خالی کردن زانو: درمان و علت‌ها

اصطلاح خالی کردن زانو (بی ثباتی زانو) به این معناست که به طور ناگهانی و غیر منتظره زانو نمی‌تواند وزن شخص را متحمل شود و یکباره خم می شود و باعث لغزش یا افتادن فرد می‌شود .

خالی کردن زانو به دلایل مختلفی ایجاد می شود؛ از جمله آسیب رباط زانو ، آرتروز و جابه‌جایی کشکک زانو. پزشک متخصص پس از تشخیص علت خالی کردن زانو و خشکی زانو می‌تواند یک برنامه درمانی مناسب برای شخص تجویز کند.

علت‌ها و دلایل خالی کردن زانو

آسیب رباط صلیبی خلفی

خم شدن یا باز شدن زانو بیش از دامنه‌ی حرکت آن یا آسیب به طرفین زانو در هنگام پیچ خوردن ساق پا باعث بوجود آمدن پدیده‌ای به نام خالی کردن زانو می‌شود. رباط‌ها استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل می‌کنند. رباط‌های صلیبی با شکلی مانند (X) این دو استخوان را از پشت و جلوی زانو به یکدیگر اتصال می‌دهند. حرکات مکرر باعث ایجاد فشار و آسیب به رباط پشت زانو می‌شود. پارگی‌های کوچک رباط‌ها به بافت‌های دربر گیرنده‌ی استخوان ران و ساق پا منتقل شده و باعث ضعیف شدن تاندون‌ها و سفت شدن ماهیچه‌های چهارسر ران می‌شود. هنگامی که این مفاصل ثبات خود را از دست می‌دهند در هنگام حرکت زانو، تحت شرایط فشار، خالی می‌کند. از علائم دیگر آسیب رباط صلیبی خلفی می‌توان به زانو درد ملایم تا متوسط و درد هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها اشاره کرد.

پارگی مینیسک زانو (غضروف)

مینیسک نوعی غضروف بادوام و انعطاف‌پذیر است که ضربات میان استخوان ران و ساق پا را دفع می‌کند. پیچش ناگهانی زانو در هنگام راه رفتن، تمرین و زانو زدن باعث پارگی مینیسک می‌شود. مینیسک پاره شده باعث می‌شود تا تمامی حرکات زانو بر روی ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها انجام شود. ادامه یافتن فشار بر روی این بافت‌ها باعث ایجاد صدا در زانو و خالی‌کردن آن می‌شود. در اثر ایجاد پارگی‌های کوچک و بزرگ در قسمت‌های میانی و جانبی بالشتک غضروف، ورم زانو و ضعف ماهیچه‌های چهارسر ران بوجود‌ می‌آید. تمامی این شرایط در کنار هم باعث افزایش درد و خالی کردن زانو می‌شود.

آسیب رباط صلیبی قدامی

ورزش‌هایی که دارای حرکات انفجاری یا ناگهانی هستند باعث آسیب به رباط صلیبی قدامی می‌شوند. ایجاد صدا قبل از خالی کردن زانو سپس درد شدید و تورم و عدم توانایی ایستادن بر روی زانو از علائم این آسیب است. پارگی‌های کوچک در اثر پیچش و کشیدگی مکرر در کارهایی مانند خط مونتاژ کارخانه، اسکی کردن، رقصیدن و حتی کار به عنوان ماساژور، گسترش پیدا می‌کنند.

تشخیص

راه‌های تشخیص خالی کردن زانو علاوه بر پیشینه‌ی پزشکی و آزمایش‌های فیزیکی شامل این موارد نیز می‌باشند:

• پرتو ایکس (X)، در این روش تشخیص از پرتو‌های انرژی الکترومغناطیسی برای تهیه‌ی تصویر از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، فرآیندی که در آن از کامپیوتر، فرکانس‌های رادیویی و آهن‌ربا‌های بزرگ برای ایجاد تصاویری دقیق از اندام‌ها و استخوان‌ها استفاده می‌شود. از این روش اغلب برای تعیین بیماری و آسیب استخوان‌ها استفاده می‌شود.
• آرتروسکوپی، روش درمان زانو درد و تشخیصی نیمه جراحی است که بیشتر برای مفاصل کاربرد دارد. در این روش شکاف کوچکی را در قسمت مفصل ایجاد کرده و سپس لوله‌ای چشمی به همراه نور را (آتروسکوپ) وارد مفصل می‌کنند. تصویر داخل مفصل بر روی صفحه‌ای نمایش داده می‌شود. از این تصویر برای بررسی فرسایش و یا ورم مفصل، تشخیص بیماری استخوان، تومورها، علت استخوان درد و تورم استفاده می‌‍‌‌‌‌‌شود.

در صورت تشخیص هر یک از موارد فوق بهتر است هر چه سریع تر برای درمان خالی کردن زانو اقدام شود.

درمان

تمرین‌هایی برای جلوگیری از خالی کردن زانو

تمرین‌های تقویت‌کننده‌ی زانو

• بر روی پشت خود بخوابید، پاها را دراز کرده و سعی کنید پشت زانوی خود را به زمین برسانید این حالت را برای چند ثانیه حفظ کنید. می‌توانید از حوله در زیر زانوهای خود استفاده کنید.
• بر روی پشت دراز بکشید، ماهیچه‌های کفل خود را منقبض کنید و چند ثانیه آن‌ها را در این حالت نگه دارید.
• بر روی پشت بخوابید، پاها را دراز کرده و انگشتان پا را به سمت خود بکشید تا ماهیچه‌های پشت ساق پا کشیده بشوند.
• بر روی زمین دراز بکشید و بدون اینکه زانو‌ها را خم کنید پاها را بلند کرده و برای مدتی آن‌ها را نگه دارید و سپس رها کنید.
• بر روی پشت دراز کشیده، متکایی را در زیر زانوها قرار دهید. در حالی که پشت زانو بر روی متکا قرار دارد ساق پا را بالا بیاورید تا زانوها صاف شوند این حالت را برای مدتی حفظ کنید.
• بر روی شکم بخوابید، زانوها را خم کنید تا پاشنه‌ی پا به کفل نزدیک شود این حالت را تا مدتی حفظ کنید سپس دوباره تکرار کنید.
• بر روی صندلی بنشینید و پاشنه‌ی پا را بر روی زمین قرار دهید. اکنون ساق پا را تا جایی که زانوها صاف شوند بالا بیاورید، آن‌ها را در این حالت نگاه داشته و دوباره پایین بیاورید. به تدریج با تقویت پاها می‌توانید این کار را با بستن وزنه بر روی مچ پا انجام دهید.
• بایستید و پاها را به اندازه‌ی عرض شانه‌ها باز کنید. درحالی که صندلی را با دست نگه داشته‌اید آهسته پایین بروید و زانوهای خود را خم کنید. مراقب باشید که زانوهای خود را بیش از نود درجه خم نکنید. سپس به حالت اول بازگردید.