فهرست مطالب
تاریخ: ۱۵ آبان ۱۴۰۲
اکثر افراد با شنیدن کلمه آرتروز به یاد غژغژ زانو، ورم انگشتان دست یا خشکی مفصل ران میافتند. این نشان میدهد که آرتروز مچ پا به دلیل نرخ بروز پایینتری که دارد چندان مورد توجه قرار نمیگیرد. اما باید توجه داشت که این آرتروز در صورت بروز میتواند قابلیت حرکت و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این نوع آرتروز باعث ناتوانی شدیدی شده و زندگی روزمره بیمار را دچار چالشهای زیادی میکند.
همچنین، آرتروز مچ پا میتواند منجر به درد، ورم، بدشکلی و ناپایداری مفصل پا شود. البته، بروز آرتروز مچ پا به میزان ۵ تا ۱۰ برابر کمتر از آرتروز در مفاصل بزرگتر مانند مفاصل ران و زانو است. این مشکل معمولاً پس از یک آسیب به مچ پا رخ میدهد و معمولاً منجر به درد و تغییر در الگوی راه رفتن بیمار میشود.
در این مقاله، ما شما را با انواع، علائم، تشخیص و درمانهای آرتروز مچ پا آشنا میکنیم. با این حال، باید توجه داشت که برای درمان آرتروز مچ پا همیشه باید به یک پزشک متخصص و ماهر مراجعه کنید که روشهای درمانی آرتروز مچ پا و کنترل عوارض آن را میشناسد. مراجعه به یک تخصصی، علاوه بر کاهش ریسکها و عوارض این بیماری، مدت زمان نیاز به درمان و نقاهت را نیز کاهش میدهد.
ضمناً، لازم به ذکر است که آرتروز (یا استئوآرتریت) یکی از انواع آرتریتها است که ممکن است به التهاب مفصل مچ پا منجر شود. بنابراین، در ابتدا به شرح انواع اصلی آرتریت مچ پا، که آرتروز مچ پا نیز یکی از آنهاست، میپردازیم.
انواع آرتریت مچ پا
انواع اصلی آرتریت که ناحیه مچ و قوزک پا را درگیر میکنند عبارتند از آرتروز، روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و آرتریت پس از سانحه.
آرتروز
آرتروز که به آن آرتریت دژنراتیو (تخریب کننده) و ناشی از سائیدگی و فرسودگی هم گفته میشود، عارضهای که بیشتر در بین افراد میانسال شایع بوده، البته امکان بروز آن در افراد جوانتر هم وجود دارد.
در آرتروز، غضروف به مرور زمان ساییده شده و از بین میرود. موقعی که غضروف ساییده میشود، سطح آن زبر شده و اصطکاک ایجاد میکند، و در عین حال فضای محافظ بین استخوانها کاهش مییابد. این وضعیت میتواند باعث مالیده شدن استخوانها روی یکدیگر و ایجاد خارهای استخوانی شود.
علاوه بر سن، سایر عوامل خطرزای آرتروز عبارتند از چاقی مفرط و سابقه ابتلا به این عارضه در خانواده.
آرتروز به آرامی توسعه پیدا کرده و باعث خشکی و دردی میشود که به مرور زمان بدتر خواهد شد.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی بیماری مزمنی است که میتواند چند مفصل را به طور همزمان درگیر کند و غالباً از مچ پا شروع میشود. این عارضه متقارن است، به این معنی که معمولاً مفاصل مشابهی در هر دو طرف بدن را درگیر میکند.
روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است. این یعنی اینکه سیستم ایمنی به بافتهای خود حمله میکند. در روماتسیم مفصلی، سلولهای ایمنی به سینوویوم که سطح مفصلی را پوشش میدهد حمله کرده و باعث ورم کردن مفصل میشوند. به مرور زمان، سینوویوم به استخوان و غضروف حمله کرده و آنها و همچنین رباطها و تاندونها را تخریب میکند، این وضعیت میتواند باعث تغییر شکل جدی مفصل و ناتوانی حرکتی شدید در بیمار شود.
علت روماتیسم مفصلی دقیقاً مشخص نیست. روماتیسم مفصلی اگرچه ارثی نیست اما محققان معتقدند وجود برخی ژنها، افراد را مستعد ابتلا به این بیماری میکند. معمولاً یک محرک مثل یک عفونت یا عامل محیطی وجود دارد که این ژنها را فعال میکند. وقتی بدن در معرض این محرک قرار میگیرد، سیستم ایمنی شروع به تولید موادی میکند که به مفاصل حمله میکنند.
آرتریت پس از سانحه
آرتریت پس از سانحه میتواند بعد از وارد آمدن صدمهای به مچ پا بروز کند. دررفتگیها و شکستگیها، خصوصاً آنهایی که به سطح مفصل آسیب میرسانند، شایعترین آسیبهایی هستند که باعث آرتریت پس از سانحه میشوند. آرتریت پس از سانحه هم مثل آرتروز باعث ساییده شدن و از بین رفتن مفصل میشود. البته، ممکن است این عارضه سالها بعد از صدمه اولیه بروز کند.
بعلاوه، حتی اگر آسیب وارده به یک مفصل به خوبی درمان شود، باز هم امکان دچار شدن آن مفصل به آرتریت هفت برابر مبتلا شدن یک مفصل آسیب ندیده است. در واقع، گاهی اوقات بدن انسان بعد از یک آسیبدیدگی هورمونهایی ترشح میکند که باعث مرگ سلولهای غضروف میشوند.
علائم آرتروز مچ پا
علائم آرتروز بسته به اینکه کدام مفصل درگیر شده باشد، متفاوت است. در بسیاری از موارد، مفصلی که دچار آرتروز شده دردناک و متورم میشود. معمولاً درد به مرور بروز یافته، اما به طور ناگهانی هم اتفاق میافتد. آرتروز مچ پا میتواند علائم دیگری هم داشته باشد، از جمله:
- درد ناشی از حرکت
- دردی که با انجام فعالیتهای شدید تشدید میشود
- درد در هنگام فشار دادن به مفصل
- ورم، گرمی و قرمز شدن مفصل
- افزایش درد و ورم در هنگام صبح یا بعد از نشستن یا استراحت طولانی
- مشکل در راه رفتن به خاطر هر یک از علائم فوق
تشخیص آرتروز مچ پا
معاینه فیزیکی
پزشک در مورد وضعیت سلامت عمومی و سوابق پزشکیتان با شما صحبت کرده و در مورد هرگونه دارویی که در حال حاضر مصرف میکنید از شما سؤالاتی میپرسد. او مچ پایتان را از لحاظ حساسیت به لمس بررسی کرده و سؤالاتی نیز در مورد علائمتان از شما میپرسد. این سؤالات میتوانند به این شکل باشند:
- درد چه موقع شروع شد؟
- محل درد دقیقاً کجا است؟ آیا فقط در یک مچ پا است یا هر دو مچ پا را درگیر کرده؟
- درد در چه مواقعی اتفاق میافتد؟ آیا مداوم است یا مقطعی (میآید و میرود)؟
- درد شبها بدتر میشود یا هنگام صبح؟ آیا با راه رفتن یا دویدن بدتر میشود؟
پزشک همچنین از شما خواهد پرسید که آیا در گذشته مچ پایتان آسیب دیده یا خیر؟ اگر جواب مثبت باشد، او سؤالات دیگری در مورد زمان اتفاق افتادن آسیبدیدگی و نحوه درمان آن میپرسد؟
پزشک همچنین کفشهایتان را بررسی میکند تا اولاً ببیند که آیا به صورت غیرعادی یا نامتقارن ساییده و فرسوده شدهاند یا خیر؛ و ثانیاً مطمئن شود که مچ پایتان تکیهگاه مناسبی در کفش داشته باشد.
تجزیه و تحلیل طرز راه رفتن
در طول معاینه فیزیکی پزشک طرز راه رفتنتان را به دقت بررسی میکند. درد و خشکی مفصل طرز راه رفتن را تغییر میدهد. اگر موقع راه رفتن بلنگید، پزشک میتواند از طرز لنگیدنتان اطلاعات زیادی در مورد شدت و محل آرتروز شما به دست بیاورد.
پزشک، در طول مرحله «تحلیل طرز راه رفتن»، راستای استخوانهای پایتان در حین راه رفتن را ارزیابی کرده، قدمهایتان را اندازهگیری میکند، و قدرت مچ پاهایتان را اندازهگیری میکند.
آزمایشها
عکس رادیولوژی
عکسهای رادیولوژی تصاویر دقیقی از ساختارهای متراکمی مانند استخوانها ارائه میدهند. یک عکس رادیولوژی مچ پای مبتلا به آرتروز، میتواند تنگ شدن فضای بین استخوانهای یک مفصل (که نشانه از دست رفتن غضروف است)، تغییرات در استخوانها (مثل شکستگیها) یا تشکیل خارهای استخوانی را نشان بدهد.
عکسهای رادیولوژی حین تحمل وزن (Weight-bearing) موقعی که ایستادهاید گرفته میشوند. آنها با ارزشترین آزمایشهای اضافی برای تشخیص شدت آرتروز و هرگونه تغییر شکل مفصلی ناشی از آن هستند. در در تشخیص آرتروز، اگر عکسهای رادیولوژی در حالت غیرایستاده گرفته شوند، ارزیابی شدت آرتروز، محل بروز آن در مچ پا و میزان تغییر شکل صورت گرفته کار دشواری خواهد بود. بنابراین، عکسهای رادیولوژی در صورت امکان باید در حالت ایستاده گرفته شوند.
سایر آزمایشهای تصویربرداری
گاهی اوقات، برای تعیین وضعیت استخوانها و بافتهای نرم به اسکن استخوان، سیتی اسکن یا امآرآی نیاز میشود.
تستهای آزمایشگاهی
همچنین ممکن است که پزشک برای تعیین نوع آرتروز شما آزمایش خون تجویز کند. در برخی از انواع آرتریت مثل روماتیسم مفصلی برای تشخیص دقیق عارضه حتماً باید آزمایش خون انجام شود.
در صورتی که مشکوک به ابتلا به روماتیسم مفصلی باشید پزشک شما را به یک روماتولوژیست معرفی میکند. اگرچه ممکن است علائم و نتایج معاینات و آزمایشها نشان دهند وجود روماتیسم مفصلی باشند اما تشخیص نهایی این بیماری به عهده روماتولوژیست است، چراکه انواع نادرتری از آرتریتهای التهابی وجود دارد که بیمار میبایست از لحاظ ابتلا به آنها نیز بررسی شود.
درمانهای آرتروز مچ پا
اگرچه هنوز درمان قطعی برای آرتروز مچ پا وجود ندارد، اما یک سری درمانها وجود دارد که میتوانند به تسکین درد و ناتوانی ناشی از این عارضه کمک کنند.
درمان آرتروز مچ پا بدون جراحی
معمولاً درمانهای اولیه آرتروز مچ پا یک سری درمانهای غیرجراحی هستند که پزشک میتواند هر یک از آنها را توصیه کند. این درمانها عبارتند از:
اصلاح سبک زندگی
ایجاد برخی تغییرات در زندگی روزمره میتواند به تسکین درد آرتریت و کاهش سرعت پیشرفت آن کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- به حداقل رساندن فعالیتهایی که باعث شدت گرفتن عارضه میشوند.
- سوئیچ کردن از فعالیتهای پرفشار مثل جاگینگ (راه رفتن سریع یا تنیس) به فعالیتهای کم فشار مثل شنا یا دوچرخهسواری برای کاهش فشار وارده بر مچ و قوزک پا.
- اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن کمک خیلی زیادی به تسکین عارضهتان خواهد کرد چراکه این کار باعث کاهش فشار وارده به مفاصل مچ پا میشود. افزایش مقدار تمریناتی که انجام میدهید و پیروی از یک رژیم تغذیهای سالم راههای خوبی برای کاهش وزن هستند. البته، حتی اگر وزن سالمی داشته باشید هم چنین تغییراتی برای سلامت عمومیتان مفید خواهد بود. بعلاوه، هیچگونه رژیم غذایی خاصی برای کمک به آرتروز وجود ندارد، و تنها کاری که میتوانید در این زمینه انجام بدهید این است که تمام مواد مغذی مورد نیازتان را از طریق یک رژیم غذایی سالم و متعادل به دست بیاورید. اگر قصد دارید وزنتان را کم کنید حتماً پیش از هر اقدامی با پزشکتان مشورت کنید تا او روشهای بیخطر کاهش وزن را به شما آموزش دهد.
مراقبت از مچ پا
در صورتی که مبتلا به آرتروز مچ پا هستید لازم است که به خوبی از مچ پایتان مراقبت کنید. یک برنامه مراقبتی خوب به کاهش احتمال دچار شدنتان به مشکلات دیگری که میتوانند دردتان را بدتر کنند (مثل میخچه، پینه و رشد ناخن در گوشت پا) کمک میکند.
اقداماتی که خودتان میتوانید برای مراقبت از مچ پایتان انجام بدهید عبارتند از:
- شستن روزانه مچ پا با آب گرم و صابون. البته، در صورتی که دچار میخچه، پینه پا یا رشد ناخن در گوشت پا هستید نباید پایتان را در آب فرو ببرید.
- خشک کردن کامل مچ پا، از جمله بین انگشتان پاهایتان
- اعمال کردن کرم مرطوب کننده روی تمام سطح مچ پا به جز بین انگشتان.
پوشیدن کفش مناسب
استفاده از کفشهای مناسب نقش مهمی در جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر مچ پا دارد. حتماً کفش راحت بپوشید، چراکه کفشهای پاشنه بلند یا تنگ و یا کفشهایی که پنجه پایتان را میزند میتواند باعث مشکلاتی مثل میخچه یا پینه پا شود.
هنگام تعویض کفشهایتان به نکات زیر توجه کنید:
- کفشهای دارای پاشنه کوتاه و پنجه پهن بخرید. پوشیدن چنین کفشهایی باعث میشود که مچ پاهایتان فضای کافی داشته و پنجه پاهایتان هم بتواند موقع راه رفتن بدون هیچ محدودیتی روی زمین پهن شود.
- در صورت امکان کفش طبی و یا سفارشی بپوشید، چراکه اندازه پا میتواند تغییر کند. بعلاوه، سعی کنید جلوی کفشتان (قسمت پنجه) یک سانتیمتر فضای خالی داشته باشد.
- کفشتان را بعد از ظهر بخرید، چراکه پاها میتوانند در طول روز متورم شوند. با امتحان کردن کفش در این موقع از روز میتوانید کفش مناسبتری را برای پایتان انتخاب کنید.
- از پوشیدن کفشها و دمپاییهایی که تکیهگاه کافی برای مچ پایتان ندارد، مثل کفشهای کالج زنانه و دمپایی ابری (لا انگشتی) خودداری کنید.
- کفشهایی با کف ضخیم و نرم بپوشید تا فشاری که در حین راه رفتن به مفاصل مچ پاهایتان وارد میشود کاهش پیدا کند.
- سعی کنید کفشهایی با عمق بیشتر و رویه نرم تهیه کنید که به اندازه کافی راحت و انعطافپذیر باشند.
- پوشیدن کفشهای بندی و چسبی کمک میکند که مچ پاهایتان سرجای خود ثابت بمانند و پنجه پاهایتان به جلوی کفش هل داده نشود.
- در صورت ابتلا به پینه پا، پوشیدن کفشهای خشک (با انعطافپذیری کم) میتواند به مشکلتان کمک کند.
- استفاده از چکمههای پیادهروی سفت و در عین حال سبک میتواند به تسکین درد مچ پایتان کمک کند.
کفیهای طبی و کفشهای تخصصی
کفیهای طبی میتوانند به کاهش فشار وارده بر تمام مفاصلتان کمک کرده، تکیهگاه نرمی برای پاهایتان باشند و دردی که هنگام راه رفتن حس میکنید را کم کنند. همچنین، بریس و تکیهگاههای پاشنه هم میتوانند به کاهش مشکلات مچ پایتان کمک کنند. معمولاً یک متخصص پا میتواند چنین وسایلی را در اختیار شما قرار بدهد.
برخی از فروشگاهها کفیهای طبی بالشتکدار میفروشند که شما میتوانید آنها را تهیه کرده و در کفشهایتان بگذارید، البته ممکن است نیاز باشد که ابتدا به یک ارتوتیست، که متخصص اسپلینتها و ارتوزها است، مراجعه کنید. بعضی از شرکتها هم کفیهایی را میفروشند که متناسب با شکل پایتان قالبگیری و تهیه میشوند؛ چنین کفیهایی تکیهگاه بیشتری برای پاهایتان فراهم کرده و راستای پاها و وضعیت قرارگیری بدنتان را بهبود میدهند. البته، برای استفاده از این کفیها باید ابتدا با یک متخصص مشورت کنید.
اگر به خاطر نوع کارتان مجبور هستید کفش یا چکمه خاصی را بپوشید، معمولاً میتوانید با استفاده از کفیهای طبی آنها را برای خودتان راحتتر کنید. در این مورد میتوانید از یک متخصص پا مشورت بگیرید.
بعلاوه، میتوانید در خود کفش هم تغییراتی بدهید، برای مثال به قسمت پایین کفش یک راکر (کفه گهوارهای) اضافه کنید. معمولاً، تغییراتی مثل این راه رفتن را راحتتر میکنند.
مسکنها و داروهای ضدالتهاب استروئیدی (NASAIDها)
داروهای مسکن بدون نسخه مثل پاراستامول میتوانند به تسکین درد و خشکی کمک کنند. اما گاهی اوقات به داروهای مسکن قویتری مثل داروهای ضد درد شبه اپیوئیدی یا ترکیبی نیاز است. البته این داروها فقط برای مدت کوتاهی جواب داده و فقط با نسخه میتوان آنها را تهیه کرد. یکی رایجترین داروهای ضد درد ترکیبی کوکودامول بوده و رایجترین داروهای ضد درد اپیوئیدی هم مورفین و ترامادول هستند.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDها) میتوانند به تسکین درد و التهاب کمک کنند. ایبوپروفن را میتوان بدون نیاز به نسخه از داروخانه تهیه کرد، در عین حال NASAIDهای قویتر مثل ناپروکسن و سلکوکسیب، تنها با نسخه پزشک قابل تهیه هستند.
همچنین برخی از NSAIDها به صورت کرم یا ژل در دسترس بوده و میتوان آنها را روی نواحی دردناک اعمال کرد. اگر از قبل، از انواع قرص یا مایع NSAIDها استفاده میکنید برای مصرف کردن آنها به شکل کرم یا ژل ابتدا با پزشکتان مشورت کنید، چراکه ممکن است نتوانید دو شکل یک دارو را به طور همزمان مصرف کنید. بعلاوه، این داروها میتوانند عوارضی مثل سوزش معده داشته باشند، بنابراین قبل از مصرف آنها با پزشکتان صحبت کنید.
تزریقات استروئیدی
تزریق استروئیدهایی مانند کورتیزون (که یک عامل ضدالتهاب بسیار مؤثر است) میبایست توسط یک متخصص به مفصل انجام شود تا درد و التهاب ناحیه درگیر کاهش پیدا کند. البته، اثر این داروها فقط مدت کوتاهی دوام دارد، اما اگر برای شما جواب میدهند میتوانید بعد از چند ماه یک تزریق دیگر انجام بدهید.
فیزیوتراپی آرتروز مچ پا
تمریناتی وجود دارد که میتوانند به افزایش دامنه حرکتی و انعطافپذیری و همچنین تقویت مچ پا و عضلات آن کمک کنند. فیزیوتراپیست یا پزشکتان میتواند مطابق با نیازها و سبک زندگیتان یک برنامه تمرینی مناسب برای شما تهیه کند.
اگرچه فیزیوتراپی اغلب به تسکین فشار وارده بر مفاصل مبتلا به آرتروز کمک میکند اما گاهی میتواند باعث شدت گرفتن درد شود. این حالت زمانی اتفاق میافتد که حرکت انجام شده باعث اصطکاک و درگیری بیشتر بین استخوانهای مفصل شود. در صورتی که فیزیوتراپی دردتان را افزایش بدهد پزشک این نوع درمان را متوقف میکند.
تمرینات ورزشی
وقتی دچار آرتریت میشوید، خیلی مهم است که همچنان فعالیتتان را حفظ کنید. بعلاوه، ممکن است نگران شوید که مبادا تمرین کردن علائمتان را بدتر کند، اما جای نگرانی نیست چراکه تمرینات مناسب ورزشی با تقویت عضلات و تاندونهایتان و همچنین رساندن مواد مغذی به غضروف مفاصلتان شرایط شما را بهبود میدهند.
اگر تمرین کردن باعث درد میشود میتوانید قبل از شروع قرص پاراستامول مصرف کنید.
سه نوع تمرین وجود دارد که باید انجام بدهید:
- تمرینات کششی که به حفظ و بهبود دامنه حرکتی مفاصلتان کمک میکنند.
- تمرینات قدرتی که به حفظ و بهبود قدرت عضلات و پشتیبانی از آنها کمک میکند.
- تمرینات ایروبیک (هوازی) و آمادگی جسمانی که عملاً شامل تمامی تمرینات افزایش دهندهی ضربان قلبتان میشود.
همچنین، توصیه میشود که بزرگسالان به صورت هفتگی تمرینات زیر را انجام بدهند:
- تمرینات قدرتی، دو روز در هفته یا بیشتر
- دست کم دو ساعت و نیم تمرینات ایروبیک آرام مثل دوچرخهسواری یا راه رفتن سریع
راه رفتن روش خوبی برای حفظ سطح فعالیت بدن است و اگر بتوانید به گروهی از افراد که فعالیت به خصوصی انجام میدهند بپیوندید میتوانید علاوه بر بهبود سلامت عمومیتان اوقات شاد و مفرحی را نیز سپری کنید. شنا کردن میتواند گزینه خوبی باشد، چراکه بدون قرار دادن وزن بدن روی مچ پاهایتان به شما کمک میکند تا آمادگی جسمانیتان را حفظ کنید.
پزشکتان میتواند در مورد ورزشهایی که میخواهید انجام بدهید شما را راهنمایی کند. او همچنین میتواند شما را به یک فیزیوتراپیست معرفی کند؛ فیزیوتراپیست میتواند با کمک شما یک برنامه ورزشی مناسب برایتان تهیه کند.
پزشک همچنین میتواند شما را برای آب درمانی (هیدروتراپی) معرفی کند که در آن تمرینات ورزشی در یک استخر آب گرم به همراه فیزیوتراپیست انجام میشوند. گاهی اوقات به آب درمانی آکواتیک تراپی هم گفته میشود.
حرکاتی که میتوانند برای مچ پا مفید باشند عبارتند از:
- کشش آشیل: رو به دیوار بایستید و کف دستهایتان را روی آن قرار بدهید. یک پا را جلو بیاورید و پای دیگر را عقب ببرید. در همان حال که پاشنههای پاهایتان را روی زمین نگه داشتهاید به طرف جلو خم شوید. در این حالت باید در تاندون آشیل و عضلات پشت ساقتان کشش را احساس کنید. ۱۰ ثانیه در همین وضعیت بمانید. این تمرین را سه بار برای هر پا انجام بدهید.
- کشش انگشت شست پا: یک حلقه لاستیکی ضخیم را دور انگشتان شست دو پایتان قرار بدهید. با استفاده از عضلاتتان تلاش کنید تا آنها را از یکدیگر دور و به انگشتان دیگر پاهایتان نزدیک کنید. ۵ ثانیه در همین حالت بمانید. تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.
- کشش پنجه پا: دور هر یک از پنجههای پاهایتان یک حلقه لاستیکی قرار بدهید و سعی کنید انگشتان پاهایتان را از یکدیگر دور کنید. ۵ ثانیه در همین حالت بمانید و تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.
- خم کردن پنجه پا: تیله یا اجسام مشابه را با پنجه پایتان بلند کنید.
ماساژ
تحقیقات نشان داده که ماساژ دادن مچ پای مبتلا به آرتروز، انعطافپذیری را افزایش داده و درد مفصل را کاهش میدهد. در عین حال، ما همه به طور طبیعی از ماساژ استفاده میکنیم و برای مثال از عضلات سر و گردن گرفته تا عضلات خشک شانهمان را ماساژ میدهیم، اما یک سری نکات وجود دارد که رعایت آنها باعث میشود ماساژی که میدهیم احساس بهتری به ما بدهد؛ برخی از این نکات به شرح زیرند:
- به مدت چند دقیقه یک حوله گرم و مرطوب را روی مچ پایتان قرار بدهید؛ این کار باعث میشود که عضلات این ناحیه شل شوند.
- در صورت تمایل میتوانید از مخلوط روغن عصاره گیاهانی مثل اکالیپتوس، سرو کوهی، اسطوخدوس، مرزنگوش یا رزماری استفاده کنید؛ روغن این گیاهان خواصی دارد که به تسکین درد مچ پایتان کمک خواهد کرد.
- کف یک دست را زیر قوس کف پا و کف دست دیگر را روی پا بگذارید. حالا، کف پا را، از ناحیه پایین قوزک تا پنجه، با حرکات رفت و برگشتی، با کف دست محکم بمالید. این حرکت به نرم شدن عضلات کمک میکند.
- حالا با حرکات کوتاهتر روی نواحی دردناک تمرکز کنید؛ برای مثال میتوانید نقاط فشار (مثل سینه پا)، در امتداد عضلات دردناک و همچنین نقاط دردناک را با حرکات رفت و برگشتی مالش بدهید.
- با یک دست پاشنه و با دست دیگر پنجه پا را بگیرید طوری که شست دستتان روی سینه پایتان قرار بگیرد. حالا، مچ پا را به آرامی به یک طرف و سپس به طرف دیگر بچرخانید.
- مادامی که کف پایتان را آنقدر محکم نمالید که باعث درد شود، این تکنیکهای سادهی ماساژ میتوانند فواید زیادی برای شما داشته باشند. این نوع ماساژ را میتوانید هفتهای دو بار قبل از خواب انجام بدهید تا عضلات کف پایتان ریلکس شوند. بعلاوه، این ماساژ به تسکین درد، کاهش خشکی و همچنین کاهش درد و احساس سوزن سوزن شدن ناشی از آرتروز مچ پا (که میتواند خواب شبانه را از شما بگیرد) کمک میکند.
طب سوزنی
غالباً، طب سوزنی میتواند به پروسه بهبودی سرعت ببخشد. متخصص طب سوزنی قادر است به تسکین و کاهش شدت آرتروز و درد مچ پا کمک کند. تحقیقات نشان داده که طب سوزنی نیاز به دارو را در مبتلایان به آرتروز مچ پا کاهش میدهد. طب سوزنی با کاهش التهاب و بازیابی عملکرد و دامنه حرکتی مفاصل درگیر به بهبود وضعیت بیمار کمک میکند. برخی از بیماران گزارش دادهاند که بعد از استفاده از این درمان توانستهاند فعالیتهایی مثل دوچرخهسواری و آشپزی که انجام آنها برایشان غیرممکن شده بود را دوباره از سر بگیرند.
سایر درمانهای غیرجراحی
۱- تحقیقات نشان داده که گرم نگهداشتن مفاصل درگیر به کاهش درد و خشکی کمک میکند. برای این کار میتوان دوش یا حمام آب گرم گرفت یا روی مچ پا یک کمپرس گرم (heat pack) قرار داد. برخی کمپرسها (پکها) را میتوان در مایکروویو گرم کرده و دوباره استفاده کرد.
۲- برای کاهش ورم میتوانید از یک کمپرس یخ (ice pack)، پد سرد (cold pad) یا یک بسته سبزیجات یخ زدهی پیچید شده در یک پارچه مرطوب استفاده کنید. موقع استفاده از این کمپرسها و پدها به هیچ وجه آنها را مستقیماً روی پوست قرار نداده و همچنین مراقب باشید که آنها بیشتر از ۲۰ دقیقه روی پوست باقی نمانند.
۳- یکی دیگر از راههای تسکین درد تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) است که در آن پالسهای الکتریکی از طریق یک سری پدهای متصل شده به پوست به بدن ارسال میشوند. یک فیزیوتراپیست میتواند شما را در زمینه انواع مختلف دستگاههای TENS موجود در بازار راهنمایی کند.
۴- بستن یک باند کشی به دور مچ پا میتواند علاوه بر ثابت نگهداشتن مچ پا درد مفصل آن را نیز کاهش بدهد. بعلاوه، بهتر است در انجام فعالیتها عجله نکنید و آنها را (به جای انجام دادن در یک مرحله) به بخشهای کوچکتر تقسیم کرده و در طول یک روز یا هفته انجام بدهید.
۵- همچنین میتوانید از درمانهای مکمل مانند مصرف مکملهای گلوکزامین و کندرویتین برای تسکین علائمتان استفاده کنید. البته، تحقیقات نشان داده که آنها چندان مؤثر نیستند.
۶- برای تسکین درد میتوان کرم کاپسایسین را روی پوست مفصل درگیر اعمال کرد. البته، این کرم معمولاً فقط برای آرتروز زانو و مواردی که درمانهای دیگر جواب نمیدهند تجویز میشود.
درمانهای جراحی
اگر درد باعث ناتوانی شود و درمانهای غیرجراحی هم جواب ندهند، پزشک جراحی را توصیه میکند. نوع جراحی به محل و نوع آرتریت و تأثیر بیماری بر مفاصل بستگی دارد. گاهی اوقات، پزشک بیش از یک نوع جراحی را توصیه میکند. البته، باید توجه داشت که چنین درمانهایی ریسک و عوارض جانبی زیادی داشته و بهبودی از آنها زمان زیادی میبرد. تکنیکهای مورد استفاده برای این نوع جراحیها عبارتند از:
دبريدمان به روش آرتروسكوپی
این جراحی در مراحل اولیه آرتروز میتواند مفید باشد. دبریدمان (پاکسازی) عملی است که در آن غضروفی که در حال جدا شدن است، بافت سینوویال ملتهب و خارهای استخوانی از اطراف مفصل برداشته میشود.
آرترودز (همجوشی)
در آرترودز استخوانهای مفصل به طور کامل به هم جوش داده میشوند، به طوری که دو یا چند استخوان به یک استخوان تبدیل میشود. هدف این عمل کاهش درد از طریق حذف حرکت در مفصل مبتلا به آرتروز است.
تعویض کامل مفصل مچ پا (آرتروپلاستی)
در عمل تعویض کامل مفصل مچ پا، جراح، غضروف و استخوانهای تخریب شده را برمیدارد و سپس سطوح مفصلی فلزی یا پلاستیکی را جایگزین آنها میکند تا مفصل دوباره عملکرد خود را به دست بیاورد.
پرسشهای متداول
آرتروز مچ پا چه حسی دارد؟
آرتروز مچ پا باعث یک سری دردها و مشکلات میشود که عبارتند از: درد در هنگام حرکت دادن مفصل؛ مشکل در حرکت کردن، راه رفتن یا قرار دادن وزن روی مچ پای درگیر، افزایش درد و ورم بعد از استراحت، نشستن یا خوابیدن.
آیا راه رفتن برای آرتروز مچ پا خوب است؟
راه رفتن برای مبتلایان به آرتریت توصیه میشود، چراکه کم فشار بوده و به حفظ انعطافپذیری مفاصل، بهبود سلامت استخوانها و کاهش خطر پوکی استخوان کمک میکند.
درد آرتروز مچ پا دقیقاً در کجا احساس میشود؟
درد شایعترین علامت آرتروز مچ پا است. درد آرتروز مچ پا ممکن است در استخوان ساق، پشت مچ پا یا وسط مچ پا احساس شود. این درد میتواند خفیف و مبهم یا شدید و تیز باشد.
آیا آرتروز مچ پا قابل درمان است؟
اگرچه برای آرتروز درمان قطعی وجود ندارد، اما گزینههای درمانی زیادی وجود دارد که میتوان با آنها از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و علائم را تسکین داد. بسیاری از مبتلایان به آرتروز توانستهاند با انجام درمانهای مناسب، دردشان را کنترل کرده، فعال بمانند و زندگی رضایتبخشی داشته باشند.
آیا آرتروز مچ پا بدتر میشود؟
علائم و نشانههای آرتروز مچ پا به آرامی بروز کرده و به مرور زمان بدتر میشوند. درد و خشکی ناشی از این بیماری در هنگام صبح و بعد از نشستن به مدت طولانی شدت پیدا میکند. بعلاوه، هنگام دست زدن به مفصل یا فشار دادن آن درد بدتر میشود. همچنین دور مچ پا یا یک طرف آن دچار ورم میشود.
آیا باید مچ پای مبتلا به آرتروز را ورزش داد؟
آرتروز مچ پا میتواند باعث خشکی و درد مفصل شده و در نتیجه توانایی راه رفتن به شکل طبیعی را محدود میکند. به همین خاطر، تمریناتی که برای بهبود قدرت و قابلیت حرکت مچ پا تجویز میشوند میتوانند مفید باشند. انجام تمرینات ورزشی به میزان چند نوبت در هفته میتواند درد و ناراحتی مچ پا را کاهش داده و قابلیت حرکت آن را بهبود دهد.
آرتریت معمولاً در چه سنی شروع میشود؟
این عارضه معمولاً بین سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی شروع شده و در بین زنان شایعتر است تا مردان. البته، داروهایی وجود دارد که میتوانند فعالیت یک سیستم ایمنی بیش فعال را کاهش داده و در نتیجه درد و ورم مفاصل را کم کنند.