد شیمیایی که باعث کاهش گرفتگی و تنش در ماهیچه‌ها می‌شوند، بدن را تحریک میکند.
بهبود دامنه حرکتی
در صورتی که شما ورزشکار هستید یا کار شما به نحوی مستلزم انجام مداوم حرکات فیزیکی است، داشتن دامنه حرکتی کامل برای موفقیت در کارتان ضروری است. برای مثال در ورزش‌های توپی، زمانی که توپ به سمت شما می‌آید باید واکنشی بسیار سریع داشته باشید؛ اما در صورتیکه از آسیب کمر یا شانه رنج می‌برید، نمی توانید واکنش سریع و صحیح را نشان دهید. سوزن خشک، درد را در تریگر پوینت‌ها از بین برده و موجب افزایش دامنه حرکتی شما میشود و انعطاف‌پذیری شما را افزایش می‌دهد.
آیا سوزن خشک برای من مناسب است؟
برخی از مشکلات شایعی که سوزن خشک میتواند برای آنها موثر باشد عبارتند از:
- کمردرد
- گردن درد
- درد‌های مزمن
- گرفتگی و اسپاسم عضلانی
- تشکیل بافت اضافی در محل زخم وآسیب
- درد پاشنه پا (خارپاشنه)
- کشیدگی تاندون‌ها
- کشیدگی رباط‌ها
- التهاب تاندون
- بورسیت (التهاب و تورم کیسه حاوی مایع سیناویال در مفصل)
- سردرد
در موراد زیر ممکن است انجام سوزن خشک توصیه نشود:
- ترس از تزریق یا سوزن
- زنان باردار
- ابتلا به بیماری عفونی که از راه خون منتقل می‌شوند
در این موارد میتوانید با فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص خود مشورت کنید چرا که روش‌های درمانی جایگزین بسیاری برای شما وجود دارد.
سوزن خشک چگونه عمل میکند؟
در روش سوزن خشک، سوزن‌ها مستقیما وارد نقاط تریگر پوینت یا سایر نقاطی که دچار مشکل شدهاند، میشود. این روش هم اثر بیومکانیکی و هم اثر مکانیکی دارد. معمولا سوزنی استرلیزه شده که چند سانتی‌متر طول دارد، در یک نقطه خاص از بدن که دچار اسپاسم و حساسیت بالا شده، فرو برده میشود.
نقاط تریگر پوینت ممکن است بیش از حد دچار اسپاسم شده باشند تا جایی که دیگر عضله نتواند ریلکس شود و در حالت گرفتگی باقی بماند و بنابراین ممکن است رگ یا عصبی را تحت فشار قرار دهد و موجب درد و محدودیت حرکتی شود. در روش سوزن خشک، سوزن به زیر پوست نفوذ میکند و به بافت‌های همبند و نقاط منقبض در عضله میرسد که این کار موجب واکنشی تکانه‌ای در سطح میوفاسیال میشود. عصب‌های حسی در سطح زیر پوست و عضله تحریک می‌شوند و اندورفین ترشح میشود که اثری تسکین‌دهنده و ضدتنش دارد. این امر به بازگرداندن عملکرد طبیعی ماهیچه کمک میکند.
تفاوت سوزن خشک و طب سوزنی چیست؟
شباهت‌ها و تفاوت‌های بسیاری بین سوزن خشک و طب سوزنی وجود دارد. سوزن خشک بر مبنای طب غربی و آناتومی بدن و به خصوص سیستم عضلانی است. طب سوزنی بر مبنای طب سنتی چین و چهارچوب‌هایی مانند جریان انرژی در بدن و تاثیر این جریان بر بهبودی، است. یک متخصص فیزیوتراپی که در زمینه سوزن خشک آموزش‌های ویژه دیده است، این روش درمانی را بر اساس حیطه تخصصی و علمی خود انجام می‌دهد.
سوزن خشک را هر چند وقت یکبار باید انجام دهم؟
پاسخ این سوال به مشکل خاص شما بستگی دارد. متخصص فیزیوتراپی پس از بررسی وضعیت شما به طور دقیق به این سوال پاسخ می‌دهد. در صورتی که پس از انجام یک جلسه درمانی هنوز احساس درد می‌کنید، بهتر است مدتی صبر کنید تا این وضعیت بهبود پیدا کند و سپس جلسه درمانی بعدی را انجام دهید.
آیا سوزن خشک درد دارد؟ این روش ایمن است؟
در ابتدا که سوزن در پوست فرو برده میشود معمولا بیمار دردی احساس نمی کند. اما ایجاد واکنش تکانه‌ای میتواند درد مختصری ایجاد کند. برخی بیماران، درد خود را به صورت یک شوک الکتریکی ضعیف یا احساس گرفتگی که بعدا تبدیل به دردی مبهم یا تپنده میشود، توصیف میکنند. در هر حال اغلب بیماران گزارش داده‌اند که پس از جلسه درمانی احساس ریلکس شدن و شل شدن عضلات را دارند.
آیا سوزن خشک عوارض جانبی دارد؟
در برخی موارد ممکن است نواحی درمان شده تا 72 ساعت حساس یا دردناک باشد. این درد بیشتر شبیه درد عضلانی بعد از یک جلسه تمرین ورزشی شدید است. این حالت طبیعی است. برای تسکین این درد میتوانید به طور متناوب از کمپرس سرد و گرم استفاده کنید و حرکات کششیِ آرام انجام دهید. گاهی نیز ممکن است خونریزی یا کبودی بسیار مختصر ایجاد شود. همچنین برخی بیماران بعد از جلسه درمانی احساس خستگی، بی‌حوصلگی یا عصبی بودن یا احساس تهوع خفیف دارند. تمامی این موارد طبیعی است و پس از یک تا دو ساعت برطرف میشود.