فهرست مطالب
تاریخ: ۱۵ آبان ۱۴۰۲
دیستونی اختلال حرکتی است که در آن عضلات فرد به‌صورت غیرارادی منقبض می‌شوند. انقباض غیرارادی قسمت‌های تحت تأثیر قرار گرفته مختلف بدن باعث ایجاد حرکات مکرر و یا حالت‌های غیرطبیعی می‌شود. دیستونی می‌تواند یک عضله، یک گروه عضلانی یا کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. دیستونی حدود ۱٪ از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و زنان نسبت به مردان بیشتر به این بیماری مبتلا هستند.
دیستونی یک اختلال حرکتی عصبی است که معمولاً با انقباضات طولانی و مکرر عضلات بدن همراه است. این انقباضات می‌توانند به صورت دائمی و به شکل ثابت باقی‌مانده و دامنه حرکتی آن عضله را با اختلال مواجه کنند. این بیماری در حالت حاد می‌تواند ناتوان‌کننده باشد و فرد را از انجام فعالیت‌های روزانه بازدارد. یکی از روش‌های درمانی این بیماری آزاد کردن انقباض عضلات استفاده از طب فیزیکی است. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید با انواع روش‌های فیزیوتراپی، طب سوزنی و انواع تزریق‌ها قادر به درمان دیستونی می‌باشند. رویکرد کلینیک امید در مواجه با بیماری‌ها پلکانی است. آن‌ها ابتدا درمان‌های ساده و غیرتهاجمی را برای درمان بیماری‌ها به کار می‌گیرند و اگر بیمار به این درمان‌ها پاسخ نشان نداد از درمان‌های مداخلی‌تر استفاده می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۸۴۴۴۹۹۰ تماس حاصل فرمائید.
آیا انواع مختلف دیستونی وجود دارد؟
انواع دیستونی بر اساس بخشی از بدن که تحت تأثیر قرار می‌گیرد، طبقه‌بندی می‌شوند:
- دیستونی متمرکز بر اکثر یا تمام بدن تأثیر می‌گذارد.
- دیستونی کانونی تنها یک قسمت خاص بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- دیستونی چند شاخه‌ای بیش از یک قسمت غیر مرتبط بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- دیستونی سگمنت شامل قسمت‌های مجاور بدن است.
- همی دیستونی که دست و پا را در یک‌طرف بدن تحت تأثیر قرار می‌دهد.
دیستونی همچنین می‌تواند بر اساس سندرم الگوهای آن‌ها طبقه‌بندی شود:
- بلفارواسپاسم یا انقباض غیرارادی پلک نوعی از دیستونی است که روی چشم تأثیر می‌گذارد و معمولاً با چشمک زدن غیرقابل کنترل شروع می‌شود. در ابتدا معمولاً فقط یک‌چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما درنهایت هر دو چشم هر دو تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اسپاسم باعث می‌شود پلک‌ها به‌صورت غیرارادی بسته شوند که گاهی باعث می‌شود که آن‌ها برای همیشه بسته باقی بمانند. فرد ممکن است بینایی عادی داشته باشد اما این بسته شدن دائمی پلک‌ها باعث می‌شود که فرد عملاً نابینا شود.
- دیستونی سرویکس یا گردن که شایع‌ترین نوع این بیماری است و معمولاً در افراد میان‌سال رخ می‌دهد. با این‌حال این نوع دیستونی برای افراد در تمام سنین گزارش شده است. دیستونی گردن بر روی عضلات گردن تأثیر می گذارد و باعث می شود که سر پیچ بخورد یا به عقب یا جلو بچرخد.
- دیستونی جمجمه بر عضلات سر، صورت و گردن تاثیر می‌گذارد.
- دیستونی ارومندیبولار باعث ایجاد اسپاسم فک، لب‌ها و عضلات زبان می‌شود. این دیستونی می‌تواند در صحبت کردن و بلعیدن مشکلاتی ایجاد کند.
- دیستونی حنجره بر عضلات گلو که مسئول سخنرانی هستند تاثیر می‌گذارد و صدای بیمار در حین صحبت کردن خیلی آهسته و نفس‌زنان یا غیرواضح و خفه به نظر می‌رسد.
- دیستونی تاردیو یا تأخیری ناشی از واکنش به دارو است. علائم معمولاً به‌طور موقت و قابل درمان با دارو هستند.
- دیستونی پاروکسیمال اپیزودیک است. علائم فقط در طی حملات رخ می‌دهد و در سایر زمان‌ها، فرد طبیعی است.
- ديستونی پيچيده اختلالی بسيار نادر است که بر تمام بدن تاثیر می‌گذارد و به‌طور جدی فرد مبتلا را غیرفعال می‌کند. علائم معمولاً در دوران کودکی ظاهر می‌شود و با افزایش سن بدتر می‌شود. محققان دریافتند که دیستونی پیچیده ممکن است به ارث برده شود که ناشی از جهش در ژن است.
- کرامپ نویسندگان نوعی دیستونی است که فقط در هنگام نوشتن اتفاق می‌افتد و بر عضلات دست و ساعد تاثیر می‌گذارد.
علل دیستونی چیست؟
اکثر موارد دیستونی علت خاصی ندارند. به نظر می‌رسد دیستونی به علت مشکل در قسمتی از مغز مرتبط است که مسئول ایجاد انقباض عضلانی است. مشکل برقراری ارتباط در سلول‌های عصبی است. آسیب می‌تواند در نتیجه موارد زیر رخ دهد:
- ضربه مغزی
- سکته مغزی
- تومور
- عدم اکسیژن کافی
- عفونت
- واکنش‌های دارویی
- مسمومیت ناشی از سرب و مونوکسید کربن
دیستونی اولیه اغلب از یک والد به ارث برده می‌شود. در بعضی از حاملان این اختلال ممکن است دیستونی هرگز پیشرفت و بروز نکند و علائم ممکن است به‌طور گسترده‌ای در میان اعضای یک خانواده متفاوت باشد.
آیا دیستونی ارثی است؟
بعضی از انواع دیستونی با یک ژن خاص مرتبط هستند و به عنوان نتیجه، ممکن است به ارث برده شوند. اما انواع دیستونی دیگر علتی غیر ژنتیکی دارند، مانند سکته مغزی، و به همین دلیل نمی‌توانند به ارث برده شوند. با این حال، در بیشتر موارد، علت دقیق ژنتیکی یا غیر ژنتیکی دیستونی هنوز شناخته نشده است، به این معنی که ممکن است علت مشکل در ژنتیک باشد، اما ژن یا ژن‌های مؤثر هنوز شناسایی نشده‌اند. لازم به ذکر است که حتی در صورت وجود علت ژنتیکی برای دیستونی، این به معنای لزوماً انتقال آن به فرزندان نیست.
این بیماری با چه نشانه‌هایی همراه است؟
علائم دیستونی می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. دیستونی می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد و اغلب نشانه‌هایی از پیشرفت دیستونی در مراحل مختلف است. برخی از علائم اولیه عبارتند از:
- کشیدن پا هنگام راه رفتن
- گرفتگی پا
- کشیدن ناخواسته گردن
- چشمک زدن غیرارادی
- مشکلات گفتاری
استرس یا خستگی ممکن است علائم ایجاد کند یا باعث بدتر شدن آن‌ها شود. افراد مبتلا به دیستونی اغلب از درد و خستگی به دلیل انقباض مکرر عضلات شکایت دارند. اگر علائم دیستونی در دوران کودکی رخ دهد، معمولاً اول در پاها یا دست ظاهر می‌شود اما پس‌ازآن آن‌ها به‌سرعت به بقیه بدن می‌روند. با این حال، بعد از نوجوانی میزان سرعت پیشرفت کاهش می‌یابد. هنگامی‌که دیستونی در اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود معمولاً در بالاتنه شروع می‌شود و سپس پیشرفت آهسته علائم وجود دارد. دیستونی که در اوایل شروع می‌شود، کانونی یا سگمنتال باقی می‌ماند به این معنی که آن‌ها بر روی یک یا چند قسمت بدن یا دو یا چند بخش مجاور تاثیر می‌گذارند.
چه آزمایشات و تست‌هایی برای تشخیص این بیماری به کار می‌رود؟
تشخیص دیستونی ممکن است شامل انجام ام آر آی باشد. بررسی بصری علائم فیزیکی بخش مهمی از تشخیص دیستونی است. با این حال، پزشک باید برخی از آزمایش‌ها را انجام دهد و از سؤالات هدفمند برای تعیین اینکه آیا دیستونی اولیه یا ثانویه وجود دارد، استفاده کند. در ابتدا پزشک سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار را بررسی خواهد کرد. تست‌ها و روش‌های زیر می‌توانند به تعیین نوع دیستونی کمک کنند:
- آزمایش خون و ادرار: برای تعیین اینکه آیا سموم یا عفونت وجود دارد و همچنین بررسی عملکرد ارگان‌هایی مانند کبد.
- تست ژنتیک: برای بررسی ژن‌های معیوب (غیرطبیعی، جهش‌یافته) و رد وجود بیماری‌های دیگری مانند بیماری هانتینگتون.
- ام آر آی: برای نشان دادن آسیب مغزی یا تومور
- لوودوپا: اگر علائم بهبود یافته به‌سرعت پس از مصرف لوودوپا افزایش یابد، پزشک احتمالاً تشخیص زودهنگام دیستونی را آغاز خواهد کرد.
دیستونی چگونه درمان می‌شود؟
گزینه‌های متعددی برای درمان دیستونی وجود دارد. پزشک دوره درمان را بر اساس نوع دیستونی و شدت آن تعیین خواهد کرد. برای درمان علائم دیستونی ممکن است از گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کنترل استرس نیز استفاده شود.
تحریک مغزی
هنگامی‌که دیستونی باعث می‌شود که کسی ناتوان شود، تحریک مغزی عمیق از گزینه‌های درمان است. در تحریک مغزی عمیق، یک الکترود به یک ناحیه خاص در مغز اعمال می‌شود. سپس آن را به یک محرک باتری متصل می‌کنند که در قفسه سینه قرار دارد. الکترود پالس‌های الکتریکی ایجادشده توسط محرک را به منطقه مغز انتقال می‌دهد تا انقباضات عضلانی را کاهش دهد. پزشک شدت و میزان پالس‌های الکتریکی را تنظیم می‌کند.
داروها
داروها انقباضات بیش‌ازحد عضلات در دیستونی را کاهش می‌دهند. داروهای استفاده شده عبارتند از:
- لوودوپا
- پروکسی کیدیدین هیدرو کلراید
- دیازپام
- لورازپام
- کلونازپام
- باکوفن
ترفند حسی یکی دیگر از گزینه‌های درمانی است. با استفاده از این روش تحرک اعمال شده به قسمت آسیب‌دیده یا نزدیک آن ممکن است انقباضات عضلانی را کاهش دهد. به سادگی و با دست زدن به این منطقه افراد می‌توانند انقباضات خود را کنترل کنند.
آیا داروهای مورد استفاده برای درمان دیستونی می‌توانند در دوران بارداری استفاده شود؟
مطالعات بسیار کمی در مورد اثرات داروهای دیستونی و سم بوتولینوم در زنان باردار انجام شده است، بنابراین، به دلیل احتیاط، به طور کلی توصیه می‌شود که زنان باردار از مصرف دارو جلوگیری کنند. در برخی موارد ممکن است زن (به‌تدریج) مصرف داروهای خوراکی را کاملاً متوقف کند، در موارد دیگر دوز کاهش می‌یابد. درمان دیستونی در دوران بارداری بسیار منحصربه‌فرد است و وضعیت هر زن با دیگری متفاوت است. هیچ توصیه‌ی کلی برای همه بیماران زن وجود ندارد و زنان باید در مورد وضعیت خود با متخصص بیماری‌های حرکتی مشورت کنند.
فیزیوتراپی برای دیستونی
گاهی اوقات علائم را می‌توان با دست زدن به قسمت آسیب‌دیده بدن و یا یک بخش بدن نزدیک به آن کاهش داد. افراد مبتلابه دیستونی سرویکس ممکن است متوجه شوند که اگر آن‌ها پشت سر و کنار صورت خود را لمس کنند، علائم بهبود می‌یابند یا به‌طور کامل از بین می‌روند. گاهی اوقات می‌توان از بریس‌ها به‌عنوان بخشی از درمان حسی استفاده کرد. متخصص طب فیزیکی نیز می‌تواند به بهبود وضع بیمار کمک کند. وضعیت قرارگیری بدن اگر مناسب باشد کمک می‌کند تا عضلات و بافت‌ها محافظت و تقویت شوند. وضعیت خوب ممکن است با برنامه تمرینی یا استفاده از بریس به دست آید.
شاک ویوتراپی
شاک ویوتراپی احتمالاً درمانی مؤثر و ایمن برای دیستونی اندام فوقانی، به‌ویژه برای دیستونی ثانویه است.
طب سوزنی
طب سوزنی طب سنتی چینی است که در آن اصول پزشکی مبتنی بر آناتومی، آسیب‌شناسی و فیزیولوژی بدن است. طب سوزنی روش طبیعی برای تحریک اعصاب موجود در پوست است. همچنین عضلات و بافت‌ها را با اثرات مختلف تحریک می‌کند. طب سوزنی برای دیستونی گردن و حنجره به شدت مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌طور مؤثری آن‌ها را درمان کرده و در سراسر جهان توصیه می‌شود.
توانبخشی
درمان‌های طب فیزیکی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و رژیم‌درمانی می‌توانند برای بیماران مبتلابه دیستونی مفید باشند. تجهیزات ویژه می‌توانند به بیماران کمک کنند تا به‌طور مؤثری با دیگران ارتباط برقرار کنند، تحرک و ایمنی خود را حفظ کنند. متخصصان توانبخشی برای اقدامات زیر در دسترس هستند:
- قدرت عضلانی و مهارت‌های حرکتی را ارزیابی کنند و برنامه فردی را برای حفظ عملکرد فیزیکی موجود ارائه دهند.
- ابزارهای حمایتی (ازجمله گردن بند، بریس ها، واکرها و صندلی‌های چرخ‌دار) و وسایل خانگی مناسب را برای اطمینان از ایمنی و تحرک بیمار توصیه کنند.
- راه‌هایی برای تغییر فعالیت‌ها، صرفه‌جویی در انرژی و ساده‌سازی کار را در اختیار بیمار قرار دهند.
برخی از بیماران مبتلابه دیستونی دریافتند که درمان‌های مکمل (مانند یوگا، مدیتیشن، پیلاتس، بیوفیدبک و طب سوزنی) نیز در کاهش علائم آن‌ها مفید هستند.
آیا بریس یا سایر دستگاه‌های طبی در درمان دیستونی نقش دارند؟
بیماران مبتلا به دیستونی می‌توانند از بریس‌ها و ابزارهای حمایتی استفاده کنند تا قسمت‌های ضعیف بدن را حمایت کرده یا از تغییر شکل مفصلی جلوگیری کنند. در کلینیک امید، متخصصان ما قادر به ارائه انواع بریس و کمربند طبی برای بیماران دیستونی هستند. با استفاده از اسکن سه‌بعدی دیجیتالی و آنالیز داده‌های ستون فقرات، بهترین و مناسب‌ترین بریس و کمربند طبی برای هر بیمار تعیین می‌شود.
