خواص آب درمانی در درمان دردهای ناشی از فرسودگی مهره ها،کمر و زانو

تاریخ: ۹ اسفند ۱۴۰۲

منظور از آب درمانی استفاده از آب برای درمان عارضه‌های مختلفی، همچون آرتریت (بیماری‌های التهابی مفصل) و روماتیسم است. آب درمانی از این نظر با شنا تفاوت دارد که بیمار در روش آب درمانی، تمرین‌های خاصی را در آب گرم استخر انجام می‌دهد. دمای آب معمولاً ۳۶ ـ ۳۳ درجه سانتیگراد است که این دما بالاتر از دمای معمولی استخر است. آب درمانی معمولاً در بخش فیزیوتراپی بیمارستان انجام می‌شود. متخصص فیزیوتراپی روش انجام تمرین‌های آب درمانی را به بیمار آموزش می‌دهد. تمرین‌های آب درمانی با توجه به علائم بیمار، با هدف افزایش دامنه حرکتی یا قدرت بیمار انجام می‌شود. تمرین‌های ایروبیک آبی سخت‌تر و شدیدتر از آب درمانی است و تمرکز آن بیشتر بر حرکات آهسته و کنترل شده و آرام‌سازی است.

آب درمانی روشی دیرینه در درمان انواع بیماری ها

ورزش‌های آب‌درمانی، از جمله شناور شدن، حرکات عمومی بدن، تمرینات کششی و راه رفتن در آب، به دلیل خاصیت طبیعی شناوری آب بدون تکان دادن یا اعمال فشار به بدن، به افراد این امکان را می‌دهند که بدون هیچ‌گونه محدودیتی و به صورت آزادانه حرکت کنند. مقاومت طبیعی آب، باعث تقویت عضلات می‌شود و ویژگی‌های منحصر به فرد آب، به تسکین دردها کمک کرده و فرآیند بهبودی و حفظ سلامتی را تسهیل می‌دهد. این نوع ورزش می‌تواند در درمان بیماری‌های ناشی از فرسودگی مهره‌ها، از جمله دیسک کمر و زانودرد، بسیار موثر باشد. با این حال، باید تاکید کرد که آب‌درمانی باید تحت نظر یک فیزیوتراپ انجام شود و حرکات باید به دقت کنترل شده باشند تا از وقوع مشکلات جدی‌تر در فرد مورد نظر جلوگیری شود.

اصول آب درمانی

---

آب درمانی بر پایهٔ اصلی است که آب قابلیت تغییر جریان خون و ارتقاء سلامت را دارد. دما در بهره‌مندی از ویژگی‌های درمانی آب نقش حیاتی دارد و درمان با آب در دمای خاصی انجام می‌شود. آب سرد با تحریک فعالیت رگ‌ها و کاهش جریان خون، بدن را به انقباض وا می‌دارد و به تدریج فرآیند التهاب را کند می‌کند. از سوی دیگر، آب گرم با گشاد کردن رگ‌ها، احساس آرامش در بدن ایجاد می‌کند؛ این گرما باعث افزایش جریان خون می‌شود و در نتیجه، خون بیشتری به پوست و عضلات تامین می‌شود که باعث کاهش دردهای ناشی از التهاب می‌گردد.

استفاده همزمان یا متناوب از آب سرد و گرم نیز یکی از روش‌های رایج آب درمانی است که به بهبود عملکرد هورمونی و تحرک گردش خون کمک می‌کند، این ترکیب از دو دما باعث فعالیت دوباره اندام‌ها می‌شود. غوطه‌ور شدن در آب استخر با ایجاد احساس بی‌وزنی و ارائه ماساژ توسط آب در حال جابجایی، همچنین به تهدید و آرامی ذهن و بدن کمک می‌کند و نقاط حساس پوست را تحریک می‌نماید.

آب درمانی با آب گرم

---

کاربردهای درمان با آب گرم عبارت است از:

• انبساط رگ‌ها
• افزایش گردش خون
• شل کردن عضلات
• کاهش درد
• رفع استرس و آرام‌سازی
• کاهش ناراحتی ناشی از سرماخوردگی و گلودرد
• گرم و مرطوب کردن مجاری تنفسی
• کمک به دفع سموم
• رفع اختلال‌های عصبی

انواع هیدروتراپی آب گرم

• حمام یا دوش آب گرم
• حمام با نمک اپسوم
• وان آب گرم
• سونا
• تنفس بخار آب گرم
• ماساژ با واتر جت
• کمپرس یا کیسه آب گرم
• دستگاه بخور
• آروماتراپی (عطردرمانی)

درمان با آب سرد

---

برای هیدروتراپی با آب سرد از وسایل زیر استفاده می‌شود:

• کیسه یخ
• استخر آب سرد
• اتاق برف
• یخ مصنوعی
• حمام نشیمن
• ماساژ دادن با دستکش سرد

کاربردهای آب درمانی با آب سرد

• کاهش التهاب
• منقبض کردن رگ‌ها برای کاهش ورم
• فعال کردن گردش خون در بدن
• درمان سردرد و پیچ خوردن و رگ به رگ شدن عضلات
• مفید هنگام جراحی‌های دندانپزشکی و پس از آن

اثرها و مزایای آب درمانی

---

امروزه آب درمانی در بسیاری از اسپاهای مدرن ارائه می‌شود. آب درمانی دارای فواید زیر است:

• توانبخشی جسمی
• انجام دادن ورزش در آب باعث می‌شود که فشار کمتری به مفاصل وارد شود.
• حرکت در برابر جریان آب باعث تقویت عضلات می‌شود.
• ارتقاء سیستم ایمنی
• افزایش سرعت سوخت و ساز بدن
• بهبود گوارش
• کاهش سردرد
• بهبود تونوس عضلانی وپوستی
• تحریک ذهن
• کمک به سم‌زدایی و دفع مواد زائد از بدن

 عارضه‌های قابل درمان به روش آب درمانی

---

برای درمان عارضه‌های زیر از آب درمانی بهره گرفته می‌شود:

• تسکین درد
• کمردرد
• گرفتگی و درد عضلانی
• مشکلات مفصلی یا عضلانی
• گردش خون نامناسب
• بیماری‌های التهابی مفصل (آرتریت)
• آرتروز
• سرماخوردگی
• اختلال‌های خواب
• سردرد
• روماتیسم

کمپرس

حوله‌ای را در آب سرد یا گرم خیس کنید و سپس روی موضع دردناک بگذارید. کمپرس سرد ورم را کاهش می‌دهد و تب و سردرد را برطرف می‌کند. کمپرس گرم جریان خون را افزایش می‌دهد، عفونت را درمان می‌کند و درد و گرفتگی عضلانی را آرام می‌کند.

جت پرتوان

هدایت واتر جت آب سرد یا گرم بر روی موضع مورد نظر به مدت ۳ ـ ۲ دقیقه، عملکرد اندام‌ها و گردش خون را بهبود می‌دهد.

حمام آب داغ

غوطه‌ور ساختن تمام یا بخش اعظم بدن در آب گرم با دمای حدود ۱۰۰ درجه فارنهایت، علائم آرتریت را کاهش می‌دهد و درد و گرفتگی عضلانی را برطرف می‌کند.

درمان با آب دریا

درمان با آب دریا و جلبک دریایی خواص درمانی دارد، چون مقدار زیادی مواد معدنی، به ویژه ید در اقیانوس وجود دارد. استفاده کردن از آب و جلبک دریا با واترجت، حمام یا بادی رپ بدن را آرام، تقویت و پاک می‌کند. فراورده‌های دریایی به درمان آرتریت، بی‌خوابی، درماتیت، علائم یائسگی و روماتیسم کمک می‌کند و برای لاغری موثر است.

حمام نشیمن

لگن در یک وان و پاها در یک وان دیگر غوطه‌ور می‌شود. حمام نشیمن به درمان هموروئید، مشکلات قاعدگی، بی‌اختیاری و ناراحتی‌های روده کمک می‌کند.

حمام بخار

حمام بخار دمای بالایی دارد و پر از بخار و هوای مرطوب است. بخار به دفع مواد زائد و ناخالصی‌ها از بدن کمک می‌کند و با افزایش تعریق به رفع مشکل احتباس آب کمک می‌کند.

سونا

سونا نیز مانند حمام بخار است، با این تفاوت که سونا خشک است. سونا نیز باعث عرق کردن می‌شود و از این طریق به سم‌زدایی و آرام شدن بدن کمک می‌کند.

حمام گردابی (جکوزی)

غوطه‌ور شدن بدن در حمام حباب فشار استرس را کاهش می‌دهد، ضایعه‌های پوستی و زخم‌های عفونی را التیام می‌دهد و به درمان سوختگی کمک می‌کند.

بادی رپ: در بادی رپ، ملافه خنک و مرطوبی دور بدن پیچیده می‌شود. سپس حوله‌های خشک و پتوهای گرم دور ملافه مرطوب بسته می‌شود. ملافه خنک بدن را تحریک می‌کند، حوله‌های خشک به سم‌زدایی کمک می‌کند و پتوهای گرم بدن را آرام می‌کند. بادی رپ برای پایین آوردن تب، سم‌زدایی برای ترک اعتیاد و درمان سرماخوردگی و اختلال‌های پوستی مفید است.

ورزش های آب درمانی برای  درمان درد زانو و آرتروز زانو

---

راه رفتن

بدن را در آب فروببرید و بگذارید عضلات شل شود، سپس ۵ دقیقه در آب راه بروید تا گردش خون بهبود یابد. راه رفتن معمولی در آبی که عمق آن تا کمر است، مزایای بسیاری برای زانو دارد. برای برداشتن هر گام از مفصل‌ها و عضلات زانو استفاده می‌کنیم و چنانچه زانوها را بالاتر بیاوریم، عضلات و مفصل‌ها بیشتر به کار گرفته می‌شود. سیالیت آب مانع از ضربه و آسیب دیدن زانوها می‌شود، حال آن که پیاده‌روی روی زمین سفت این مزیت را ندارد.

خم کردن زانو

همان طور که زانوی راست را خم می‌کنید، پای راست را پشت بدن ببرید تا عضلات بالای پا و زانو به کار گرفته شود. خم کردن زانو را می‌توانید در حالت ایستاده نیز انجام دهید، البته حتماً برای حفظ تعادل از دیواره استخر بگیرید. زانوی راست را آن‌قدر خم کنید تا ران راست با سطح آب موازی شود. زانو را صاف کنید، سپس آن را دوباره خم کنید و پا را رو به عقب پایین ببرید. حرکت خمشی زانو را برای پای دیگر نیز تکرار کنید.

فشار آوردن با زانو

چنانچه در استخر آب درمانی، اشیاء را با زانو به سمت پایین فشار دهید، عضلات بدون خطر آسیب‌دیدگی و ضربه خوردن تقویت می‌شود. همان طور که برای حفظ تعادل از کنار استخر گرفته‌اید، زانوی راست را تا جایی که می‌توانید، بالا بیاورید. یک وسیله شناور، مانند رشته‌های شناور را زیر پای راست بگذارید و آن را با عضلات زانو و ا به سمت پایین و کف استخر فشار دهید. این حرکت را با پای دیگر نیز تکرار کنید، در این بین حتماً برای حفظ تعادل از لبه استخر بگیرید.

تمرین‌های کششی زانو

انجام دادن تمرین‌های کششی زانو در آب راحت‌تر است. وارد استخر آب درمانی بشوید و برای حفظ تعادل از لبه استخر بگیرید. صاف روی پاهایتان بایستید، پاها باید کاملاً در آب غوطه‌ور شود. یک پا را به آرامی بالا بیاورید و زانو را با زاویه ۴۵ درجه خم کنید، سپس زانو را صاف کنید. این حرکت را حداقل نیم ساعت در روز، برای هر دو زانو تکرار کنید. وزن بدن در آب ۹۰ ـ ۵۰ درصد کمتر می‌شود، درصد کاهش وزن به عمق آب بستگی دارد. کاهش وزن ناراحتی و مقاومت در برابر حرکات زانو را کم می‌کند و در نتیجه می‌توانید مدت بیشتری با قدرت بیشتر و درد کمتر ورزش کنید.

بالا بردن پا

روش بالا بردن پا در آب و روی زمین شبیه هم است. داخل استخر بایستید، برای حفظ تعادل از لبه استخر بگیرید، روی یک پا بایستید و زانو را اندکی خم کنید. این بار پا را صاف کنید و آن را تا جایی که دامنه حرکتی‌تان اجازه می‌دهد، بالا بیاورید. اندکی رو به جلو خم شوید و پا را پشت سر بالا ببرید. سپس پا را به سمت پهلو بالا ببرید، البته دامنه حرکتی برای بالا بردن کناری معمولاً محدودتر است. این تمرین عضلات کمر، پا و مفصل ران را تقویت می‌کند.

حرکت دوچرخه در آب

روی تخت دراز بکشید یا روی چهارپایه بنشینید، پاها را رو به جلو و عقب بچرخانید.

ایروبیک آبی

تمرین‌های ایروبیک در آب، جزء بهترین فعالیت‌ها برای کاهش وزن در آب محسوب می‌شوند. انواع زیادی از تمرینات ایروبیک آبی وجود دارد که می‌توانید به راحتی آنها را یاد بگیرید. یکی از تمرینات ساده و موثر، حرکت دوچرخه در آب است که حتماً توصیه می‌شود آن را امتحان کنید. برای انجام این تمرین، از لبه استخر دست بگیرید و بازوهای خود را روی آن قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که می‌توانید به خوبی به دیواره استخر آویزان شوید و خطر سر خوردن یا سقوط به آب وجود ندارد. در صورت عدم اطمینان، می‌توانید از حلقه شنا استفاده کنید و بازوهای خود را روی آن قرار دهید. پس از اطمینان کامل، حرکت دوچرخه را شروع کنید. در ابتدا به مدت ۲۰ دقیقه تمرین کنید و سپس تدریجاً مدت زمان تمرین را افزایش دهید.

ورزش های آب درمانی برای  درمان درد کمر و دیسک کمر

---

گرم کردن بدن، تمرین‌های حرکتی

• گردن را خم کنید، بکشید، به طرفین خم کنید و بچرخانید.
• شانه‌ها را رو به جلو و عقب بچرخانید و بالا ببرید.
• بگذارید بازوها روی آب غوطه‌ور شود و آنها را به طرفین بکشید.
• همان طور که بازوهایتان داخل آب است، تا جایی که می‌توانید به طرفین خم شوید.
• از حلقه نجات بگیرید، بدن را از پا تا پهلو به طرفین بچرخانید. همراه با بدن، نگاه‌تان را نیز بچرخانید.
• مفصل‌های ران را در هر دو جهت در آب بگردانید.
• رو به دیوار بایستید، از میله‌های استخر بگیرید، پاها مماس با دیوار استخر باشد. سپس بگذارید لگن در آب پایین بیاید.
• رو به دیوار بایستید، از میله‌ها بگیرید، لگن را نزدیک به دیوار نگه دارید و بگذارید بالاتنه از دیوار دور شود.

حرکات کششی

• هر یک از حرکات فوق را که برایتان راحت است، تکرار کنید.
• از میله‌های استخر بگیرید، پا را رو به جلو، عقب و طرفین تاب دهید.
• از میله‌های استخر بگیرید، مفصل ران و زانو را ۹۰ درجه خم کنید. مفصل ران را به سمت پهلو بچرخانید.
• از میله‌های استخر بگیرید، یک زانو را پشت بدن رو به بالا به گونه‌ای خم کنید که کف پا به باسن بخورد.
• از میله‌های استخر بگیرید، یک پا را پشت سر ببرید و پای دیگر را راست نگه دارید.

تمرین‌های تقویتی

• از حلقه نجات بگیرید، بدن را از یک سمت به سمت دیگر بچرخانید. برای سخت‌تر شدن حرکت، حلقه نجات را دورتر ببرید.
• از دو حلقه نجات بگیرید و آنها را به سمت یکدیگر رو به پایین فشار دهید یا این که هر حلقه را رو به یک طرف ببرید.
• در استخر رو به جلو و عقب و طرفین راه بروید.
• روی تخت دراز بکشید یا روی چهارپایه بنشینید، لگن و زانوها را رو به بالا خم کنید و آنها را از یک طرف به طرف دیگر تاب بدهید.
• روی تخت دراز بکشید یا روی چهارپایه بنشینید، پاها را مانند قیچی، رو به طرفین از هم باز و به هم نزدیک کنید.
• روی تخت دراز بکشید یا روی چهارپایه بنشینید، پاها را به نوبت داخل آب پایین بیاورید.
• روی تخت دراز بکشید یا روی چهارپایه بنشینید، پاها را رو به جلو و عقب، مانند حرکت دوچرخه بچرخانید.

تمرین‌های آرام‌سازی

• گرما بدن را آرام می‌کند، عضلات گرفته را شل می‌کند و خشکی و سفتی مفاصل را برطرف می‌کند.
• شناور شدن و دیگر تمرین‌های آرام‌سازی مانند حرکات کششی به شل شدن عضلات و تسکین درد و ناراحتی مفاصل کمک می‌کند، در نتیجه انجام درمان‌های توانبخشی و ورزش درمانی برای بیمار آسان‌تر می‌شود.

جلسات آب درمانی

---

متخصصین درمان‌های طبیعی، طب فیزیکی و طب جایگزین روش‌های آب درمانی را در اسپاها، کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها ارائه می‌دهند، هرچند بسیاری از درمان‌ها را می‌توان در خانه نیز انجام داد. درمان‌های مختلفی برای عارضه‌های گوناگون وجود دارد، پزشک معالج درمان مناسب را پس از یک ارزیابی سریع و مشاوره  توصیه می‌کند.

آب درمانی برای چه افرادی مفید است؟

---

روش‌های آب درمانی چنان گسترده است که همه می‌توانند از آب درمانی بهره بگیرند. حمام آب داغ پس از یک روز کاری سخت و پرتنش، استفاده از کیسه یخ برای برطرف کردن ورم مچ پا یا رفتن به اسپا برای درمان یک عارضه همه در حیطه آب درمانی قرار می‌گیرد.