توانبخشی یکی از اجزاء ضروری درمان جامع ام اس به شمار می‌رود که با هدف حفظ و بهبود عملکرد انجام می‌شود. متخصص طب فیزیکی و توانبخشی پس از تشخیص MS، آموزش‌ها و راهبردهای لازم را برای ارتقاء سلامتی، رفاه و بهبود کلی، کاهش خستگی و ارتقاء عملکرد بیمار در خانه و محل کار به بیمار ام اس ارائه می‌دهد.
اگر علائم ام اس فعالیت‌های روزمره بیمار را مختل کند، توانبخشی ام اس توانایی حرکتی بیمار را افزایش می‌دهد و انجام وظایف روزانه‌ای مانند لباس پوشیدن و رعایت بهداشت فردی، رانندگی، کار کردن در خانه و محل کار و لذت بردن از تفریحات مختلف را برای وی آسان می‌کند. متخصصین توانبخشی اختلال‌های بلع، گفتار، تفکر و حافظه را در بیمار ارزیابی و درمان می‌کنند.
اگر علائم ام اس فعالیت‌های روزمره بیمار را مختل کند، توانبخشی ام اس توانایی حرکتی بیمار را افزایش می‌دهد و انجام وظایف روزانه‌ای مانند لباس پوشیدن و رعایت بهداشت فردی، رانندگی، کار کردن در خانه و محل کار و لذت بردن از تفریحات مختلف را برای وی آسان می‌کند. متخصصین توانبخشی اختلال‌های بلع، گفتار، تفکر و حافظه را در بیمار ارزیابی و درمان می‌کنند.
سیستم ایمنی در بیماری ام اس به اشتباه به مغز و نخاع حمله می‌کند. داروهای بسیاری وجود دارد که برای مدتی از تشدید بیماری جلوگیری می‌کند. علاوه بر درمان دارویی، درمان‌های دیگری مانند طب فیزیکی، توانبخشی، کاردرمانی و گفتاردرمانی علائم را تحت کنترل درمی‌آورد و بیمار را از یک زندگی فعال و سرزنده برخوردار می‌سازد.
متخصصین ما در کلینیک امید ابتدا بیماران ام اس را بطور دقیق مورد معاینه قرار می دهند تا آسیب‌های وارده بر بدن ناشی ازین بیماری را به طور دقت شناسایی کنند سپس با رویکردی پلکانی درمان را آغاز می کنند. به این صورت که ابتدا از روش های درمان دستی، ورزش و فیزیوتراپی برای بهبود بیمار کمک می گیرند سپس در صورت نیاز درمان های تهاجمی تر توصیه می شود. شایان ذکر است کلینیک امید دارای بهترین کادر فیزیوتراپی و همچنین تجهیزات و امکانات پزشکی است.
کلینیک امید برای توانبخشی بیماران MS در صورت نیاز تیم کار درمان و فیزیوتراپ به منزل بیمار اعزام می کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین رزرو وقت ملاقات لطفا با شماره 091284444990 تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
ام اس چیست؟
بیماری MS سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند. سیستم ایمنی در اثر ابتلا به ام اس به بافت مغز و نخاع حمله می‌کند. بافت آسیب دیده غلاف میلین گفته می‌شود که در واقع پوششی است که فیبرهای عصبی را می‌پوشاند. آسیب ناشی از ام اس عملکرد انتقال سیگنال‌های الکتریکی از مغز و نخاع را مختل می‌کند. علت MS مشخص نیست، بااین حال متخصصین معتقداند که عامل‌های ژنتیکی و محیطی در ابتلا به این بیماری نقش دارد. درصد شیوع ام اس در زنان بالاتر از مردان است. علائم اولیه معمولاً در بازه سنی 50 ـ 20 سال بروز می‌یابد. هرچند احتمال بروز ام اس در سنین بالاتر یا پایین‌تر نیز وجود دارد.
درمان ام اس
ام اس از طریق تجویز داروهای مناسب و توانبخشی درمان می‌شود. در درمان دارویی از دو دسته اصلی از داروها استفاده می‌شود:
- داروهای تعدیل کننده بیماری: این داروها تعداد حملات ام اس را کاهش می‌دهد و روند پیشرفت بیماری را آهسته می‌کند.
- داروهای برطرف کننده علائم: این داروها تاثیری بر دوره بیماری ندارد، اما بعضی علائم ام اس را تسکین می‌دهد.
روش‌های توانبخشی مختلفی برای درمان بیماران ام اس به کار برده می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
- فیزیوتراپی (PT)
- تنفس درمانی
- ورزش درمانی
- تعادل درمانی
- گفتاردرمانی
- کاردرمانی
- توانبخشی شناختی (رفع مشکلات مربوط به حافظه و تفکر)
- استفاده از وسایل مخصوص مانند تجهیزات کمک حرکتی و گن خنک کننده
فیزیوتراپی ام اس در خانه
متخصص طب فیزیکی توانایی عملکردی و حرکتی بدن را ارزیابی می‌کند و برنامه مناسب را برای بهبود توانایی تهیه می‌کند. برنامه فیزیوتراپی برای بیماران ام اس با تاکید بر توانایی حرکتی و راه رفتن، قدرت، تعادل، وضعیت اندامی، خستگی و درد ارائه می‌شود. طب فیزیکی شامل ورزش درمانی، آموزش شیوه صحیح راه رفتن و استفاده از وسایل کمک حرکتی، مانند عصا، عصای زیربغل، اسکوتر و ویلچر، و وسایل کمکی دیگر می‌شود. هدف از توانبخشی افزایش ایمنی بیمار، حفظ و دستیابی به عملکرد بهینه و پیشگیری از بروز عوارض غیرضروری مانند تحلیل رفتن و ضعف عضلات در اثر کم‌تحرکی و جلوگیری از انقباض عضلانی ناشی از اسپاستیسیتی است. تمرین‌های عضلات کف لگن با هدف رفع مشکلات مثانه و بی‌اختیاری ادرار در برنامه طب فیزیکی و فیزیوتراپی برای درمان ام اس گنجانده می‌شود.
متخصصین طب فیزیکی طرح درمانی خاصی را متناسب با نیازها و سبک زندگی بیماران MS تهیه می‌کند. اهداف هر طرح درمانی قابل حصول و قابل اندازه‌گیری است و بیمار همواره عضو فعالی از برنامه درمانی به شمار می‌رود.
کاردرمانی (OT) به بیمار کمک می‌کند تا استقلال، توانایی و بهره‌وری و ایمنی خود را برای انجام امور مرتبط با بهداشت فردی، فعالیت‌های تفریحی و شغلی بازیابد. متخصص کاردرمانی تکنیک‌های حفظ انرژی و شیوه استفاده از تجهیزات و وسایل کمکی ـ انطباقی را به بیمار آموزش می‌دهد تا انجام وظایف شغلی و خانگی برای وی راحت‌تر شود. همچنین متخصص به بیمار توصیه می‌کند که تغییراتی را در محیط خانه و کار خود ایجاد کند تا از راحتی و ایمنی بیشتری برخوردار شود و به وسایل دسترسی داشته باشد. کار درمانگر به مشکلات مربوط به تفکر و حافظه نیز می‌پردازد.
همچنین متخصص کاردرمانی مجرب به بیمار کمک می‌کند تا در دوران نقاهت پس از آسیب دیدگی، جراحی یا عارضه‌های دیگر، مهارت‌های شغلی و زندگی خود را حفظ کند.
متخصص نوروسایکولوژی در کنار گفتار درمانگر و کار درمانگر تغییرات ایجاد شده در توانایی تفکر، استدلال، تمرکز و حافظه بیمار را ارزیابی می‌کند. هرچند این متخصصین از راهبردهای مختلفی برای بررسی و درمان این مشکلات بهره می‌گیرند، اما هدف مشترک گروه درمان این است که عملکرد بیمار در صورت بروز تغییرات شناختی بهبود داده شود.
برنامه‌های توانبخشی کاردرمانی MS آمادگی شغلی بیمار را افزایش می‌دهد. متخصص در زمینه انجام فعالیت‌های شغلی به بیمار آموزش می‌دهد، در زمینه کاریابی به او کمک می‌کند، شیوه صحیح انجام حرکت‌های مختلف و استفاده از وسایل کمکی را به او آموزش می‌دهد، به این امید که بیمار بتواند شغل فعلی خود را حفظ کند یا کار جدیدی مطابق با شرایط خاص خود پیدا کند.
آسیب شناس گفتار ـ زبان (SLP) مشکلات گفتاری و یا بلع را ارزیابی و درمان می‌کند؛ چنانچه آسیب‌دیدگی سیستم عصبی مرکزی کنترل بیمار را بر عضلات موثر در فرایندهای بلع و گفتار کاهش دهد، اختلالات بلع و گفتار بروز می‌یابد. هدف از گفتاردرمانی این است که بیمار بتواند رابطه شفاف و موثری را با اطرافیان خود برقرار کند، غذا را بدون مشکل و در کمال ایمنی ببلعد و به این ترتیب سلامت عمومی وی نیز بهبود یابد. برخی متخصصین گفتاردرمانی مشکلات تفکر و حافظه را نیز ارزیابی و درمان می‌کنند.
متخصص گفتاردرمانی از رویکردهای تشخیصی و درمانی مختلفی برای رفع مشکلات شناختی، زبان و گفتار بهره می‌گیرد. گفتاردرمانگر در حیطه درمان‌هایی تخصص دارد که به حل مشکلات ارتباطی ناشی از بیماری‌ها و آسیب‌های عصبی، اختلال‌های پردازش شنیداری مرکزی، لکنت زبان و اختلال‌های گفتاری رشدی و اکتسابی می‌پردازد.
متخصص ابتدا بیمار را به طور کامل و دقیق معاینه می‌کند، پس از آن اهدافی برای درمان بیمار تعریف می‌شود تا وی بتواند بالاترین سطح ممکن عملکرد را ارائه دهد. متخصص طب فیزیکی و بیمار برپایه جدیدترین و معتبرترین پژوهش‌های علمی، برنامه درمانی منحصر به فردی را با در نظر گرفتن اهداف زیر پیش می‌برند:
- رعایت شیوه ایمن حرکت کردن و جابه‌جا شدن به منظور جلوگیری از افتادن بیمار
- تسهیل حرکت
- مدیریت اسپاستیسیتی و انقباض‌های عضلانی
- معرفی مراکز درمانی
- حفظ انرژی
- ارائه برنامه ورزش درمانی مناسب و آموزش تمرین‌های مفید با توجه به شرایط خاص بیمار
- به حداکثر رسیدن استقلال و توانایی بیمار برای به تنهایی غذا خوردن، لباس پوشیدن، آرایش کردن، رعایت نظافت و انجام دادن دیگر وظایف روزمره
- تکنیک‌های حافظه برای افزایش عملکرد روزمره
- ارزیابی توانایی بلع و راهنمایی بیمار برای مدیریت تغذیه مطلوب
- مفهوم شدن گفتار و آموزش بلندی صدا
- آموزش دیداری ـ دریافتی و یا ارجاعات بصری مناسب
- آتل‌بندی
- آموزش تخصصی با تجهیزات انطباقی برای افزایش کارایی در انجام وظایف روزمره
مداخله‌های درمانی متناسب با نیازهای خاص هر بیمار تعیین می‌شود. تعداد جلسات درمان به شرایط بیمار بستگی دارد و از یک جلسه ویزیت برای مشاوره تا یک یا دو جلسه در هفته به مدت چند هفته متغیر است.
درمان‌های پیشنهادی برای علائم مختلف ام اس
|
علائم |
درمان |
|
کمک به تعادل، رفع ناتوانی، راه رفتن فیزیوتراپی کمک چندانی به بهبود عملکرد و چابکی بالای بازو نمی‌کند |
فیزیوتراپی خانگی سرپایی یا در خانه به مدت 8 هفته |
| کمک به رفع ناتوانی و بهبود عملکرد |
توانبخشی جامع بین‌رشته‌ای جامع به مدت 6 هفته |
|
کمک به رفع ناتوانی |
ورزش درمانی خصوصی بستری به مدت 3 هفته و پس از آن ورزش درمانی در خانه به مدت 15 هفته |
|
کمک به بهبود تعادل استاتیک (ثابت) یا دینامیک (حرکتی) |
آموزش تعادل حسی و حرکتی یا تعادل حرکتی به مدت 3 هفته |
|
کمک به بهبود تعادل استاتیک (ثابت) |
آموزش تعادل حرکتی به مدت 3 هفته |
|
کمک به راه رفتن متقارن و یکنواخت و حجم بازدم اجباری در یک ثانیه (درمان تنفسی) این درمان کمکی به رفع ناتوانی نمی‌کند. |
تمرین‌های بالاتنه و بهبود تنفس به مدت 6 هفته |
|
کمک به افزایش فشار تنفسی بیشینه (درمان تنفسی) |
برنامه آموزش عضلات تنفسی به مدت 10 هفته |
آگاهی از خدمات مورد نیاز
متخصص مغز و اعصاب و یا دیگر متخصصین دارای تجربه در زمینه‌ی درمان بیماری ام اس با توانبخشی، بیمار را معاینه می‌کند و بهترین درمان مناسب را توصیه می‌کند. بیمار و گروه درمان پس از ارزیابی جامع، با همکاری یکدیگر طرح درمان منحصر به فردی را تهیه می‌کنند تا بهترین نتیجه ممکن با صرف حداقل هزینه به دست آید. بیمار باید نگرانی‌ها و مشکلات جسمی و روحی خود را گروه درمان در میان بگذارد تا پزشک معالج توصیه‌های لازم را در زمینه خدمات ممکن به وی ارائه دهد.
بهترین درمان ام اس
امتحان کردن درمان‌های مختلف باعث آشفتگی و خستگی بیماران ام اس می‌شود. نخستین گام برای برخورداری از درمان مناسب افزایش آگاهی از روش‌های درمانی مختلف و کسب راهنمایی درباره مزایای هر یک از آنها است. پزشک معالج سازو کار درمان، عوارض جانبی احتمالی، توان بیمار برای تحمل درمان و تناسب آن با سبک زندگی وی را شرح می‌دهد.
پزشک معالج منبع موثقی برای کسب اطلاعات درباره روش‌های درمانی مختلف است. همچنین پزشک بیمار را به دیگر متخصصین و گروه‌های حمایتی MS معرفی می‌کند.
دیگر عامل‌های موثر بر بهبود حال بیماران ام اس
نگرش مثبت استرس را کاهش می‌دهد و حال بیمار را بهتر می‌کند. ورزش‌هایی مانند تای چی و یوگا بیمار را آرام می‌کند و انرژی، تعادل و انعطاف‌پذیری وی را افزایش می‌دهد. نکته مهم این است که بیمار پیش از شروع یک برنامه ورزشی جدید باید با پزشک معالج خود مشورت کند. البته برنامه ورزشی نباید آن‌قدر شدید باشد که باعث خستگی بیمار شود.
رعایت یک برنامه غذایی سالم و متعادل در هر شرایطی توصیه می‌شود، پزشک معالج بیمار را در زمینه تغذیه راهنمایی می‌کند.