تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲
استفاده از درمانهای مختلف، از جمله توانبخشی که به افزایش قابلیتهای افراد مبتلا به فلج مغزی (CP) کمک میکند، میتواند در غلبه بر محدودیتهای جسمی کمک موثری انجام دهد. درمان مناسب، به بهبود عملکرد، توانایی حرکتی، تناسب اندام و استقلال بیمار کمک کرده و باید با توجه به نیازهای منحصر به فرد هر بیمار، نوع فلج مغزی، گستردگی اختلال و عوارض مرتبط، تعیین شود. همچنین، توانبخشی بیماران فلج مغزی باعث تقویت نقش والدین و پرستاران کودک میشود.
مراقبت و توانبخشی برای بیماران فلج مغزی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بهترین محیط برای اجرای فعالیتهای توانبخشی، خود خانه بیمار است. روشهایی چون کار درمانی، گفتار درمانی، بازی درمانی و … به راحتی در خانه قابل انجام هستند. حضور یک متخصص نیز برای اجرای تمرینات توانبخشی، بهبود و روند بهبود بیمار را تسریع میبخشد.
وضعیت این بیماران است. کلینیک … با در نظر گرفتن شرایط هر بیمار و استفاده از بهترین تجهیزات پزشکی و همچنین برخوردار بودن از مجرب ترین کادر تخصصی، امکان توانبخشی بیماران فلج مغزی در منزل را فراهم نموده است علاوه بر این از روش های نوین انگیزشی برای این کودکان استفاده می کند. به گونه ای که هر بیمار پس از دریافت مشاوره های لازم درمان خود را تحت نظر متخصصان در کلینیک و همچنین در منزل به منظور اثربخشی درمان و انجام مستمر و هرروزه دریافت میکند و روند هدفمند و مداوم درمان را طی میکند. برای دریافت مشاوره و نوبت ویزیت در کلینیک پا مرکز توانبخشی امید و قرارگیری تحت نظر متخصصین میتوانید با شماره ۰۹۱۲۸۴۴۴۴۹۹۰ تماس بگیرید. هرچند توانبخشی و استفاده از وسایل کمکی و تطبیقی پروتکل اصلی درمان فلج مغزی است، ممکن است بیمار به درمان دارویی و مداخله جراحی نیز نیاز داشته باشد. بعضی خانوادهها، با احتیاط و تحت راهنمایی پزشک، طب مکمل و جایگزین را نیز برای بهبود حال بیمار امتحان میکنند. اگرچه هر یک از متخصصین هدف درمانی خاصی را در حیطه تخصص خود و با توجه به وضعیت منحصر به فرد هر بیمار تعریف میکند، اهداف مهم درمان برای بیماران CP عبارت است از: در درمانهای پزشکی متعارف از دستگاهها، روشها و فراوردههایی برای درمان استفاده میشود که جامعه پزشکی آنها را پس از تحقیق و آزمایش به رسمیت شناخته و پذیرفته است. طب مکمل از این نظر با پزشکی متعارف تفاوت دارد که روشهای آن هنوز به طور کامل امتحان یا پذیرفته نشده و هنوز تحت بررسی است. طب مکمل تحت نظارت پزشک میتواند راهکاری تکمیلی برای بهبود برنامه درمانی باشد. طب جایگزین همانطور که از نام آن مشخص است، جایگزین پزشکی متعارف میشود. چون امکان دارد که بهرهگیری از طب مکمل یا جایگزین عوارض و خطراتی را به دنبال داشته باشد، بیماران باید قبل از شروع این درمانها با پزشک معالج خود مشورت کنند. مشکلات جسمی کودک عارضه اولیه محسوب میشود و شامل چالشهای مربوط به تونوس عضلانی، واکنشها، وضعیت اندامی، تعادل، عملکرد حرکتی ظریف و درشت و عمکرد حرکتی دهان میشود. این عارضهها به نوبه خود باعث بروز عارضههای ثانویهای میشود که آنها نیز به درمان نیاز دارند. وجود علائمی که از آسیب مغزی یکسان مولد فلج مغزی نشأت نمیگیرد، مدیریت فلج مغزی را دشوارتر میسازد؛ درهر حال این علائم مجزا نیز باید همزمان با فلج مغزی درمان شود. برای مثال فلج مغزی در کودکان باعث میشود که کودک در هماهنگی و کنترل عضلات صورت با مشکل مواجه شود. این مشکلات عارضه اولیه محسوب میشود. چون کودک عضلات صورت را تحت کنترل ندارد، جویدن، بلع یا برقراری ارتباط برایاش دشوار میشود، این موارد عارضههای ثانویه است. به علاوه برخی کودکان دچار فلج مغزی از عارضههایی غیرمرتبط با فلج مغزی، مانند آسم نیز رنج میبرند که به عنوان مشکلات همزمان باید تحت درمان قرار بگیرند. موارد CP از نظر نوع، محل و شدت اختلال با هم تفاوت دارند. پزشک اطفال طرح جامع درمان را پس از معاینه دقیق کودک تهیه میکند تا نیازهای خاص وی با در نظر گرفتن میزان مشارکت خانوادهاش برآورده شود. در طرح جامع درمان باید به تمامی عارضههای موجود، اولیه، ثانویه، همزمان مرتبط یا غیرمرتبط توجه شود. ازآنجایی که کودک دچار عارضهها و بیماریهای متعدد است، طرح درمان معمولاً بین رشتهای است و حصول اهداف درمان، همکاری نزدیک متخصصین مختلف با پزشک اطفال، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، مغز و اعصاب و حیطه های مختلف توانبخشی می باشد را میطلبد. پدر و مادر یا قیم کودک دچار فلج مغزی نیز با گروه چندرشتهای درمان همکاری دارد. تواناییهای کودک، موقعیت اجتماعی ـ اقتصادی و مشارکت اعضاء خانواده در مراقبت از وی در طرح جامع درمان در نظر گرفته میشود. طب فیزیکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ساخت وسایل کمکی ارتوپدی فنی در کنار استفاده از وسایل کمکی گونههای رایج درمان فلج مغزی محسوب میشود. طرح درمان جامع و هماهنگ نقش مهمی در مدیریت آسیبهای جسمی و بازیابی توانایی حرکتی دارد. طرح درمان با هدف مدیریت اختلال (تونوس عضلانی، انقباضها و اسپاستیسیتی اولیه)، تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی تنظیم میشود و در آن به عملکرد، توانایی بیمار برای مراقبت از خود و استقلال وی توجه میشود. طرح درمان جامع از مزایای اجتماعی، تحصیلی، شغلی، عاطفی و ذهنی برای بیماران CP برخوردار است. چنانچه توانبخشی کودکان فلج مغزی در مراحل اولیه و زمانی که کودک هنوز در حال رشد است، انجام شود، عوارض اختلالهای فلج مغزی و احتمال ابتلا به بیماریهای مرتبط کاهش مییابد. بله، طب فیزیکی به عنوان یک شاخه از توانبخشی از اهمیت بسیاری برخوردار است و به عنوان یکی از مهمترین جنبههای درمان کودکان دچار فلج مغزی مطرح میشود. کودکان فلج مغزی با مشکلات تعادلی، وضعیتی، عملکردی و حرکتی در درجات مختلف روبرو میشوند. در این زمینه، طب فیزیکی تمرکز خود را بر روی تواناییهای حرکتی پایه مانند راه رفتن، ایستادن، صعود و نزول از پلهها، نشستن روی صندلی چرخدار و هدایت آن میگذارد. این شاخه از توانبخشی بخش مهمی از رویکرد بین رشتهای را برای افزایش توانایی حرکتی کودکان ایفا میکند. هدف اصلی طب فیزیکی و توانبخشی، آموزش و تقویت عضلات بزرگتر واقع در بازو، پا و شکم است، با تمرکز بر تسهیل کنترل عملکردی بدن به حداکثر. این رویکرد باعث افزایش عملکرد حرکتی درشت میشود. مهمترین اهداف طب فیزیکی و توانبخشی شامل: به طور کلی، طب فیزیکی و توانبخشی با هدف بهبود کیفیت زندگی و استقلال بیشتر کودکان دچار فلج مغزی اقدام میکند. پس از آن که پزشک اطفال CP را تشخیص داد، متخصص طب فیزیکی مجرب مشکلات حرکتی بیمار را تشخیص میدهد، تواناییها و محدودیتهای جسمی کودکان را تعیین میکند و سن و عملکرد شناختی کودک را نیز در نظر میگیرد. سپس متخصص طرح درمان مناسب را برای افزایش توانایی حرکتی بیمار توصیه میکند که شامل ورزش درمانی، حرکات کششی و استفاده از تجهیزات کمکی و انطباقی خاص(کاردرمانی و فیزیوتراپی) میشود. همچنین در درمان، مدالیتههای غیرفعالی مانند کیسه سرد و گرم، اولتراسوند یا روشهای دیگری به کار برده میشود که کودک در آنها نقش فعالی ندارد. تمامی درمانها با هدف برآورده کردن نیازهای کودک و با تکیه بر سلامت و تناسب اندام و به حداقل رساندن درد و آسیبدیدگی انجام میشود. به علاوه متخصص طب فیزیکی کودک را تشویق میکند تا به جای بزرگ کردن محدودیتها، بر قابلیتهای خود متمرکز شود. متخصص اهدافی را برای بیماران جوان تعیین میکند و به کودک کمک میکند تا در محیطی جدی و دوستانه به این اهداف دست یابد. اهداف درمان طب فیزیکی به شرح زیر است: متخصص کاردرمانی بر ارزیابی و ارتقاء توانایی بیمار برای انجام فعالیتهای روزمره در خانه، مدرسه، اجتماع و محل کار متمرکز میشود. هدف از کاردرمانی برای کودکان فلج مغزی این است که بیمار استقلال و بهرهوری خود را بازیابد و بتواند از خود مراقبت کند. کاردرمانی برای افزایش قدرت، چابکی و هماهنگی مفید است و در انجام امور روزمره به بیمار کمک میکند. البته کاردرمانی فلج مغزی قدرت تصمیمگیری، استدلال، حل مسئله، ادراک، حافظه و ترتیبگذاری را نیز بهبود میدهد. کاردرمانی در فلج مغزی برای انطباق یافتن بیمار با شرایط خود، جبران عوارض بروز یافته و دستیابی به بالاترین سطح عملکردی مفید است. فیزیوتراپ محدودیتها و قابلیتهای عملکرد بدنی، سطح عملکرد شناختی (قدرت استدلال و مهارتهای پردازشی)، تمایلات و نیازهای عاطفی و توانایی و خواست بیمار برای انطباق یافتن با شرایط را در نظر میگیرد. محیط فعلی خانه و پشتیبانی از بیمار نیز نقش مهمی در بهبود وی دارد. کاردرمانی نوعی مداخله درمانی است که با هدف رسیدن کودک به بالاترین سطح عملکردی در خانه، مدرسه، اجتماع و محل کار دنبال میشود. در کاردرمانی فرایندهایی انطباقی پیاده میشود که شیوه انجام وظایف روزمره را به کودک آموزش میدهد. کاردرمانی برای کودکان CP بر اهداف زیر متمرکز است: بافتهای نرم بدن، عضله و بافتهای پیوندی، در ماساژ درمانی دستکاری (مانیپولاسیون) میشود تا بدن آرام شود و فرایند ترمیم و توانبخشی تسهیل شود. ماساژ یکی از روشهای شناخته شده طب مکمل است که ذهن، بدن و روح را جوان و آرام میکند. ماساژ برای کلیه بیمارانی مفید است که از افسردگی، اختلال نقص توجه، اضطراب یا استرس رنج میبرند. ماساژ بدن را در حالت خنثی قرار میدهد، آرامش ذهنی موقتی را به ارمغان میآورد و به بیمار کمک میکند تا با شادی و تمرکز بیشتر، با آرامش و روحیهای قویتر بر چالشهای زندگی جدید خود غلبه کند. ماساژ درمانی مزایای درمانی و توانبخشی متعددی برای سیستم لنفاوی و گردش خون و ساختار اسکلتی ـ عضلانی دارد. در بعضی روشهای ماساژدرمانی عمقی نوارهای فیبری تشکیل شده بین بافتها و اندامها آزاد میشود. ماساژهای سطحی و سبک حس درد تجربه شده در درد مزمن را مختل میکند. متخصص ماساژدرمانی عضلات و بافتهای پیوندی بدن را دستکاری میکند و به حرکت وامیدارد تا نتایج زیر به دست آید: گفتاردرمانی به منظور بهبود توانایی ارتباطی و بیان افکار و ایدههای کودکان فلج مغزی اجرا میشود. این روش باعث افزایش استقلال کودکان میشود و تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی آنان دارد. متخصصان گفتاردرمانی اختلالهای گفتار، زبان و ارتباط کودکان را درمان میکنند. آسیبشناس گفتار از تمریناتی که شیوه تلفظ، فهم و تفسیر واژگان، آواها، اعداد و حالات را به مغز آموزش میدهد، برای بهبود مهارتهای حرکتی دهان و فهم ارتباطی کودکان استفاده میکند. این افراد به عنوان آسیبشناس زبان و گفتار، همچنین به بهبود عملکرد عضلات گلو، فک و دهان کمک کرده و عملکرد حرکتی دهان را اصلاح میکنند. این تلاش به درمان اختلالات گفتار نه تنها میپردازد، بلکه مشکلات تنفسی و بلع نیز که دو عارضه خطرناک فلج مغزی هستند، را نیز درمان میکند. فلج مغزی معمولاً بر روی مراکز زبانی مغز اثر میگذارد که گفتار را کنترل میکنند. اگر CP خفیف باشد، کودک ممکن است نتواند به درستی از واژگان استفاده کند، اما در موارد شدیدتر فلج مغزی، توانایی بیان کلام به شدت مختل میشود. آسیبشناس گفتار و زبان با استفاده از روشهای مختلف مانند اشارهها (مثل چشمک زدن یا بلند کردن انگشت) یا دستگاههای ارتباطی مدرن، به بیمار آموزش میدهد تا ارتباط بهتری برقرار کند. گفتاردرمانی به درمان عارضههای زیر میپردازد: از این گذشته آسیبشناسی گفتار علاوه بر تولید گفتار، به توانایی درک کامل زبان نیز میپردازد. بعضی از حوزههای زبان و گفتار که گفتاردرمانگر به آنها نیز توجه میکند، عبارت است از:
طب متعارف، مکمل و جایگزین
طرح درمانی جامع
توانبخشی را میتوان در کنار درمانهای دیگری، مانند درمان دارویی، جراحی، تجهیزات کمکی، طب مکمل و طب جایگزین انجام داد. چنانچه اهداف درمان کودک فلج مغزی توسط گروهی از متخصصین مختلف تعیین شود، بهترین طرح جامع درمان به دست خواهد آمد. به مرور زمان همانطور که کودک بزرگتر میشود و عارضههای دیگری بروز مییابد، درمانهای لازم در وقت مقتضی توصیه میشود. طرح جامع درمان فقط برای کودک بیمار مفید نیست، بلکه به والدین و پرستاران وی نیز کمک میکند. برای مثال پرستار کودک پس از مشاوره تغذیه متوجه نیازهای غذایی خاص کودک میشود. رفتاردرمانی نیز والدین را از بهترین شیوه تشویق کودک برای ادامه دادن درمان آگاه میکند تا کودک درمان را با روحیهای قوی و نگرشی مثبت دنبال کند. در طرح جامع درمان از روشهای مختلفی استفاده میشود که هر یک هدف خاصی را دنبال میکند. هر یک از این درمانها در مرحله معینی از رشد کودک یا در دوران بزرگسالی انجام میشود.طب فیزیکی چیست؟
کاردرمانی
ماساژ درمانی و فلج مغزی
ذهن
بدن
گفتاردرمانی
درمانهای دیگر فلج مغزی
