فهرست مطالب
تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
دررفتگی لگن به جابجایی سر استخوان ران از حفره حلقهای اشاره دارد. دررفتگی مفصل ران باعث تغییرات اساسی بیومکانیکی و عملکردی در مفصل ران میشود و در نتیجه راه رفتن را دشوار میکند.
صدمات شدید مانند تصادف یا افتادن از ارتفاع میتواند باعث پارگی کپسول مفصل و رباطهای اطراف مفصل ران شود و منجر به دررفتگی حاد مفصل ران شود. برخی موارد دررفتگی مفصل ران ممکن است با شکستگی حفره حلقهای همراه باشد.
در موارد حاد دررفتگی مفصل ران، ممکن است رگهای خونی سر استخوان ران پاره یا مسدود شود. این وضعیت منجر به قطع خونرسانی در سر استخوان ران و آواسکولار نکروز (AVN) سر استخوان ران میشود. دررفتگی حاد ران باید بلافاصله و فوراً کاهش یابد. تأخیر در کاهش این موارد میتواند خطر نکروز استخوان یا آواسکولار نکروز سر استخوان ران را تا حد زیادی افزایش دهد.
درمان دررفتگی لگن معمولا شامل جا انداختن مفصل دررفته، استراحت، بریس، فیزیوتراپی و جراحی است.
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارهی درمان دررفتگی مفصل لگن و یا برای رزرو نوبت در مرکز جامع توانبخشی امید میتوانید با شماره تلفن ۰۹۱۲۸۴۴۴۹۹۰ تماس حاصل فرمایید.
انواع دررفتگی لگن
دررفتگی لگن اصطلاحی است برای دررفتگی یا جدا شدن مفصل ران. دررفتگی لگن هنگامی اتفاق میافتد که سر استخوان ران یا استخوان ران از سوکت خارج شود. دررفتگی مفصل ران خلفی رایجتر از دررفتگی مفصل ران قدامی است. نزدیک به ۹۰٪ دررفتگی یا جدا شدن استخوان ران دررفتگی خلفی و ۱۰٪ دررفتگی قدامی است.
دررفتگی لگن به طور کلی به دو نوع طبقهبندی میشود:
- دررفتگی خلفی– دررفتگی خلفی باعث میشود که سر استخوان ران در پشت حفره حلقهای قرار بگیرد. در نتیجه دررفتگی خلفی پا به سمت داخل پیچ خورده و در نتیجه زانو و پاها به سمت داخل میچرخند. ساق پا در موقعیت پیچش جزئی در مفصل ران قرار دارد و به سمت خط میانی به سمت پای مخالف متمایل میشود.
- دررفتگی قدامی– به دنبال دررفتگی قدامی، استخوان ران در جلوی حفره حلقهای قرار دارد. دررفتگی قدامی باعث چرخش زانو و همچنین پا به سمت خارج میشود در حالی که پا در مفصل ران در حالت نیمه خم است.
دررفتگی قدامی و خلفی اغلب فقط با مشاهده موقعیت پا تشخیص داده میشود. به دنبال دررفتگی قدامی یا خلفی، پای آسیب دیده قادر به انجام حرکاتی مانند خم شدن، کشش، دور شدگی، نزدیکی و چرخش در مفصل ران یا زانو نیست.
دلایل دررفتگی لگن
دررفتگی لگن اغلب ناشی از برخورد یا آسیب جانبی در حین تصادفات اتومبیلی رخ میدهد. کودکان به دلیل آسیبپذیری بیشتر مفصل ران نسبت به بزرگترها، در مقایسه با بزرگسالان، معمولاً به این نوع آسیبات افترا میکنند. در حین دررفتگی مفصل ران، آسیبهای جدی مانند شکستگی لگن و استخوان ران نیز رخ میدهند. علاوه بر این، این نوع آسیب ممکن است به بافتهای نرم همچون پارگی یا کمرنگ شدن جزئی یا کامل رباطها، کپسول، تاندون و عضلات منجر شود. در موارد خاص، دررفتگی لگن ممکن است با جدا شدن رباطها و تاندونها از نقطه اتصال به استخوان ران یا حفره حلقهای همراه باشد. همچنین، برخی از حوادث دررفتگی ممکن است منجر به پارگی غضروف حفره حلقهای (لابروم) مفصل ران گردد.
تصادف اتومبیل
برخورد سر هنگام تصادف رانندگی باعث آسیب دیدگی شدید راننده و سرنشین جلو میشود. دررفتگی مفصل ران ممکن است به دلیل برخورد مستقیم ناحیه پایین پا و زانو به جلو اتومبیل و همچنین حرکت سریع رو به جلو راننده و سرنشین جلو باشد. به همین ترتیب، ضربه جانبی میتواند باعث ضربه شدید مفصل ران از سمت پهلو و سر ران از سوکت حفره حلقهای شود.
حادثهی شغلی
دررفتگی لگن در هنگام لیز خوردن فرد روی سطح لغزنده هنگام حمل جسم سنگین مشاهده میشود. وقتی جسم متحرک سنگینی از پهلو به مفصل ران برخورد میکند، آسیب مفصل لگن ممکن است منجر به دررفتگی مفصل ران شود.
افتادن در منزل
دررفتگی لگن فرد مسن در پی سقوط در خانه یا پارکینگ مشاهده میشود. افتادن داخلی هنگامی رخ میدهد که فرد در حال پایین آمدن از پلهها در خانه روی فرش باشد یا زمین بخورد. به همین ترتیب، لغزش و افتادن روی سطح لغزنده در خانه میتواند باعث دررفتگی مفصل ران در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان شود.
آسیب دیدگی ورزشی
ورزشهای تماسی مانند فوتبال، راگبی و کشتی باعث سقوط اتفاقی یا اجباری یکی از مفصل رانها میشود. این آسیب شامل ضربه به بدن انسان یا ضربه محکم به پایین بدن روی سطح سخت است. چنین ضربهای باعث دررفتگی مفصل ران میشود.
علائم و نشانههای دررفتگی لگن
این علائم میتوانند نشانههای دررفتگی مفصل لگن باشند. در صورت طولانی شدن این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید:
- درد. دررفتگی مفصل ران باعث درد ناگهانی شدید در هنگام استراحت و همراه با فعالیت میشود. ویژگی درد، درد سوزشی و تیر کشیدنی است. با تلاش برای حرکت دادن پا، درد بدتر میشود. لمس یا معاینه مفصل ران یا هرگونه تلاش برای حرکت مفصل ران منجر به درد شدید میشود.
- عدم توانایی حرکت دادن پا– بدنبال دررفتگی مفصل ران بیمار قادر به حرکت دادن پایین ساق پا نیست. در بیشتر موارد دررفتگی مفصل ران باعث از دست رفتن حرکت کل پا میشود. هرگونه تلاش برای حرکت دادن پا، درد شدیدی ایجاد میکند. اگر عصب سیاتیک آسیب نبیند یا دررفتگی قدامی باشد، بیماران قادر به حرکت دادن پا هستند.
- وضعیت غیر طبیعی پا– اندام تحتانی نشان میدهد که زانو و پا بسته به نوع دررفتگی به سمت داخل یا خارج چرخانده شده است. دررفتگی خلفی ساق پا به سمت داخل پیچ خورده است. موقعیت پا ثابت است و قادر به حرکت نیست. به همین ترتیب، دررفتگی قدامی باعث بیتحرکی و چرخش وضعیت پایین پا به سمت خارج میشود.
- سوزن سوزن شدن و بیحسی– دررفتگی خلفی ران ممکن است باعث آسیب عصب سیاتیک شود و منجر به سوزن سوزن شدن و علائم بی حسی در قسمت پایینی زیر مفصل زانو شود. دررفتگی قدامی باعث ایجاد علائم مشابه در قسمت جلوی ران و زانو به دلیل آسیب عصب ران میشود.
- ضعف در ساق پا- پارگی یا اختلال در رشتههای عصبی حرکتی عصب سیاتیک یا استخوان ران باعث ضعف در ساق پا میشود. آسیب عصب سیاتیک عمدتاً باعث ضعف در پا در زیر زانو میشود و آسیب عصب ران باعث ضعف در عضلات ران میشود.
آزمایشاتی برای تشخیص دررفتگی لگن
تستهایی که به تشخیص دررفتگی مفصل لگن کمک میکنند شامل:
- اشعهی ایکس– اشعه ایکس بیشتر شکستگی و دررفتگی را نشان میدهد. تشخیص با گرفتن چندین عکس از مفصل ران در موقعیت متفاوت تأیید میشود.
- سی تی اسکن– سی تی اسکن مفصل ران برای بدست آوردن نمای ۳ بعدی انجام میشود. دررفتگی قدامی یا خلفی بهتر است با توموگرافی کامپیوتری سه بعدی ارزیابی شود.
- اسکن ام آر آی– ام آر آی به تشخیص دررفتگی ران و همچنین هر گونه شکستگی استخوان ران یا لگن همراه با دررفتگی کمک میکند. اسکن ام آر آی برای ارزیابی موقعیت رگهای خونی و اعصاب هنگام مشاهده کبودی و علائم آسیب عصبی انجام میشود. پارگی رگهای خونی و اعصاب آسیب دیده در ام آر آی مشاهده میشود.
درمان دررفتگی لگن
دررفتگی مفصل ران ممکن است همراه با شکستگی گردن استخوان ران، استخوان ران، یا لگن باشد. در ابتدا، درمان اولیه برای دررفتگی، کاهش دررفتگی و قرار دادن سر استخوان ران در داخل شکاف حفره حلقهای مفصل استفاده میشود. در صورت دررفتگی بدون شکستگی استخوان لگن یا استخوان ران، از کاهش دقیق به عنوان درمان اولیه استفاده میشود. در صورتی که کلوز ریداکشن (جاانداختن استخوان) نتواند دررفتگی مفصل ران را اصلاح کند، جراحی باز برای اصلاح دررفتگی انجام میشود. اگر دررفتگی با شکستگی لگن یا استخوان ران همراه باشد، نیز نیاز به جراحی باز خواهد بود.
جاانداختن مفصل لگن دررفته
دررفتگی لگن باید سریعاً درمان شود. بیمار باید از تمام حرکات مفصل ران آسیب دیده اجتناب کند. برای ارزیابی نوع دررفتگی و بررسی وجود شکستگی استخوان ران یا لگن یا استخوانهای دیگر، باید مطالعه رادیولوژیکی مانند اشعه ایکس، سیتی اسکن و ام آر آی انجام شود.
باید از حرکت مفصل ران و پا کاملاً اجتناب شود. معالجه دررفتگی مفصل ران بر روی قرار دادن سر دررفته استخوان ران در حفرهی حقهای است. کلوز ریداکشن مفصل ران دررفته برای قرار دادن سر استخوان ران در حفرهی حقهای تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. بیهوشی شامل بیهوشی و در موارد دشوار تزریق برای بی حس کردن تمام عضلات اسکلتی است که قبل از تلاش مکرر برای کاهش دررفتگی و قرار دادن سر استخوان ران در سوکت، لازم است. هنگامی که عضلات بی حس میشوند، جراح پا را با کمک دستیار نگه میدارد. استخوان ران با استفاده از مانور و کشیدن از سوکتهای حفرهی حقهای خارج میشود. هنگامی که سر استخوان ران با حفره حلقهای مطابقت داشت، سر در سوکت دارای حفره حقه ای توگرد قرار میگیرد. این روش به عنوان کلوز ریداکشن شناخته میشود. موقعیت طبیعی استخوان ران در حفرهی حقهای با اشعه ایکس بررسی میشود.
اپن ریداکشن دررفتگی مفصل ران
به ندرت کلوز ریداکشن موفقیتآمیز نیست و جراح قادر به قرار دادن سر استخوان ران در داخل حفرهی حقهای نیست. در چنین مواردی اپن ریداکشن توصیه میشود. اپن ریداکشن شامل روش جراحی است. جراحی یا با بیهوشی عمومی یا بیحسی نخاعی انجام میشود. برش پوست تا مفصل ران کشیده میشود و تحت دید مستقیم سر دررفته استخوان ران، سوکت حفرهی حلقهای قرار میگیرد. اگر دررفتگی با شکستگی استخوان ران یا لگن همراه باشد، شکستگی نیز همزمان با اصلاح دررفتگی درمان میشود.
سایر درمانها
بعد از جاانداختن و یا جراحی دررفتگی مفصل، در نظر گرفتن موارد زیر در روند درمان موثر است:
پس از جراحی بسته به پایداری مفصل، همه یا برخی از روشهای درمانی زیر توصیه میشود.
استراحت
بیمار بعد از جاانداختن و یا جراحی دررفتگی مفصل باید ۳ تا ۵ روز استراحت کامل داشته باشد. سپس بیمار میتواند فعالیتهای محدود را از سر بگیرد. اگر بیمار تحت عمل جراحی باز قرار گرفته باشد، مدت زمان استراحت ممکن است به ۲ تا ۴ هفته افزایش یابد. در هنگام استراحت به بیمار توصیه میشود برای جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی، حرکت عضلات پایین پا را انجام دهد. تمرینات توسط متخصص طب فیزیکی توصیه میشود. پس از یک هفته پس از کلوز ریداکشن و ۴ هفته پس از اپن ریداکشن، به بیمار توصیه میشود که با عصا و واکر جا به جا شود.
داروها
در صورت داشتن درد پس از درمان دررفتگی لگن داروهای زیر تجویز شود:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی– داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و سلکوکسیب در کاهش درد و التهاب کمک میکنند. درد اغلب پس از کلوز ریداکشن خفیف تا متوسط است و بیشتر درد با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی درمان میشود.
- مواد مخدر– از داروهای مخدر مسکن نیز برای دردهای متوسط تا شدید استفاده میشود، اما این دارو فقط برای دوره بسیار کوتاه مصرف میشود. درد به دنبال جراحی باز به مدت ۵ تا ۷ روز با مواد افیونی درمان میشود
بالش شکل V و بریس یا گچ
بالش و بریس یا گچ بعد از درمان دررفتگی مفصل لگن مورد نیاز است:
- کلوز ریداکشن- بلافاصله پس از کلوز ریداکشن توصیه میشود از بالش شکل V استفاده کنید. بالش بین هر دو پا قرار میگیرد. بالش حرکت غیر ارادی مفصل ران را محدود میکند و به حفظ سر استخوان ران در داخل سوراخ حفرهی حقهای کمک میکند.
- اپن ریداکشن- پای بیمار پس از اپن ریداکشن در کچ فایبرگلاس قرار میگیرد. گچ به محدود کردن حرکت مفصل ران و بهبود سریع کمک میکند. بیمار پس ۴ تا ۶ هفته یا بیشتر گچ را بر میدارد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای دررفتگی مفصل ران در سرعت بخشیدن به روند بهبودی مهم است. فیزیوتراپی همچنین احتمال عود دررفتگی مفصل ران را در آینده کاهش میدهد. بلافاصله بدنبال جراحی باز یا جاانداختن دررفتگی مفصل لگن فیزیوتراپی برای بهبود گردش خون در قسمت پایین پا انجام میشود. فیزیوتراپی شامل ماساژ درمانی، سونوگرافی و اولتراسوند و همچنین تمرینات تحت نظارت در ناحیه پایین پا و بالاتنه است. پس از ۲ هفته پس از کلوز ریداکشن و برداشتن گچ پس از اپن ریداکشن، به بیمار توصیه میشود تمریناتی را برای کمک به ساخت عضلات و بهبود هماهنگی مفصل انجام دهد.
برنامه توانبخشی در خانه
بازتوانی در منزل به دنبال کلوز ریداکشن و همچنین اپن ریداکشن توصیه میشود. پس از کلوز ریداکشن بعد از دوره استراحت اولیه ۳ تا ۵ روز، به بیمار آموزش داده میشود تا در خانه تمریناتی را انجام دهد و به کارهای شخصی و روزانه خانه نیز برسد. به همین ترتیب، به دنبال اپن ریداکشن به بیمار آموزش داده شده که از صندلی چرخدار برای حرکت در داخل یا خارج از خانه استفاده کند.
تمرینات برای دررفتگی لگن
بیشتر دررفتگی ران با کلوز ریداکشن و برخی با اپن ریداکشن درمان میشوند. پس از جابجایی مجدد سر در حفرهی حقهای، به بیمار توصیه میشود که مفصل ران را برای ۴ تا ۶ هفته استراحت دهد.
ورزش مقاومتی ربایش لگن برای دررفتگی لگن
تمرین حاضر با استفاده از لوله یا نوار ورزشی صورت میگیرد به منظور تقویت عضلات مفصل ران. استفاده از نوار ورزشی، با فراهم کردن مقاومت اضافی، به تقویت عضلات کمک میکند. برای انجام این تمرین، از یک صندلی محکم یا میز بهره ببرید. نوار تمرینی را به دور میز یا پایه صندلی ببندید و پای آسیب دیده (پای چپ) را درون حلقه قرار دهید و آن را بکشید. برای حمایت از بالاتنه، دست مخالف (دست راست) را روی میز یا صندلی قرار دهید. سپس پای آسیب دیده (پای چپ) را به تدریج از بدن به سمت بالا بلند کنید. موقعیت را حدود ۳ ثانیه نگه دارید و سپس پا را به آرامی به موقعیت اولیه بازگردانید. این تمرین را به تعداد ۱۰ تکرار انجام دهید.
ورزش دررفتگی مفصل ران (زانو)
این تمرین به منظور تقویت عضلات با ایستادن روی زانو انجام میشود. به پهلو کنار صندلی بایستید و به کمک دستها پشت صندلی را محکم را بگیرید.
اکنون پای آسیب دیده را به تدریج از زمین بلند کرده و زانو را به آرامی خم کنید. سپس، پا را به سمت بالاتنه بالا بیاورید. از بلند کردن زانو بیش از سطح کمر خودداری کنید. موقعیت را حدود ۳ ثانیه حفظ کنید. به تدریج پا را به موقعیت اولیه برسانید. ۱۰ مرتبه تکرار کنید. روزانه چهار بار همان تمرین را انجام دهید.