تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
“سندرم درد پاتلو فمورال” یا همان بیماری” زانو دوندگان ” شایع‌ترین عارضه‌ای است که در میان دوندگان دیده می‌شود. بر اثر استرس و فشاری که هنگام دویدن بر مفصل زانو وارد می‌شود، زانو دچار درد و سوزش می‌شود. این درد در اثر تحریک ناحیه‌ای که کشکک زانو بر روی استخوان ران قرار می‌گیرد به وجود می‌آید.
کلینیک ما با برخورداری از پزشکان متخصص، خدمات جامع تشخیصی و توانبخشی را برای بیماران فراهم نموده است. خدمات ما طیف گسترده‌ای از بیماری‌های زانو را در برمی‌گیرد. درمان و توانبخشی صدمات غضروف مفصلی، ازجمله سندروم درد پاتلوفمورال (بیماری زانوی دوندگان) با پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی در کلینیک ما صورت می‌پذیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۸۴۴۴۹۹۰ تماس حاصل فرمایید.
علت‌ها و دلایل
در اثر تحریک بافت نرم و پوششی زانو، فرسوده و یا پاره شدن غضروف مفصل و کشیدگی تاندون‌ها، زانو دردناک خواهد شد. هر یک از موارد زیر نیز می‌تواند در بروز این بیماری مؤثر باشند:
- استفاده بیش‌ازحد مفصل زانو
- ضربه به زانو
- انحراف زانو(زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری)
- دررفتگی کامل و یا جزئی زانو
- صاف بودن پا
- ضعف یا خشکی عضلات ران
- انجام ندادن تمرینات کششی لازم قبل از ورزش
- آرتریت
- شکستگی زانو
- سندرم پلیکا یا سندرم سینوویال پلیکا که در آن پوشش مفصل ضخیم و ملتهب می‌شود.
- ضعف ران و ناحیه لگن
- تخت بودن کف پا
- عدم انعطاف‌پذیری عضلات همسترینگ و چهار سر ران
- تغییر در کفش یا زمینی که بر روی آن دویده می‌شود
- از دست دادن کارایی کفش مخصوص دوندگان
- کفش نامناسب
- صحیح نبودن فرایند دویدن / ضعف در بیومکانیک دونده
- افزایش ناگهانی مسافت دویدن
- تغییر ناگهانی محیط دوندگی (تغییر دوندگی بر روی تردمیل به دوی خارج از منزل).
تشخیص بیماری زانوی دوندگان
برای تأیید تشخیص علائم زانوی دوندگان ، پزشک شرح کاملی از علائم شما به دست خواهد آورد، همچنین معاینات بالینی لازم را انجام خواهد داد. اگر لازم باشد، ممکن است آزمایش خون، اشعه ایکس، اسکن MRI یا سی‌تی‌اسکن نیز برای شما تجویز شود.
درمان
تعدادی از روش ها برای درمان درد و التهاب و درمان انحراف کشکک زانو به شرح زیر هستند:
استراحت/یخ/فشرده‌سازی/بالا نگه‌داشتن زانو
استراحت: از واردکردن فشار و استرس‌های مکرر بر روی زانوی خود خودداری کنید.
یخ: برای کاهش تورم و درد جلو زانو، از یک کیسه یخ و یا یک بسته یخ‌زده داخل فریز استفاده کنید. تا حدود ۳۰ دقیقه سعی کنید زانوی خود را تحت کمپرس سرد قرار دهید، از حرارت دادن ناحیه زانو خودداری کنید.
فشرده‌سازی: برای محدود کردن تورم، زانو خود را توسط یک باند کشی یا یک نوار پارچه‌ای ببندید، اما بیش‌ازحد محکم نبندید، زیرا که منجر به تورم زیر زانو خواهد شد.
بالا نگه‌داشتن زانو: هنگامی‌که نشسته یا دراز کشیده‌اید، زیر زانوی خود را یک بالش قرار داده تا سطح آن بالا بیاید، این کار باعث کاهش تورم زانو خواهد شد. هنگامی‌که زانوی شما متورم است، پای خود را بالاتر از زانو و زانو را بالاتر از سطح قلب نگه‌دارید.
زانوبند یا بریس
به نظر نمی‌رسد باوجود تمرینات باز توانی زانو، زانوبندهای طبی کمک اضافه‌ای به بیمار مبتلا به زانوی دوندگان بکند.
داروها
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
وقتی رباط یا تاندون مفصل آسیب‌دیده باشد، پروستاگلاندین‌ها به خون آزاد می‌شوند؛ این امر باعث وازودیلاتاسیون یا توسعه عروق خونی در ناحیه آسیب دیده می‌شود و باعث جذب بیشتر خون به این ناحیه می‌گردد. سلول‌های ایمنی خون نیز به سمت بافت آسیب‌دیده هدایت می‌شوند، که این فرآیند به عنوان شروع فرآیند درمانی معروف است. به کمک داروهای ضدالتهابی می‌توان از انتشار پروستاگلاندین‌ها جلوگیری کرد، اما در عین حال ممکن است جریان خون به ناحیه آسیب‌دیده کاهش یابد.
تزریق کورتیکواستروئید به زانو
نشان داده‌شده است که تزریق کورتیکواستروئیدها در کاهش التهاب و درد صدمات رباط‌ها تا ۸ هفته مؤثر می‌باشد؛ بااین‌حال، ممکن است غضروف در طی این فرایند آسیب ببیند.
درمان از طریق تزریق سلول‌های بنیادی
در این روش از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری زانوی دوندگان استفاده می‌شود. سلول‌های بنیادی مغز استخوان از بیمار استخراج شده و به زانوی بیمار تزریق می‌شود. هدف از این فرایند ترمیم غضروف و استخوان آسیب‌دیده مفصل است. این روش ازلحاظ مفهومی ساده است، به کمک تزریق سلول‌های بنیادی بیماری زانوی دوندگان بهبود خواهد یافت.
درمان از طریق تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
پرولوتراپی (Prolotherapy) تکنیکی است که در آن از تزریق یک محرک کمک می‌گیرند تا بافت موردنظر التیام یابد. معمولاً برای درمان بیماری‌های دردناک مزمن عضلانی – اسکلتی، از تزریق محلول دکستروز استفاده می‌شود. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) نیز در این خصوص می‌تواند مفید باشد. تزریق (PRP) می‌تواند هم به بازسازی غضروف کمک کند و هم به‌صورت تزریق داخل مفصلی یک گزینه درمانی مناسبی برای مبتلایان به آرتروز تلقی گردد. تزریق PRP فرایندی شبیه تزریق سایر محرک‌ها در پرولوتراپی است، با این تفاوت که ماده محرک تزریقی (پلاسمای غنی‌شده به همراه فاکتورهای رشد) از خود بیمار گرفته می‌شود.
ازون درمانی
استفاده از گاز ازون (ازون درمانی) به عنوان روشی سالم در درمان دردهای مفصلی و عضلانی از جمله درد زانو از جدیدترین روش‌های درمانی می‌باشد که نسبت به روش‌های (تزریق کورتون) از مزایای زیادی برخوردار می‌باشد و اثربخشی آن ثابت شده است. این تزریق تحت هدایت دستگاه سونوگرافی انجام می‌پذیرد.
طب سوزنی
تکنیک “سوزن خشک” یا “طب سوزنی” نیز برای درمان می‌تواند مفید باشد. در طب سوزنی با قرار دادن سوزن‌های مخصوص (با قطر و طول‌های متفاوت) در نقاط خاصی از بدن (در این مورد در اطراف مفصل زانو) به درمان بیمار می‌پردازند. معمولاً سوزن‌ها داخل پوست شده و کمی چرخش داده می‌شوند. ممکن است بلافاصله از محل خار ج شده و یا ممکن است برای چنددقیقه‌ای در محل باقی بماند. تصور بر این است که طب سوزنی می‌تواند در کاهش دردهای مزمن یا طولانی‌مدت مفید باشد.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی می‌تواند به طور قابل توجهی در کاهش درد عضلانی و خستگی مؤثر باشد. این فرآیند نه تنها منجر به کاهش درد می‌شود بلکه جریان خون در ناحیه تحت ماساژ نیز افزایش می‌یابد. این افزایش در جریان خون می‌تواند به سرعت التیام ناحیه آسیب‌دیده کمک کند. همچنین، سیستم ایمنی ناحیه تحت ماساژ تحریک شده و فرآیند ترمیم بافت‌ها را تسریع می‌کند. از دیگر مزایای ماساژ درمانی می‌توان به کاهش تنش و استرس عضلات اشاره کرد که این امر بهبود معنوی و ذهنی افراد را نیز به‌همراه دارد.
الکتروتراپی (برق‌درمانی)
استفاده از تکنیک‌های الکتروتراپی مانند TENS و یا امواج اولتراسوند، می‌تواند در کاهش درد و التهاب مؤثر باشد.
اولتراسوند تراپی
زمانی که امواج صوتی در هوا منتشر می‌شوند، انرژی امواج کاهش می‌یابد، درنتیجه از یک ژل مخصوص اولتراسوند بر روی پوست استفاده می‌شود تا حداکثر انتقال انرژی بین سر دستگاه و پوست صورت بپذیرد. درواقع این ژل واسطه‌ای است که انرژی امواج از طریق آن از دستگاه به پوست انتقال می‌یابد.
تحریک الکتریکی عصب‌ها (TENS)
TENS (تحریک الکتریکی اعصاب) دستگاه کوچک و قابل‌حملی است که با باطری کار می‌کند. این دستگاه باعث تحریک الکتریکی عضلات می‌شود. شما می‌توانید در خانه به‌منظور کنترل درد خود از این دستگاه استفاده کنید. با استفاده از جریان الکتریکی با شدت متغیر، درد بیمار کنترل می‌گردد. این شیوه درمانی برای بیمارانی که به‌صورت متناوب دچار دردهای شدید حاد گردنی می‌شوند، کمردرد، گرفتگی و اسپاسم عضلانی و درد زانو دارند، به‌خصوص برای دوندگان، توصیه می‌شود. TENS معمولاً برای دردهای مزمن توصیه نمی‌شود.
فیزیوتراپی
تقویت عضلات لگن
در اینجا ۳ تمرین پایه برای تقویت و توانبخشی عضلات هسته‌ای لگن، معرفی می‌گردد. برای هر ورزش:
- بر عضلات مرکزی خود متمرکز شوید و ناف خود را در به سمت ستون فقرات به عقب بکشید.
- حرکات را به‌آرامی و به‌صورت کنترل‌شده انجام دهید، سعی کنید در محدوده دامنه حرکتی مفاصل حرکات را انجام دهید.
- این تمرینات را در سه ست و هر ست حدود ۱۰ الی ۱۵ مرتبه تکرار کنید.
- این تمرینات و ورزش زانوی دوندگان را به‌صورت روزانه و همیشه بعد از دو و یا تمرینات ورزشی خود انجام دهید.
تمرینات کششی
- ماهیچه گاستروکنمیوس (ماهیچه بزرگ ساق پا)
- عضله سولئوس (Soleus muscle)
- سه شیوه کشش عضله همسترینگ
- کشش عضلات خم کننده چهار سر ران و لگن
تقویت عضله گلوتئوس (ماهیچه سرینی متوسط)
- پای مخالف را پشت باند کشی قرار بدهید.
- ساق پا را به سمت بیرون حرکت دهید، زانوی خود را صاف نگه‌دارید.
چرخش داخلی عضله مرکزی لگن
بایستید، پای آسیب‌دیده را به سمت بیرون حدود ۴۵ درجه بچرخانید. باند کشی باید دور ناحیه لگن شما قرار داشته باشد. ساق پای آسیب‌دیده را به سمت جلو بیاورید به‌آرامی به سمت داخل چرخش داشته باشد. زانو باید صاف باشد یا کمترین انحنا را داشته باشد.
ثبات عضلات مرکزی – حفظ تعادل با یک‌پا
- با یک‌پا روی بالش و یا فوم قرار بگیرید.
- به مدت ۳۰ ثانیه تعادل خود را حفظ کنید.
- ۳ بار تمرین را تکرار نمایید.
- تمرین را با پای دیگر تکرار کنید.
- برای آغاز تمرین برای حفظ تعادل می‌توانید از دیوار کمک بگیرید.
- چشمان خود را ببندید تا چالش تمرین افزایش یابد.
جراحی
اگر علائم بیماران از طریق داروهای ضدالتهابی، تزریق کورتیزون، تزریق هیالورونیک اسید، تزریق روان کننده‌ها، فیزیوتراپی و یا عمل آرتروسکوپی درد جلوی زانو بهبود نیابد، ممکن است گزینه جراحی برای آن‌ها در نظر گرفته شود.
پیشگیری
برای بهبود عملکرد پاتلا (استخوان کشکک) و جلوگیری از مشکلات زانویی، می‌توانید این راهکارها را در نظر بگیرید:
- استفاده از کفش مناسب و مخصوص ورزش:
اطمینان حاصل کنید که کفش‌های ورزشی شما مناسب و با کیفیت هستند و جاذب شوک قوی دارند. - بروی سطوح نرم‌تر و هموار بدوید:
جلوگیری از دویدن بر روی سطوح سخت مانند بتن و ترجیحاً بر روی سطوح نرم و هموار مثل مسیرهای خاکی. - تقویت عضله چهار سر ران:
انجام تمرینات تقویتی برای عضلات چهار سر ران می‌تواند به بهبود عملکرد پاتلا و زانو کمک کند. - کشش عضلات همسترینگ و ساق پا:
انجام تمرینات کششی برای عضلات همسترینگ و ساق پا، کمک به جلوگیری از پرونیشن (کف پای صاف) می‌کند. - افزایش مسافت دویدن با تدریج:
هر هفته مسافت دویدن خود را کمی افزایش دهید، اما این افزایش را به نسبت کمتر از ۱۰ درصد تنظیم کنید تا زانوها خسته نشوند. - اضافه کردن دویدن در سربالایی به برنامه:
به تدریج دویدن در سربالایی را به برنامه ورزشی خود اضافه کنید. - حفظ تناسب‌اندام و اصلاح وزن:
به حفظ وزن مناسب خود توجه کنید تا فشار اضافی بر زانوها کاهش یابد. - کشش قبل از فعالیت:
حداقل ۵ دقیقه از وقت خود را صرف تمرینات کششی قبل از دویدن یا فعالیت‌های مشابه کنید. - افزایش شدت تمرینات به تدریج:
شدت تمرینات خود را به تدریج افزایش دهید تا زانوها به آرامی به شدت جدید عادت کنند. - آموزش شیوه صحیح دویدن:
شیوه صحیح دویدن را یاد بگیرید و از دویدن بر روی سطوح نرم و هموار بهره‌مند شوید. - استفاده از ارتز و کف‌پوش طبی:
اگر کف پای شما صاف است، از ارتز و کف‌پوش‌های طبی استفاده کنید تا فشار بر زانوها کاهش یابد.
با اجرای این راهکارها، می‌توانید عملکرد پاتلا و سلامت زانوهای خود را بهبود بخشید و از مشکلات زانویی جلوگیری کنید. همچنین، قبل از شروع هر برنامه ورزشی، توصیه است با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
