سردرد در بارداری: علت، علائم نگران کننده و درمان سردرد بارداری

در دوران بارداری به خصوص در سه ماه اول، سردردهای تنشی طبیعی است. مبتلایان به میگرن معمولاً در دوران بارداری کمی از سردرد تسکین می‌یابند – اگرچه برخی از زنان هنگام بارداری اولین سردرد میگرنی را تجربه می‌کنند. اگر در سه ماه اول بارداری خود سردرد دارید، پس از تثبیت سیل هورمون‌ها و عادت بدن به این تغییرات، احتمالاً در طی سه ماه دوم سردردهای شما کاهش یافته یا حتی از بین می روند. اما در صورت ادامه دار شدن سردرد خود حتما برای درمان و تشخیص علت به پزشک مراجعه کنید.

چه عواملی باعث بروز سردرد در بارداری می‌شوند؟

متخصصان دقیقاً نمی‌دانند چه عواملی باعث سردرد در دوران بارداری می‌شوند، اما تغییرات هورمونی که در بدن شما اتفاق می‌افتد احتمالاً ارتباطی با آن دارد. افزایش حجم و گردش خون شما به ویژه در اوایل بارداری نیز ممکن است در سردرد نقش داشته باشد. ترک ناگهانی کافئین در بارداری نیز می‌تواند باعث سردرد شود.

سایر دلایل احتمالی سردرد در دوران بارداری عبارتند از:

• کمبود خواب یا خستگی عمومی
• گرفتگی سینوس
• آلرژی
• خستگی چشم
• فشار
• افسردگی
• گرسنگی
• کم آبی بدن

آیا سردرد در دوران بارداری می‌تواند علامت هشدار دهنده جدی‌تری باشد؟

بله گاهی اوقات همینطور است. در سه ماه دوم یا سوم بارداری، سردرد می تواند نشانه‌ای از پره اکلامپسی، یک بیماری جدی ناشی از بارداری که با فشار خون بالا مشخص می‌شود، باشد. از دیگر علائم پره اکلامپسی می‌توان به مقدار غیرمعمول پروتئین در ادرار، تغییرات بینایی و ناهنجاری‌های کبدی و کلیه اشاره کرد.

اگر برای اولین بار میگرن یا سردرد شدید دیگری دارید و مصرف استامینوفن موجب تسکین نمی‌شود، با پزشک خود تماس بگیرید. شما ممکن است به ارزیابی کامل پزشکی نیاز داشته باشید تا مطمئن شوید هیچ چیز دیگری در جریان نیست.

چگونه می‌توانم تشخیص دهم که میگرن یا سردرد نوع دیگری دارم؟

همیشه نمی‌توان فهمید که چه نوع سردردی دارید. در اینجا نحوه تشخیص آن‌ها از هم آورده شده است:

سردردهای تنشی

سردردهای تنشی رایج‌ترین نوع سردرد است. آن‌ها می‌توانند مانند درد فشرده کننده یا یک درد مبهم و مات در دو طرف سر یا پشت گردن شما احساس شوند. اگر همیشه مستعد ابتلا به سردردهای تنشی هستید، بارداری می‌تواند مشکل را بدتر کند.

سردردهای میگرنی

سردردهای میگرنی باعث ایجاد درد متوسط ​​تا شدید ضربان دار، به طور معمول در یک طرف سر می‌شوند. این علائم همچنین می‌توانند همراه با علائم دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور و صدا باشند. در صورت عدم درمان، آن‌ها می‌توانند از 4 تا 72 ساعت ادامه داشته باشند و ممکن است توسط فعالیت بدنی و همچنین بسیاری از عواملی که باعث سردردهای معمولی می‌شوند، تشدید شوند.

برخی از مبتلایان به میگرن بیماری‌ای دارند که به عنوان میگرن با هاله شناخته می‌شود – یعنی سردردهایی که علائمی دارند که ممکن است شامل تغییرات بینایی (مانند چشمک زن چراغ روشن یا نقاط کور)، احساس بی حسی یا “سوزن سوزن”، ضعف و اختلال در تکلم باشد. این علائم ممکن است تا یک ساعت قبل از شروع میگرن شروع شده و تا ساعت‌ها ادامه داشته باشند.

سردردهای سینوسی

سردردهای سینوسی معمولاً مانند فشار یا درد در گونه‌ها، اطراف چشم‌ها و پیشانی شما احساس می‌شوند. آن‌ها معمولاً پس از عفونت سرماخوردگی یا تنفسی رخ می‌دهند و آن چنان که فکر می‌کنید شایع نیستند.

مردم معمولاً سردردهای میگرنی را با سینوزیت اشتباه می‌گیرند –  اگر به طور مکرر دچار سردرد می‌شوید و از مشکل دیگری رنج نمی‌برید احتمالا دچار میگرن شده‌اید. اما اگر احساس گرفتگی می‌کنید، ممکن است دچار عفونت سینوسی شده باشید که نیاز به درمان دارد.

سردردهای خوشه‌ای

سردردهای خوشه ای بسیار کمتر دیده می‌شوند و به نظر نمی‌رسد تحت تأثیر بارداری قرار بگیرند. سردردهای خوشه‌ای با دردی ناگهانی و شدید معمولاً در اطراف یک چشم یا شقیقه، گاهی اوقات با پارگی چشم یا گرفتگی بینی مشخص می‌شوند. آن‌ها معمولا هر روز در یک زمان مشخص اغلب چند ساعت پس از خوابیدن، طی هفته‌ها یا ماه ها رخ می‌دهند.

سردرد و میگرن در دوران بارداری چقدر شایع است؟

پزشکان تخمین می‌زنند که از هر 5 زن 1 نفر در برخی از زمان‌های زندگی خود دچار سردرد میگرنی می‌شود و حداکثر 16 درصد از این زنان برای اولین بار هنگام بارداری (اغلب در سه ماه اول بارداری) دچار میگرن می‌شوند. از طرف دیگر، بیشتر زنانی که از میگرن رنج می‌برند در دوران بارداری مشکلات کمتری دارند.

همچنین، حدود دو سوم زنان مستعد میگرن متوجه بهبودی در دوران بارداری می‌شوند (این احتمال بیشتر در صورتی است که میگرن در زمان قاعدگی شما بدتر شود یا از ابتدای قاعدگی شروع شود). دیگران متوجه هیچ تغییری نمی‌شوند یا متوجه می‌شوند که سردردهای آن‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود.

آیا سردرد و میگرن می‌تواند در دوران بارداری مشکل ایجاد کند؟

به نظر می‌رسد میگرن خطر عوارض بارداری را افزایش نمی‌دهد، حتی اگر در اقلیت افراد بدشانسی باشید که میگرن بهبود نیافته یا بدتر می‌شود. با این حال، زنانی که میگرن دارند میزان پره اکلامپسی بیشتری دارند (به خصوص اگر قبل از بارداری به میگرن مبتلا نشده باشند)، بنابراین مهم است که اگر احساس سردرد و یا میگرن می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

آیا می‌توان برای درمان سردرد در دوران بارداری از داروی ضد درد استفاده کرد؟

مصرف استامینوفن طبق راهنمای دارو، بی خطر است اما بسیاری دیگر از داروهای سردرد – از جمله آسپیرین، ایبوپروفن و اکثر داروهای تجویز میگرن – برای خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود مگر اینکه توسط پزشک تأیید شود. اگر مستعد میگرن هستید، از پزشک خود بپرسید کدام داروها را می‌توانید مصرف کنید.

اگر سردردهای مکرر و ناتوان کننده‌ای دارید، مزایای برخی داروها ممکن است بیشتر از خطرات احتمالی برای کودک شما باشد (اگرچه برخی از داروها کاملاً ممنوع هستند). ممکن است برای کمک به میگرن در صورت تداوم به یک متخصص ارجاع شوید.

برای درمان سردرد بدون دارو چه باید کرد؟

در اینجا چند روش وجود دارد که می‌توانید در دوران بارداری از سردرد جلوگیری کرده و یا از آن رهایی یابید:

عوامل محرک سردرد خود را پیدا کنید

متخصصان سردرد معمولاً توصیه می‌کنند برای شناسایی عوامل محرک خاص، دفترچه‌ای تهیه کرده و عواملی را که باعث تحریک سردرد می‌شوند، را یاداشت کنید.

برخی از محرک‌های رایج میگرن شامل مواد غذایی حاوی:

• مونوسدیم گلوتامات (MSG)
• نیتریت‌ها و نیترات‌ها (در گوشت‌های فرآوری شده مانند هات داگ، سالامی و بیکن معمول است)
• شیرین کننده‌های مصنوعی

سایر مواد غذایی که می‌توانند باعث ایجاد میگرن شوند عبارتند از:

• لوبیا و آجیل خاص
• پنیر مانده و محصولات لبنی (مانند دوغ و خامه ترش)
• برخی میوه‌های تازه (از جمله موز، پاپایا، آووکادو و مرکبات)
• ماهی دودی
• شکلات و خرنوب
• غذاهای تخمیر شده یا ترشی (مانند سس سویا یا کلم ترش)

عوامل دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• چراغ‌های درخشان یا چشمک زن
• سروصداهای بلند
• گرما یا سرما بیش از حد
• بوهای شدید
• دود تنباکو

از کمپرس استفاده کنید

برای سردرد تنشی، یک کمپرس گرم یا خنک به پیشانی یا پایه جمجمه خود بزنید. کمپرس سرد برای میگرن بهترین عملکرد را دارد.

دوش بگیرید

برای برخی از مبتلایان به میگرن یا سردرد بارداری، دوش آب سرد، تسکین سریع – اگر موقتی باشد – را به همراه دارد. اگر نمی‌توانید دوش بگیرید، آب خنک را به صورت خود بزنید. دوش آب گرم یا حمام می‌تواند سردردهای تنشی در بارداری را تسکین دهد.

گرسنه یا تشنه نباشید

برای جلوگیری از پایین آمدن قند خون (محرک سردرد شایع)، وعده‌های غذایی کوچک را مرتبا بخورید. هنگامی که در حال حرکت هستید، مقداری میان وعده ( میوه، ماست و …) همراه داشته باشید. از قند مستقیم مانند آب نبات یا نوشابه که می‌تواند قند خون شما را جهش یافته و زیاد کند، خودداری کنید.

نوشیدن مقدار زیادی آب برای هیدراته شدن فراموش نشود. اگر از سردرد بارداری دچار حالت تهوع شده‌اید نوشیدن آب می‌تواند در تسکین و درمان سردرد موثر باشد.

از خستگی جلوگیری کنید

شب زیاد بخوابید. هنگامی که سردرد دارید، در یک اتاق ساکت و تاریک بخوابید.

ورزش کنید

برخی شواهد نشان می دهد که ورزش منظم می‌تواند دفعات و شدت سردرد بارداری را کاهش داده و استرس ناشی از سردردهای تنشی را کمتر کند. اگر مستعد ابتلا به میگرن هستید، به آرامی شروع کنید – یک فعالیت ناگهانی می‌تواند باعث بروز آن شود. (و بعد از شروع میگرن ورزش نکنید زیرا باعث تشدید سردرد می‌شود).

ورزش‌هایی که به شما کمک می کنند تا وضعیت بدنی خوبی داشته باشید ممکن است در تسکین سردرد به خصوص در در سه ماه سوم مفید باشند.

تکنیک‌های آرام سازی را امتحان کنید

بیوفیدبک، مراقبه، یوگا و خود هیپنوتیزم ممکن است برای کاهش استرس و سردرد در برخی از مبتلایان مفید باشد.

ماساژ بگیرید

برخی از زنانی که از سردردهای تنشی در بارداری رنج می‌برند، بر این باورند که ماساژ تاثیر زیادی در تسکین سردرد آن‌ها دارد اما اثبات این موضوع که آیا ماساژ در درمان و پیشگیری سردردهای بارداری موثر است، هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. به گفته‌ی متخصصین ماساژ درمانی، ماساژ کل بدن می‌تواند تنش در عضلات گردن، شانه‌ها و کمر را از بین ببرد. اگر ماساژ حرفه‌ای گزینه‌ی مناسبی برای شما نیست، از شریک زندگی خود بخواهید کمر و سر شما را مالش دهد. انجام این نوع ماساژ می‌تواند به کاهش تنش و خستگی عضلات کمک ‌کند.

طب سوزنی را در نظر بگیرید

درمان طب سوزنی به احتمال زیاد در دوران بارداری بی خطر است، اگرچه اینکه آیا برای سردرد موثر است یا خیر موضوع بحث است. اگر می‌خواهید آن را امتحان کنید، حتما از پزشک خود در این باره سوال کنید و از او بخواهید شما را به یک تراپیست حرفه‌ای ارجاع دهد.

برای کدام علائم سردرد باید با پزشک خود تماس بگیرم؟

در صورت داشتن یکی از شرایط زیر حتما به پزشک خود مراجعه کنید. اگر:

• شما در سه ماه دوم یا سوم بارداری خود هستید و برای اولین بار سردرد خفیف یا بدی دارید. سردرد بارداری ممکن است با تغییرات بینایی، درد بالای شکم یا حالت تهوع، افزایش ناگهانی وزن یا تورم در دست‌ها یا صورت همراه باشد یا نباشد. برای اطمینان از ابتلا به پره اکلامپسی باید فوراً فشار خون و ادرار را چک کنید. (اگر در فشار خون بالا یا افزایش یافته مشکلی داشتید، حتی اگر فقط سردرد خفیفی دارید که پس از مصرف استامینوفن همچنان ادامه دارد، با پزشک خود تماس بگیرید).
• سردرد ناگهانی «انفجاری» دارید. این نوع سردرد، دردی شدید است که شما را از خواب بیدار می‌کند، برطرف نمی‌شود یا بر خلاف دردی که تا به حال تجربه کرده‌اید احساس می‌شود.
• سردرد شما با تب یا سفتی گردن همراه است.
• سردرد شما بدتر می‌شود و سایر مشکلات مانند تاری دید یا سایر اختلالات بینایی، اختلال گفتار، خواب آلودگی، بی حسی یا تغییر در احساس یا هوشیاری طبیعی را دارید.
• بعد از هر نوع آسیب به سر شما سردرد دارید.
• گرفتگی بینی و درد و فشار زیر چشم یا سایر دردهای صورت یا حتی دندان را دارید. این می‌تواند عفونت سینوسی را نشان دهد که باید با آنتی بیوتیک درمان شود.
• متوجه می‌شوید که بعد از خواندن یا تماشای صفحه رایانه سردرد می‌گیرید.

در هر صورت، هر زمان که نگران سردرد هستید دریغ نکنید و با پزشک خود تماس بگیرید. حتی اگر قبلا سردرد داشته باشید، صحبت با پزشک متخصص می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید که چه درمانی برای شما در طول بارداری بهتر است.